Çocuğuma Kekemelik Terapisi Gerekiyor Mu?

Çocuğunuza kekemelik terapisi gerekiyor mu anlamak için en iyi yöntem bir uzmana danışmaktır. Çocuğunuzun kekelediğinden şüpheleniyorsanız ve kekemelik terapisi gerekiyor mu emin olmak için bir dil ve konuşma terapistinden randevu almanız tavsiye edilir. Randevu gününe kadar çocuğunuzun kekemelik şiddetini her gün ölçüp değerlendirebilirsiniz. 10 puanlık bir ölçüm tablosu kullanabilirsiniz. Bu tabloda:

1= hiç kekelenmemesi (elbette tüm okul öncesi çocuklarda görülen akıcılık bozuklukları dikkate alınmamalıdır)

2= çok hafif kekeleme

10= çocuğunuzun hiç kekelemediği kadar şiddetli kekelemesi durumu

Sadece gerçek kekemelik anlarını dikkate almaya özen gösterin. Hepimiz kekemeliğin gün içerisinde farklı zamanlarda farklı şiddetlerde gözlemlenebileceğini biliyoruz, o yüzden derecelendirme yaparken bütün bir günün ortalamasını almaya çalışın. Her günün sonunda ortalama şiddet ölçümünüzü not edin muhakkak (değerlendirmeyi başka bir zamana bırakmayın). Çok bilimsel bir ölçüm değil ve herhangi bir doğru ya da yanlış cevap söz konusu değil. Aşağıdaki noktaları göz önünde bulundurun:

• Kekemeliğin sıklığı nedir? (günde birkaç kere? her konuştuğunda? her cümlesinde?)
• Her bir kekemelik anı ne kadar sürmektedir? (kısacık bir an? 1 ya da 2 saniye? Birkaç saniyeden daha uzun?)
• Kekemelikle birlikte ne kadar çabalama davranışı gözlemleniyor? (hiç-rahat bir şekilde konuşma akıyor? Gözleri kısmak gibi az bir çabalama? Sözcüğü çıkarmak için biraz zorlanma? Başını ileri/geri atma ya da yüksek sesle konuşmaya başlama?)

Zaman içerisinde çocuğunuzun kekelemesinin ne yönde değiştiğini takip etmek son derece önemlidir. Alacağınız notlar, dil ve konuşma terapistine çocuğunuza ne zaman ve nasıl bir terapi uygulaması gerektiği ile ilgili eşsiz bilgiler sunar. Ebeveynlerin şiddet ölçümleri olmadan sağlıklı klinik kararlar vermek o kadar kolay değildir. Çocuğunuza kekemelik terapisi gerekiyor mu gerekmiyor mu belirlemek için dil ve konuşma terapistleri sizin yaptığınız ölçümleri de kullanır.

 

Kekemelik Terapisi Gerekiyor Mu?

Önceden anne-babalara kekemeliği görmezden gelmeleri tavsiye edilirken, artık erken müdahalenin daha iyi olduğu düşünülüyor. Birinci sınıfa başlamadan, okul öncesi dönemde yapılan terapilerin en etkili terapiler olduğu bilinmektedir. Terapi ile müdahale edilmeyen kekemelik çocuğu olumsuz etkilemeye başlayabilir ve daha ciddi bir problemin oluşmasına yol açabilir.

Erken müdahalede, genelde anne-babalara normal akıcılık gelişimini destekleyecek küçük değişiklikler yapmalarında yardımcı olmak hedeflenmektedir ki buna da dolaylı terapi adı verilmektedir. Kimi çocuklar için daha direkt yöntemler olan Lidcombe terapisi ya da “kolay nefes alma tekniği” gibi yaklaşımlar tercih edilebilir. Hangi seçenek seçilirse seçilsin, ebeveynlerin terapiye direkt katılımları gerekir ve terapilerin çoğu ev ortamında gerçekleştirilir.

En önemlisi, kekemelik terapisi anne-babaları olumlu bir şekilde daha müdahil yapmaya ve çocukların akıcılığını iyileştirmeye çalışırken aynı zamanda konuşmaya dair sağlıklı ve güzel düşünceler geliştirmelerine yardımcı olmayı hedefler. Bu yüzden çocuğunuz kekeliyorsa çocuğunuza kekemelik terapisi gerekiyor mu emin olmak için bize ulaşın.

 

Döneme Göre Kekemelik Terapisi

Çocuğunuza kekemelik terapisi gerekiyor mu karar verildikten sonra yaşına ve gelişim durumuna göre aşağıdaki gibi terapiler uygulanacaktır.

 

Okul Öncesi Kekemelik Terapisi

• Dolaylı Terapi: Hızlı ve yavaş konuşmayı tanımlayın. Çocuğa hızlı ve yavaş konuşma alıştırması yaptırın. Yavaş, pürüzsüz, abartılı konuşma pratiği yapın.
• Doğrudan Terapi: Terapistin konuşmasındaki inişli çıkışlı ve yumuşak sesleri tanımlayın. Çocuğa inişli çıkışlı ve akıcı konuşma pratiği yaptırın. Çocuğun konuşmasını oyun sırasında inişli çıkışlı veya akıcı olarak tanımlayın. Çocuğa konuşmasının inişli çıkışlı veya akıcı olup olmadığını sorun.
• Müdahale Koşulları: Akıcı konuşmayı övün, güçlendirin ve yumuşak konuşma için doğrudan düzeltici geri bildirimlerde bulunun. Çocuğun, terapide ilerlediğine ya da gerilediğine, uyum sağladığına ya da sağlayamadığına dair işaretleri daima izleyin.

 

İlköğretim Dönemi Kekemelik Terapisi

• Solunum Sistemi Hakkında Bilgi Edinin: Solunum sistemi hakkında bir ders yaparak başlayın. Resimler, çizelgeler, modeller ya da elinizde ne varsa kullanın. Solunum ve soluk almanın yanı sıra öğrencilerle derin ve sığ nefes alıp verme alıştırması yapın. Tek bir kelime söylerken nefesler hakkında ve nasıl konuşacağımız hakkında konuşun. Derin bir nefes alarak pratik yapın ve sonra yavaşça nefes verin. Yavaş yavaş nefes alıp verirken daha uzun cümleleri ve kelimeleri kullanması giderek artar. Konuşmalar sırasında solunum zamanlaması hakkında konuşun (ne zaman nefes alacağınız).
• Oyun Oynarken Akıcı ve Uzun Süreli Konuşmalar Yapın: Sahip olduğunuz oyunları seçin ve bu oyunlar sırasında düzgün ve uzun süreli konuşmalar kullanarak pratik yapın. Örneğin, çocuklarınızın “Go Fish” oyununda “Bir… var mı?” diye sorarken konuşmalarını yavaşlattıklarından ve uzattıklarından emin olabilirsiniz. Veya bir zar ve piyon oyununa katılmalarını ve ne olduğunu açıklamak için yavaş ve yumuşak konuşmalarını kullanmalarını sağlayabilirsiniz (örneğin: “Dört attım. Dört boşluk bırakacağım”).
• Kekemelik Çeşitlerini Öğrenin: Öğrencilerin farklı kekemelik türleri hakkında bilgilenmelerine ve kendisinin hangileri yaptıklarını öğrenmelerine yardımcı olun. Ne zaman kekelediklerini ve ne tür kekemelikleri olduğunu anlamalarına yardımcı olun. Onları hassaslaştırmamak için farklı kekemelik pratikleri uygulayın.
• Öğrencilere Kekemelik Modifikasyon Tekniklerini Öğretin: Öğrencilerin, bir kekemeliği (hazırlık seti) beklerken, kekelemenin ortasında (çekip çıkma) ya da kekemelik yapıp hareket edememe (iptal etme) durumlarında kullanabilecekleri farklı teknikleri öğrenmelerine yardımcı olun. Oyun oynarken bunları göstermeye çalışın (kekelemiş gibi yapın, böylece bir teknik kullanabilirsiniz).

 

Ortaokul / Lise Dönemi Kekemelik Terapisi

Konuşma Değişikliği (Akıcılık Şekillendirme) Teknikleri

Konuşma modifikasyonu (akıcılık şekillendirme dahil) stratejileri (Bothe, 2002; Guitar, 1982, 2013), konuşma üretiminin zamanlaması ve gerginliğinde değişiklik yapmayı amaçlayan veya heceler ile kelimeler arasındaki duraklama zamanlamasını değiştiren çeşitli teknikler içerir. Bu modifikasyonlar, belirli bir kelimenin akıcı biçimde üretilmesi beklenip beklenmediğine bakılmaksızın kullanılır.

Konuşma değişikliği ile ilgili stratejiler şunlardır:

• Hız kontrolü,
• Sürekli fonasyon,
• Uzatılmış heceler,
• Kolay başlangıç
• Hafif artikülatör temas.

Uygun duraklatma kullanımı da dahil olmak üzere diğer konuşma modifikasyon stratejileri, sadece akıcı konuşma üretimi olasılığını artırmak için değil, aynı zamanda genel iletişim becerilerini (örneğin anlaşılırlık, mesaj netliği vb.) geliştirmek için kullanılır. Duraklatma, iletişim becerilerini geliştirmek için kullanıma ek olarak aynı zamanda etkili bir kontrol yöntemidir.

Çocuğun bu teknikleri kullanma konusunda bilinçli olabileceğini unutmayın.

 

Kekemelik Değişikliği Stratejileri (Fiziksel Gerilimi / Mücadeleyi Azaltma)

Konuşma mekanizmasında fiziksel gerginliğin nerede olduğunu belirleyin ve gerginliğin bırakılması için çalışmalar yapın.

Geleneksel kekemelik modifikasyonu stratejileri hazırlık seti, çekilme ve iptali içerir. Çocuğun, gerginliği ve mücadeleyi azaltması için ayarlamalar yapmadan önce, olayın öncesinde, esnasında veya sonrasındaki eşitsizlik momentinin tanımlanması gerekir. Seçilen belirli strateji, vakanın olumsuz “yakaladığı” zamana, bir anı takip etmesine veya beklenmedik anları tahmin etmesine bağlı olacaktır (Van Riper, 1973).

Konuşma stratejileri gibi bu stratejiler, hem dilsel taleplere hem de çevrenin streslerine göre değişen konuşma hiyerarşisi boyunca ortaya çıkar.

 

Olumsuz Tepkileri Azaltma Stratejileri (Kişisel ve Çevresel Bağlam)

• Duyarsızlaştırma
• Bilişsel yeniden yapılandırma
• Kendini Açma
• Destek Grubu

 

Kaynakça

Bu makalenin yazımında Speech and Language Kids kaynak olarak kullanılmıştır.