Ebeveynlerin Dil Gecikmesinin Tedavisinde Önemi

Dil Gecikmesi

Yıllar önce, bir çocukta dil gecikmesi gözlemlendiği zaman ailesi onu bir konuşma-dil uzmanına götürürdü ve bu uzman aileyi dahil etmeyerek çocukla birebir çalışırdı. Evde uygulamaları için ebeveynlere uzman tarafından aktiviteler verilirdi ancak terapiyi gerçekleştiren asıl kişi uzmandı.

Günümüzde ise çocuklara dil gecikmesinde yardımcı olmak için daha iyi yöntemler mevcut. Ebeveynler çocuklarını bir uzmandan çok daha iyi tanırlar ve çok daha fazla zaman geçirirler. Bu nedenle dil gecikmesinde şu anki en iyi müdahale, ailelere doğal ve eğlenceli bir şekilde nasıl müdahale edebileceklerini öğretmektir. Bu terapi modelinde konuşma-dil uzmanı daha çok bir koç rolünü üstlenmekte ve ebeveynlere çocuklarının dil gelişimine yardımcı olacak yöntemler öğretmektedir, ebeveynlerle birlikte çalışarak çocuklarının seveceği ve düşünmesini sağlayacak aktiviteler geliştirmektedir. Bu tür terapilere “Aile-Temelli Müdahale” denmektedir.

Araştırmacılar, ailelerin bir konuşma-dil uzmanı kadar etkili olup olamayacaklarını araştırdı ve araştırmanın sonunda etkili olduklarını gözlemlediler. Hatta bazı durumlarda çocukların daha iyi gelişim gösterdiklerini belirttiler. Geçtiğimiz yıllarda, bazı araştırmacılar bu tür müdahalelerde belirli bir yol veya yöntem olup olmadığını görmek için birçok çalışmaya baktılar. Bu çalışmaların birçoğu It Takes Two to Talk Program ve More Than Words Program gibi Hanen Parent Programs çatısı altında geliştirilen çalışmalardı.

Araştırmacıların şunları gözlemlediler:

• Ebeveynler, bir konuşma-dil uzmanı kadar etkili olabilirler: 2011’de iki araştırmacı farklı nedenlerden dolayı dil gecikmesi yaşayan çocukların araştırıldığı 18 farklı çalışmayı incelediler ve çocuklarına yardım etmek için tedavi yöntemlerini öğrenen ailelerin çocuklarının daha çok gelişim gösterdiğini gözlemlediler [1]. Hatta bu çocukların bir konuşma-dil uzmanının yaptığı tedavi sonucu gösterdikleri gelişimi gösterdiklerini fark ettiler. Aile temelli müdahale, bir profesyonel tarafından yürütülen tedaviye göre anlama ve dil bilgisini öğrenme konusunda daha iyi sonuç verdi.
• Ebeveynler bu müdahaleyi doğal yöntemlerle gerçekleştirdiğinde çocuğun dil becerileri gelişiyor: Doğal yöntemlerle gerçekleştirilen tedavi, çocuğun günlük aktiviteleri ve ebeveynlerin çocuklarının konuşmalarını takip etmesi ve çocuk iletişim kurmaya çalıştıkça ebeveynin de bu çabayı cevaplandırması yoluyla gerçekleşir, Hanen yaklaşımında bu tür yöntemler kullanılmaktadır. 2014 yılında yapılan bir araştırma, doğal yöntem kullanımının çocukların dil becerilerinin geliştirdiğini gösterdi [2].
• Geç konuşmaya başlayan bebekler ebeveynleri tarafından yapılan terapide daha iyi sonuçlar alıyor: 2017 yılında yapılan bir araştırma konuşma-dil uzmanı ve ebeveyn tarafından yapılan tedavinin sonuçlarını karşılaştırdı [3]. Araştırmacılar, üç yaş altındaki ve dil gecikmeleri için bir teşhis konulamayan çocukları inceledi. Çocukların hem bir uzman hem de ebeveyn tarafında yürütülen tedavi sonucunda gelişim gösterdiğini hatta, aile temelli müdahalede daha iyi sonuçlar aldıklarını gözlemlediler. Ayrıca, ebeveynler çocuklarına nasıl yardım edeceklerini öğrendikten sonra çok daha az stres yaşadıklarını belirttiler.
• Bu yaklaşımdan tüm çocuklar faydalanabilir: 2019 yılında yapılan bir araştırma çeşitli nedenlerden dolayı dil gecikmesi yaşayan çocukları inceledi [4]. Bazı çocuklarda dil gecikmesinin nedeni bulunamazken (bu tür durumlara “Gelişimsel Dil Bozukluğu” denir) bazı çocuklara otizm spektrum bozukluğu, işitme kaybı ya da gelişimsel engellilik teşhisi konuldu. Araştırmacılar, teşhis fark etmeksizin müdahale ebeveyn tarafından gerçekleştirildiğinde çocukların gelişim gösterdiğini gözlemlediler. En büyük gelişim, Gelişimsel Dil Bozukluğu görülen çocuklarda gerçekleşti.
• Ebeveynler çocuklarının dil becerilerini geliştirmek için farklı aktiviteler oluşturabilirler: 25 farklı araştırmanın incelendiği bir çalışma, ebeveynlerin ne tür bir yöntem kullandığı da dahil olmak üzere bu yaklaşımın çocukları nasıl etkilediğini araştırdı [5]. Çocuklarla kitap okumanın mı yoksa günlük aktivitelerde kullanılan yöntemlerin mi dil becerisini daha iyi geliştirdiğini karşılaştırdılar ve her iki yöntemin de çocukların dil becerilerini geliştirmeleri için harika bir yöntem olduğunu gözlemledirler. Bu çalışma ayrıca ebeveynlerin çocuklarının dil becerisini destekleyen yöntemler kullandığında çocukların kendilerini daha iyi ifade edebildiklerini ve dil becerilerinin geliştiğini gösterdi. 

Görülebildiği üzere, dil gecikmesi yaşayan çocuklar için ebeveynler de en az bir konuşma-dil uzmanı kadar etkili olabilmektedir, hatta bazı durumlarda daha etkili. Çocuğunuzun dil gecikmesi yaşadığını düşünüyorsanız ve bir konuşma-dil uzmanına çocuğunuza yardımcı olacak yöntemler öğrenmek için başvuruyorsanız öğrendikleriniz oldukça kritik öneme sahip.

Hanen bünyesindeki uzmanlar, basit ve etkili Hanen yöntemlerini öğrenmenize yardımcı olabilirler. Bu yöntemler, çocuğunuzun dil öğreniminin temeli olan iletişim kurmanın daha uzun süre gerçekleşmesini ve çocuğunuzun anlayabileceği bir dilde konuşmanızı sağlar. Çocuğunuzla yaptığınız günlük aktiviteler dil gelişimi sağlamak için sayısız fırsat sağlar ve bu süreçte bir konuşma-dil uzmanı, çocuğunuzun tam potansiyeline ulaşması için size yardımcı olabilir.

Dil gelişimi ve bozuklukları için kullanabileceğiniz alternatif materyaller aramakta iseniz, DİLGEM olarak satış yapmakta olduğumuz Dil ve Konuşma Terapisi Materyallerini buradan inceleyebilirsiniz.

Kaynak

Marmara Üniversitesi Mütercim Tercümanlık bölümü öğrencisi Alperen Kanat tarafından çevirisi yapılmış ve Dilgem editörleri tarafından kontrol edilmiştir. Orijinal metne buradan ulaşabilirsiniz.

Orijinal Metnin Yazarı: Lauren Lowry

Türkçeye Çeviren: Alperen Kanat