Dinleme ve Konuşma Dil Stratejisi: Ortak Dikkat
Tanım
Ortak Dikkat, iki veya daha fazla kişinin ortak bir odağı paylaşma yeteneğidir (Woods ve Wetherby, 2008).
Bu strateji nasıl uygulanır?
Ortak dikkat, bir yetişkinin, bebeğin veya çocuğun bakışlarını takip ettiğinde ve çocuk ne izliyorsa onun hakkında yorum yaptığında ortaya çıkar. Ortak dikkat, bir yetişkinin, bebek veya çocuğun dikkatini bir nesneye veya etkinliğe çekmeye çalıştığında da ortaya çıkabilir (ortak dikkatin başlatılması).
Ortak dikkat, paylaşılan dikkat olarak da adlandırılır.
Bu strateji neden önemlidir?
İnsanlar ortak bir odak veya tartışma konusunu paylaştığında iletişim en başarılı halde olur (Cole & Flexer, 2012). Bu, bir ebeveynin bir çocuğun liderliğini takip etmesi ve çocuk için neyin önemli olduğu hakkında konuşması bebeklik döneminde başlar. Ortak Dikkat, iletişim ortaklarının aynı nesneye, eyleme veya olaya odaklandığını belirler. Bu strateji somut örnekleri duyulan kelimelere bağladığı için tüm bebekler için ortak dikkat önemlidir.
Bu İşitsel Sözel strateji, aşağıdaki Dinleme ve Sözlü Dil becerilerini geliştirmeye yardımcı olur:
- İşitsel girdiye dikkat: Ortak dikkat kurulduğunda, çocuğun bakışı konuşanın yüzüne değil bir nesneye veya aktiviteye odaklandığından, çocuk yalnızca işitsel girdi için uygun konumdadır.
- Sosyal biliş inşa etmek (Mundy ve Newell, 2007)
- Zihin kuramının gelişimine yardımcı olur (Gavrilov ve diğerleri, 2012)
- Dil gelişimini artırmak (Brooks & Meltzoff, 2005)
Tartışma
Ortak dikkat, sosyal yeterlilik için bir yapı taşıdır ve temel bir iletişim biçimi olarak sınıflandırılır (Gavrilov ve diğerleri, 2012). Bir ebeveyn veya bakıcı kesinlikle bir çocuğun bakışlarından faydalanabilir ve doğumdan itibaren alıcı dili kullanabilirse de, çocuk 6-9 aylıkken ortak dikkat oluşturmaya başlar. Ortak Dikkat, bakıcıların çocuğun düşüncelerine uygun bir dil sağlamasına ve çocuğu dilde olgunlaştırmasına olanak tanır. Bakıcılar ortak ilgiyi teşvik ettiğinde ve bir çocuğun neye odaklandığını etiketlediğinde, çocuğun kelime dağarcığı daha hızlı bir oranda artar (Gleason, 2005).
Ortak dikkat, kelimeler çocuğun ilgisine göre sağlandığında ve etiket, yetişkinin çocuğun dikkatini sürekli olarak yönlendirmeye çalışması yerine, ortak dikkatin doğal olarak kurulduğu anda verildiğinde en etkilidir. (Tomasello, 2005).
İşitme güçlüğü çeken bir çocukla ortak dikkat, mesajın net olduğundan emin olmak için bağlam oluşturmaya yardımcı olur. Bir çocuk ve bir yetişkin belirli bir nesne üzerinde görsel odak paylaştığında, çocuk “yalnızca işitsel” bir konumdadır ve yetişkin aynı anda hem işitsel hem de dil becerilerini geliştirme fırsatına sahiptir.
Örnek
Bir anne bebeğini biberonla besler ve bebeğinin gözlerinin nereye baktığına çok dikkat eder:
Bebek: Annesinin gözlerinin içine bakar
Anne: “Merhaba Anna. Sen güzel bir küçük kızsın!”
Bebek: Bakışlarını biberona çevirir
Anne: “Şişeni görüyorsun. Acıktın, değil mi?”
Bebek: Bakışları annesine döner
Anne: “Anneni yine buldun! seni seviyorum.”
Bir okul öncesi sınıfındaki daire zamanı boyunca, öğretmen günün hava durumu hakkında konuşma zamanının geldiğini belirtmek için hava durumu şarkısını söylemeye başlar. Birkaç çocuk bakışlarını öğretmenin tahtaya koyduğu hava durumu resimlerine çevirir ve diğer çocuklar pencereden dışarı bakar. Öğretmen, çocukların bakışlarını izleyerek, hangi çocukların bu noktada bahsettiği şeyin farkındalığını gösterdiğini değerlendirebilir.
Öğretmen: “Bugün dışarıda nasıl bir hava görüyorsun Henry?”
Henry: Doğrudan yağmurun resmine bakar (ortak dikkati gösterir) ama sözlü bir yanıt vermez.
Dışarıda yağmur yağdığı için, öğretmen Henry’nin bu kavram hakkında bilgi sahibi olduğunu bilir ve Henry’nin sözlü bir yanıt verip vermediğine veya ek desteğe ihtiyacı olup olmadığına karar vermesi gerekir. Öğretmenden bir yanıt şöyle olabilir:
Öğretmen: “Henry, seni yağmur resmine bakarken görüyorum. Bana söyler misin bugün hava nasıl?”
Diğer makalelerimize göz atmak için buraya tıklayabilirsiniz.
Kaynakça
Brooks, R., Meltzoff, A. (2005). The development of gaze following and its relation to language. Developmental Science, 8(6), 535-‐543.
Gavrilov, Y., Rotem, S., Ofek, R., & Geva, R. (2012). Socio-‐cultural effects on children’s
initiation of joint attention. Frontiers in Human Neuroscience, 6(286),1-‐10. Gleason,J. (2005). The development of language. Pearson Education, Inc.
Mundy, P., Newell,L. (2007). Attention, joint attention, and social cognition. Current Directions in Psychological Science, 16(5), 269-‐274
Tomasello, M. (2005). Understanding the sharing of intentions: the origins of cultural cognition. Behavioral and Brain Sciences. 28(5), 675-‐735.
Woods, J. & Wetherby, A. (2008). Early identification of and intervetion for infants and toddlers who are at risk for autism spectrum disorder. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, vol. 34, p.180-‐193.