Agorafobi (Alan ve Durum Korkusu) Nedir?

Agorafobi (Alan ve Durum Korkusu) Nedir?

Agorafobi, insanların kendilerini hapsolmuş, çaresiz, paniğe kapılmış, mahcup ve korkmuş gibi hissetmelerine neden olabilecek yerlerden ve durumlardan kaçınmalarına neden olan bir anksiyete bozukluğudur.

Kendilerini stresli bir durumda bulduklarında bu kişiler hızlı kalp atışı ve mide bulantısı gibi panik atak belirtileri gösterebilirler. Ayrıca korktukları duruma girmeden önce de bu semptomları yaşayabilirler. Bazı durumlarda, anksiyete o kadar şiddetli olur ki, insanlar bankaya veya markete gitmek gibi günlük aktivitelerden kaçınabilir ve çoğu gün evlerinde kalabilirler.

Durumları daha da ilerlemiş olduğunda bu sorun son derece engelleyici olabilir. Bu soruna sahip olan insanlar genellikle korkularının mantıksız olduğunu fark ederler  ancak bu konuda hiçbir şey yapamazlar. Bu, iş veya okuldaki kişisel ilişkilerine ve performanslarına da müdahale edebilir.

Bu soruna sahip olduğundan şüpheleniyorsanız, mümkün olan en kısa sürede tedavi almanız önemlidir. Tedavi, semptomlarınızı yönetmenize ve yaşam kalitenizi iyileştirmenize yardımcı olabilir. Durumunuzun ciddiyetine bağlı olarak tedavi, terapi, ilaçlar ve yaşam tarzınızda değişimlerden oluşabilir. Bu insanlar tipik olarak şöyledirler:

  • Evlerini uzun süre terk etmekten korkma
  • Sosyal durumda yalnız kalmaktan korkma
  • Halka açık bir yerde kontrolü kaybetmekten korkma
  • Araba veya asansör gibi kaçmanın zor olacağı yerlerde bulunmaktan korkma
  • Diğerlerinden kopuk veya yabancılaşma
  • Endişeli veya heyecanlı hissetme

Bu sorun genellikle panik ataklarla kesişirler. Panik ataklar, anksiyete ve diğer akıl sağlığı bozuklukları olan kişilerde ortaya çıkan bir dizi semptomdur. Panik ataklar, aşağıdakiler gibi çok çeşitli şiddetli fiziksel semptomları içerebilir:

  • Göğüs ağrısı
  • Hızlı kalp atışı
  • Nefes darlığı
  • Baş dönmesi
  • Ürperti
  • Boğulma hissi
  • Terleme
  • Sıcak basması
  • Titreme
  • Mide bulantısı
  • İshal
  • Uyuşma
  • Karıncalanma hissi

Agorafobili kişiler stresli veya rahatsız edici bir duruma girdiklerinde panik atak geçirebilirler ve bu da rahatsız edici bir durumda olma korkularını daha da artırır.

Bu sorunun kesin nedeni bilinmemektedir. Bununla birlikte, agorafobi geliştirme riskinizi artırdığı bilinen birkaç faktör vardır. Bu faktörler şunları içerir:

  • Depresyon
  • Klostrofobi ve sosyal fobi gibi diğer fobiler
  • Yaygın anksiyete bozukluğu veya obsesif kompulsif bozukluk gibi başka bir anksiyete bozukluğu türü
  • Fiziksel veya cinsel istismar geçmişi
  • Madde bağımlılığı sorunu
  • Ailede agorafobi geçmişi
  • Agorafobi, kadınlarda erkeklerden daha yaygındır. Genellikle genç yetişkinlikte başlar ve ortalama başlangıç ​​yaşı 20’dir. Bununla birlikte, durumun semptomları her yaşta ortaya çıkabilir.

Bu sorun, semptomlara ve belirtilere göre teşhis edilir. Doktorunuz, ne zaman başladıkları ve ne sıklıkla deneyimlediğiniz de dahil olmak üzere size belirtilerinizi soracaktır. Tıbbi geçmişiniz ve aile geçmişinizle ilgili sorular da soracaklar. Belirtilerinizin fiziksel nedenlerini ortadan kaldırmak için kan testleri de yapabilirler.

Bu soruna teşhis konulabilmesi için belirtilerinizin dünyaca kabul edilen Amerikan Psikiyatri Birliği’nin Ruhsal Bozuklukların Teşhis ve İstatistik El Kitabı’nda (DSM) listelenen belirli kriterleri karşılaması gerekir. DSM, sağlık hizmeti sağlayıcıları tarafından zihinsel sağlık koşullarını teşhis etmek için sıklıkla kullanılan bir kılavuzdur.

Bu soruna teşhisi konması için aşağıdaki durumlardan ikisinde yoğun korku veya endişe hissetmelisiniz:

  • Tren veya otobüs gibi toplu taşıma kullanmak
  • Mağaza veya park yeri gibi açık alanlarda olmak
  • Asansör veya araba gibi kapalı alanlarda olmak
  • Kalabalıkta olmak
  • Yalnız evden uzakta olmak

Agorafobi ile panik bozukluğu tanısı için ek kriterler vardır. Tekrarlayan panik ataklarınız olmalı ve en az bir panik ataktan sonra aşağıdakiler gerçekleşmiş olmalıdır:

  • Daha fazla panik atak geçirme korkusu
  • Kalp krizi geçirme veya kontrolü kaybetme gibi panik atakların sonuçlarından korkma
  • Panik atakların bir sonucu olarak davranışınızda bir değişiklik

Eğer belirtilerinize başka bir hastalık neden oluyorsa agorafobi teşhisi konmaz. Ayrıca belirtilerinizin  madde bağımlılığı veya başka bir bozukluktan kaynaklanmaması gerekir.

Bu sorun için bir dizi farklı tedavi vardır. Genellikle bu tedavinin yöntemlerinin bir kombinasyonuna ihtiyacınız olacaktır.

Psikoterapi

Konuşma terapisi olarak da bilinen psikoterapi, bir terapist veya başka bir akıl sağlığı uzmanıyla düzenli olarak görüşmeyi içerir. Bu size korkularınız ve korkularınıza katkıda bulunabilecek her türlü konu hakkında konuşma fırsatı verir. Psikoterapi genellikle en iyi etki için ilaçlarla birleştirilir. Genellikle korkularınız ve endişelerinizle başa çıktıktan sonra durdurulabilen kısa süreli bir tedavidir.

Bilişsel Davranışçı Terapi (CBT)

​Bilişsel davranışçı terapi (BDT), agorafobi hastalarını tedavi etmek için kullanılan en yaygın psikoterapi şeklidir. BDT, bu sorunla ile ilişkili çarpık duyguları ve görüşleri anlamanıza yardımcı olabilir. Ayrıca, çarpık düşünceleri sağlıklı düşüncelerle değiştirerek stresli durumlarda nasıl çalışılacağını öğretebilir ve hayatınızda bir kontrol hissini yeniden kazanmanızı sağlayabilir.

Alıştırma Terapisi

Alıştırma terapisi, korkularınızın üstesinden gelmenize de yardımcı olabilir. Bu tür bir terapide, korktuğunuz durumlara veya yerlere nazikçe ve yavaşça maruz kalırsınız. Bu, korkunuzun zamanla azalmasına neden olabilir.

İlaçlar

Bazı ilaçlar agorafobi ve panik atak semptomlarınızı hafifletmeye yardımcı olabilir. Bunlar şunları içerir:

  • Paroksetin (Paxil) veya fluoksetin (Prozac) gibi seçici serotonin geri alım inhibitörleri
  • Venlafaksin (Effexor) veya duloksetin (Cymbalta) gibi seçici serotonin ve norepinefrin geri alım inhibitörleri
  • Amitriptilin (Elavil) veya nortriptilin (Pamelor) gibi trisiklik antidepresanlar
  • Alprazolam (Xanax) veya klonazepam (Klonopin) gibi anti-anksiyete ilaçları

Yaşam tarzı değişiklikleri agorafobiyi tedavi etmeyebilir, ancak günlük kaygıyı azaltmaya yardımcı olabilirler. Denemek isteyebilirsiniz:

  • Daha mutlu ve rahat hissetmenizi sağlayan beyin kimyasallarının üretimini artırmak için düzenli egzersiz yapmak
  • Kepekli tahıllar, sebzeler ve yağsız proteinden oluşan sağlıklı diyet yemekleri ile genel olarak daha iyi hissedersiniz
  • Kaygıyı azaltmak ve panik atakların başlangıcıyla mücadele etmek için günlük meditasyon veya derin nefes egzersizleri yapmak

Tedavi sırasında diyet takviyeleri ve şifalı bitkiler almaktan kaçınmak en iyisidir. Bu doğal ilaçların kaygıyı tedavi ettiği kanıtlanmamıştır ve reçeteli ilaçların etkisini değiştirebilir.

Bu sorunu önlemek her zaman mümkün değildir. Fakat, anksiyete veya panik bozukluklar için erken tedavi yardımcı olabilir.

Tedavi ile iyiye gitme şansınız yüksektir. Tedaviye erken başladığında kolay ve hızlı etki gösterme eğilimindedir, bu nedenle agorafobiniz olduğundan şüpheleniyorsanız, yardım istemekten çekinmeyin. Bu rahatsızlık, günlük aktivitelere katılmanızı engellediği için oldukça zayıflatıcı bir güç haline gelebilir. Tedavisi yoktur, ancak tedavi ile semptomlarınızı büyük ölçüde azaltabilir ve yaşam kalitenizi artırabilirsiniz.

Kaynakça: Bu makale Rose Kivi tarafından yazılmıştır. Orjinal metni buradan okuyabilirsiniz.​