Uyku-Bozukluğu Nefesi Spektrumu (UBN)

Uyku-Bozukluğu Nefesi Spektrumu (UBN)

Dil ve konuşma terapistleri için, UBN’nin sebeplerinin gündüz solunum paternlerine dayandığını anlamak önemlidir (Ağız solunumu gibi). Gündüz vakti tehlikeye girmiş bir hava yolu, uyku için sırtüstü pozisyondayken orofaringeal kaslar gevşetildiğinde daha iyi bir duruma gelmez. UNB spekturum bozukluğunda şunlar görülür:

 

  • Ağız Solunumu: Bir kişinin yalnızca burun yoluyla nefes almayı bıraktığı veya burun solunumu ağız solunumuyla desteklediği solunum biçimidir. Çocukların yüzde 55’inde görülür.
  • Birincil Horlama: Hava yolu dokusunun titreştiği ve uyku sırasında solunum seslerine neden olan birincil horlama (tıkayıcı uyku apnesi olmadan). Nörobilişsel eksiklikler ve çocuklarda dikkat üzerine etkileri ile ilişkilidir. Çocukların yüzde 6 ila 34,5’inde görülür.
  • Üst Hava Yolları Direnci Sendromu (ÜHYD): Nefes alma ve uyku uyarıları için artan çabalarla karakterizedir. Parçalanmış uykuya yol açar. Bugüne kadar görülme sıklığı çalışılmamıştır.
  • Tıkayıcı Uyku Apnesi (TUA): Bir kişinin uyku sırasında kısmi veya tam üst solunum yolu tıkanıklığı dönemlerini tekrarladığı ve nefes kesilmesiyle- hatta zaman zaman durmasıyla- sonuçlanan durumdur. 2-8 yaş arası çocukların yüzde 5’inde en yüksek görülme sıklığı bulunmuştur.

 

Dil rahat pozisyonda ve dudaklar hafifçe kapalıyken burun içinden kolayca ve sessizce nefes alabilmek, en uygun kraniyofasiyal büyüme ve gelişme için çok önemlidir. Sağlıklı burun nefesleri uygun oral işlevleri (oral dinlenme pozisyonları, yutma şekilleri, çiğneme ve konuşma dahil), sesletmeyi ve genel vücut duruşunu destekler. Nazal solunum kötüleşirse, orofasiyal myofonksiyonel bozukluklar ortaya çıkabilir ve klinisyenler için endişe verici durumlar ortaya çıkabilir. UBN, beynin oksijeninin azalmasına, nöral fizyolojide ve fonksiyonda değişime ve yeterli gündüz çalışması için gerekli olan yenileyici uyku eksikliğine yol açabilir.

UNB’nin İşlevselliğe Etkileri

Lisans ve lisansüstü eğitimde hava yolu fonksiyon bozukluklarına genellikle yeteri kadar odaklanılmadığı göz önüne alındığında, DKT’ler, hava yolu ile ilgili konuların çocuklarla nasıl çalıştıklarını merak edebilirler. Araştırma bulguları, solunum yolu fonksiyon bozukluklarının DKT alanıyla ilgili olduğunu göstermektedir; çünkü oral işlevleri etkilemesinin yanısıra, UNB’nin dil, öğrenme ve akademik beceriler ile birlikte, yürütme işlevi becerileri (hafıza, dikkat ve problem çözme), sosyalleşme, öz -bakım ve davranışsal/duygusal sağlığı da etkilediği bilinmektedir.

2016 yılında, Amerikan Fizyoloji Tıbbı ve Diş Hekimliği Akademisi, çocuklarda sıkça gözden kaçan ve önlenemeyen bir sorunu “gizli hava yolu salgını” olarak nitelendirdi. Bunları akılda tutarak, birkaç çalışmanın aşağıdaki bulgularına bakabiliriz:

  • Okul öncesi çocukların yüzde 25-50’si davranış problemleriyle ilişkili uyku problemleri gösterdi. (Gelişimsel ve Davranışsal Pediatri Dergisi)
  • Otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan çocukların yaklaşık yüzde 50-80’i, OSB’nin bütün temel semptomları varlığında belirgin uyku problemleri yaşar. (Pediatrik Nörolojide Seminerler)
  • Fonoloji, obstrüktif UNB’li çocukların yüzde 62,7’sinde etkilenmiştir. (Klinik Dilbilim ve Fonetik)
  • Ağızdan nefes alan çocuklar gündüz uykululuğu, zayıf beyin oksijeni ve yetersiz işitsel işleme sergilerler; bu da öğrenme güçlüğüne yol açabilir. (Jornal de Pediatria)
  • Ağızdan solunum, konuşma, çiğneme ve yutma için kas aktivitesindeki değişiklikler ile ilişkilidir. (Amerikan Ortodonti ve Dentofasiyal Ortopedi Dergisi)
  • Obstrüktif uyku bozukluğu olan 6 yaş çocukların yaklaşık yüzde 62’si konuşma ve yutmada orta veya büyük düzeyde zorluklar göstermiştir. (Kulak Burun Boğaz ve Baş Boyun Cerrahisi Arşivi)
  • Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) semptomları UNB ile ilişkili olabilir ve adenotonsillektomi sonrası iyileşebilir (Uyku Tıbbı Değerlendirmeleri). Yazarlar DEHB semptomatolojisine sahip hastaların UNB açısından taranmasını önermektedir.

KAYNAKÇA: https://leader.pubs.asha.org/doi/full/10.1044/leader.FTR1.23022018.48