Özgül Dil Bozukluğu (ÖDB) Nedir?

Özgül Dil Bozukluğu (ÖDB) Nedir?

Özgül dil bozukluğu (ÖDB), işitme kaybı veya zihinsel engeli bulunmayan çocuklarda dil becerilerinin gelişimini engelleyen bir iletişim bozukluğudur. Özgül Dil Bozukluğu, bir çocuğun konuşmasını, dinlemesini, okumasını ve yazmasını etkileyebilir. ÖDB ayrıca gelişimsel dil bozukluğu, dil gecikmesi veya gelişimsel disfazi olarak da adlandırılmaktadır. Anaokulundaki çocukların yaklaşık yüzde 7 ila 8’ini etkileyen en yaygın gelişimsel bozukluklardan biridir. ÖDB’nin etkisi genellikle yetişkinlikte de devam etmektedir.

 

ÖDB’ye Ne Sebep Olur?

ÖDB’nin nedeni bilinmemektedir ancak son bulgular bunun güçlü bir genetik bağa sahip olduğunu göstermektedir. ÖDB’li çocukların, ÖDB’si olmayanlara göre, konuşmada güçlük ve gecikme yaşayan ebeveynlere ve kardeşlere sahip olması daha olasıdır. Aslında, ÖDB’li çocukların yüzde 50 ila 70’i bozukluğa sahip en az bir aile üyesine sahiptir.

Aynı anda birden fazla dil öğrenmek ÖDB’ye neden olmaz. Bununla birlikte, bozukluk hem çok dilli çocukları hem de yalnızca bir dil konuşan çocukları etkileyebilir.

 

ÖDB’nin Belirtileri Nelerdir?

ÖDB’li çocuğun genellikle geç konuşma geçmişi vardır (konuşma dili kilometre taşlarına akranlarından daha sonra ulaşırlar).

ÖDB’li okul öncesi yaştaki çocuklar şunları yapabilir:

  • Kelimeleri cümlelerde bir araya getirmekte geç kalırlar.
  • Yeni kelimeler öğrenmek ve sohbet etmek için mücadele ederler.
  • Yönergeleri takip etmekte zorlanırlar, bunun nedeni inatçı olmaları değil kendilerine söylenen sözleri tam olarak anlamamalarıdır.
  • Konuşurken sık sık dilbilgisi hataları yaparlar.

Bazı geç konuşan çocuklar sonunda akranlarına yetişse de, ÖDB’li çocuklar kalıcı dil güçlükleri yaşarlar. ÖDB’li daha büyük çocuklarda ve yetişkinlerde yaygın görülen semptomlar şunları içerir:

  • Karmaşık cümlelerin sınırlı kullanımı.
  • Doğru kelimeleri bulmada zorluk.
  • Mecazi dili anlamada zorluk.
  • Okuma sorunları.
  • Düzensiz hikaye anlatımı ve yazma.
  • Sık dilbilgisi ve yazım hataları.

 

 

Özgül Dil Bozukluğu Nasıl Teşhis Edilir?

Bir doktor, öğretmen veya ebeveyn bir çocuğun ÖDB olduğundan şüphelenirse, bir dil ve konuşma terapisti (konuşma veya dil sorunları olan kişileri değerlendirmek ve tedavi etmek için eğitilmiş profesyoneller) çocuğun dil becerilerini değerlendirebilir. Değerlendirmenin türü, çocuğun yaşına ve değerlendirmeye yol açan kaygılara bağlıdır. Genel olarak, bir değerlendirme şunları içermektedir:

  • Çocuğun doğrudan gözlemlenmesi.
  • Ebeveynler ve/veya öğretmenler tarafından tamamlanan görüşmeler ve anketler.
  • Çocuğun öğrenme yeteneğinin değerlendirilmesi.
  • Mevcut dil performansının standartlaştırılmış testleri.

Bu araçlar, dil ve konuşma terapistinin çocuğun dil becerilerini aynı yaştaki akranlarınınkilerle karşılaştırmasına, belirli zorlukları belirlemesine ve olası tedavi hedeflerini planlamasına olanak tanır.

 

Özgül Dil Bozukluğu, Öğrenme Güçlüğü ile Aynı Şey Midir?

ÖDB, öğrenme güçlüğü ile aynı şey değildir. Bunun yerine, temel dil becerileriyle ilgili sorunlar sınıf performansını etkilediğinden dolayı, ÖDB öğrenme güçlüğü için bir risk faktörüdür.

Bu, ÖDB’li çocukların ÖDB’si olmayan çocuklara göre öğrenme güçlüğü teşhisi konma olasılığının daha yüksek olduğu
anlamına gelmektedir. Harfleri okumak için seslere çevirmekte zorluk yaşayabilirler. Yazma becerileri, dilbilgisi hataları, sınırlı kelime dağarcığı ve anlama ve düşünceleri tutarlı cümleler halinde organize etme sorunları nedeniyle zayıflayabilir.

Dil anlama ile ilgili zorluklar matematiksel kelime problemlerini zorlaştırabilir. ÖDB’li bazı çocuklar disleksi belirtileri gösterebilir. Yetişkinliğe ulaştıklarında, ÖDB’si olan kişilere, ÖDB’si olmayanlara göre okuma ve heceleme güçlüğü teşhisi konma olasılığı altı kat ve matematik engeli teşhisi konma olasılığı dört kat daha fazladır.

 

ÖDB Ömür Boyu Süren Bir Durum Mudur?

ÖDB gelişimsel bir bozukluktur, yani semptomları ilk kez çocuklukta ortaya çıkmaktadır. Bu, çocuklar büyüdükçe problemden kurtuldukları anlamına gelmez. Bunun yerine, sorun erken çocukluk döneminde belirgindir ve muhtemelen devam edecektir ancak gelişimle birlikte değişecektir, demektir.

Örneğin, ÖDB’li küçük bir çocuk konuşmada dilbilgisel olarak doğru olmayan cümleler kullanabilirken, ÖDB’li genç bir yetişkin konuşmalarda karmaşık cümlelerden kaçınabilir ve net, özlü, iyi organize edilmiş ve dilbilgisi açısından doğru yazı yazmakta zorlanabilir.

Okul öncesi yıllarda erken tedavi, ÖDB olanlar da dahil olmak üzere dil gecikmesi olan birçok çocuğun becerilerini geliştirebilir. Anaokuluna önemli derecede dil gecikmesiyle başlayan çocukların problem yaşamaya devam
etmesi muhtemeldir, ancak onlar ve daha büyük çocuklar bile tedaviden yararlanabilir. Birçok yetişkin, ÖDB semptomlarını yönetmek için stratejiler geliştirir. Bu onların günlük sosyal, aile ve iş hayatlarını iyileştirebilir.

 

Özgül Dil Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?

ÖDB için tedavi hizmetleri genellikle lisanslı bir dil ve konuşma terapisti tarafından sağlanır veya denetlenir. Tedavi evlerde, okullarda, konuşma-dil patolojisi için üniversite programlarında, özel kliniklerde veya ayakta tedavi gören hastane ortamlarında sağlanabilir.

ÖDB’li çocukları yaşamın erken dönemlerinde belirlemek ve tedavi etmek ideal olandır, ancak tedaviye ne zaman başlanırsa başlansın iyi yanıt verilebilmektedir. Tedavi, kişinin yaşına ve ihtiyaçlarına bağlıdır. Tedaviye erken başlamak küçük çocukların şunları yapmaları konusunda yardımcı olabilir:

  • Eksik dilbilgisi öğelerini edinmek
  • Anlayışlarını ve sözcükleri kullanmalarını genişletmek
  • Sosyal iletişim becerilerini geliştirmek

Okul çağındaki çocuklar için tedavi, aşağıdaki gibi konularda yardımcı olmak da dahil olmak üzere sınıftaki talimatları anlamaya odaklanabilir:

  • Yönergeleri takip etmek
  • Öğretmenlerin kullandığı kelimelerin anlamlarını anlamak
  • Bilgiyi düzenlemek
  • Konuşma, okuma ve yazma becerilerini geliştirmek

Yeni işlere, mesleki programlara veya yüksek öğrenime giren yetişkinlerin teknik kelime öğrenmek veya işyerinde yazma becerilerini geliştirmek gibi konularda yardıma ihtiyacı olabilir.

 

Özgül Dil Bozukluğu Hakkında Araştırma

The National Institute on Deafness and Other Communication Disorders (NIDCD), ÖDB’nin nedenleri, semptomları, teşhisi ve tedavisi hakkında çok çeşitli araştırmaları desteklemektedir. Yakın zamanda elde edilen araştırma örnekleri şunları içermektedir:

  • Genetik araştırma: İkizlerde ve moleküler genetikte yapılan çalışmalar sürekli olarak ÖDB için güçlü bir genetik bağlantı olduğunu göstermektedir. Araştırmacılar, tek olarak doğan çocuklara kıyasla ikizlerde gecikmiş dil becerileri riskini araştırmaktadır. İkizler, gecikmiş dil becerileri için bir risk göstermektedirler ancak konuşma sorunları veya sözel olmayan IQ eksiklikleri için artan bir risk olmadığı görülmektedir. Diğer bilim adamları, ÖDB ile belirli kromozomlardaki genlerdeki varyantlar arasındaki genetik bağlantıyı araştırmaktadırlar.
  • İki dilli araştırma: Dil bozukluklarını taramak için okullarda dil ve konuşma terapistlerinin kullandığı standart testler, İngilizce’deki tipik dil gelişimi kilometre taşlarına dayanmaktadır. Ana dili İngilizce olmayanların bu testlerde
    risk altındaki aralıkta puan almaları daha olasıdır, ancak yeni bir dil öğrenmek için mücadele eden çocuklar ile gerçek dil bozukluğu olan çocukları ayırt etmek zor olabilir. İkinci dil olarak İngilizce konuşan büyük bir İspanyol çocuk grubunu inceledikten sonra, NIDCD tarafından finanse edilen araştırmacılar, dil bozukluklarını belirlemek için bir çift dil tanı testi geliştirmişlerdir. Klinik deneyler, testin farklı yaş gruplarında etkili olmasını sağlamayı amaçlayacaktır. Aynı araştırma ekibi, akademik olarak başarılı olmalarına yardımcı olacak teknikler ve stratejiler bulmak için ÖDB’li küçük bir iki dilli birinci sınıf öğrencisi grubuyla bir müdahale programını da test etmektedir.
  • Tedavi araştırması: NIDCD tarafından finanse edilen araştırmacılar, tedavi tasarımlarını yeniden oluşturuyor ve dil tedavi seçenekleri için daha sıkı testler sunuyor. Araştırmacılar, okul öncesi çağındaki çocukların kelime
    öğrenmelerini ve dilbilgisini geliştirmek için ÖDB tedavisine temel öğrenme ilkelerini uyguluyorlar. Diğer araştırmacılar, iyi yapılandırılmış hikayeleri okumak veya üretmek için kelimeleri çözmek gibi akademik dil becerilerini
    geliştirmenin en iyi yollarını arıyorlar. Ek çalışmalar, ÖDB’li yetişkinlerin zaman içinde bilgileri öğrenme ve hatırlama yöntemleriyle çalışan tedavileri araştırıyor. Araştırmacılar, belirli müdahalelerin nasıl ve kimin için çalıştığını keşfederek kişiselleştirilmiş tedavi planlaması geliştirmeye çalışıyorlar.

 

Kaynakça

Bu makale Ulusal Sağırlık ve Diğer İletişim Bozuklukları Enstitüsü tarafından yazılmıştır. Orjinal metni buradan okuyabilirsiniz.