Vokal Kord Paralizisi Nedir?
Vokal kord paralizisi (vokal fold paralizisi olarak da bilinir),
vokal kordlardan biri veya her ikisi de düzgün açılmadığında veya
kapanmadığında ortaya çıkan bir ses bozukluğudur. Tek taraflı vokal kord paralizi
yaygın bir hastalıktır. İki taraflı vokal kord paralizisi nadir olarak görülür ve bu durum yaşamı
tehdit edebilir.
Vokal kıvrımlar, gırtlakta doğrudan trakeanın (nefes borusu)
üzerinde bulunan iki elastik kas dokusu bandıdır. Nefes aldığınızda ses
telleriniz birbirinden ayrı bir şekilde dururlar ve yutkunduğunuzda sıkıca
kapanırlar. Ancak sesinizi kullandığınızda akciğerlerden gelen hava, ses
tellerinizin açık ve kapalı konumlar arasında titreşmesine neden olur.
Vokal kord paraliziniz varsa, felçli kıvrım veya kıvrımlar açık
kalabilir ve hava geçişlerini ve akciğerleri korumasız bırakabilir. Yutmakta
güçlük yaşayabilirsiniz veya yiyecek veya sıvılar kazara soluk borusuna ve
akciğerlere girerek ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.
Vokal
Kord Paralizisine Ne Sebep Olur?
Vokal kord paralizisi baş, boyun veya göğüs yaralanmasından
kaynaklanabilir; akciğer veya tiroid kanseri; kafa tabanı, boyun veya göğüs
tümörleri; veya enfeksiyon (örneğin, Lyme hastalığı). Multipl skleroz veya
Parkinson hastalığı gibi belirli nörolojik rahatsızlıkları bulunan veya inme
geçiren kişilerde vokal kord paralizisi görülebilir. Ancak birçok durumda
nedeni bilinmemektedir.
Semptomlar
Nelerdir?
Vokal kord paralizisinin belirtileri arasında; ses kısıklığı veya
soluklu ses gibi ses değişiklikleri, nefes darlığı veya gürültülü nefes alma
gibi nefes alma zorlukları, ve yemek yerken yemek borusu (boğazı mideye
bağlayan kas tüpü) yerine yanlışlıkla nefes borusuna girdiği için yemek yerken
boğulma veya öksürme gibi yutma sorunları bulunur.
Ses kalitesinde azalma veya ses perdesi kaybı
gibi değişiklikler de meydana gelebilir. Her iki ses telinin de hasar görmesi,
nadir olarak görülse de, genellikle solunumla ilgili ciddi sorunlara neden
olur.
Vokal
Kord Paralizisi Nasıl Teşhis Edilir?
Vokal kord paralizisi genellikle bir kulak burun boğaz uzmanı
(kulak, burun ve boğaz bozukluklarında uzmanlaşmış bir doktor) tarafından
teşhis edilir. Size belirtilerinizi ve nedenlerini belirlemeye yardımcı olmak
için sorunların ne zaman başladığını soracaktır. Kulak burun boğaz uzmanı,
nefes alma veya ses kısıklığını belirlemek için sesinizi de dinleyecektir.
Bir
endoskop (ucunda ışık olan bir tüp) kullanarak doktorunuz ses tellerinden
doğrudan boğazın içine bakacaktır. Bazı doktorlar ayrıca felç alanlarını daha
iyi anlamak için gırtlaktaki sinirlerin elektriksel uyarılarını ölçen laringeal
elektromiyografi adı verilen bir prosedür kullanır.
Vokal
Kord Paralizisi Nasıl Tedavi Edilir?
Vokal kord paralizisi için en yaygın tedaviler ses terapisi ve
cerrahi tedavilerdir. Bazı kişilerin sesleri, teşhisten sonraki ilk yıl içerisinde doğal
olarak iyileşir, bu nedenle doktorlar ameliyatı en az bir yıl geciktirirler. Bu
süre zarfında muhtemelen doktorunuz sizi ses tellerinizi güçlendirmek veya
konuşurken nefes kontrolünü iyileştirmek için egzersizler içerebilen ses
terapisi için bir dil ve konuşma terapistine yönlendirecektir.
Ayrıca, daha
yavaş konuşarak veya konuşurken ağzınızı daha geniş açarak sesinizi nasıl
farklı kullanacağınızı da öğrenebilirsiniz. Ses tellerinden birinin veya her
ikisinin birden paralizi olmasına bağlı olarak çeşitli cerrahi prosedürler
mevcuttur.
En yaygın prosedürler vokal kordun pozisyonunu değiştirir. Bunlar,
gırtlak kıkırdağını yeniden konumlandırmak ve ses tellerini birbirine yaklaştırmak
için yapısal bir implant veya dikiş yerleştirmeyi içerebilir. Bu prosedürler
genellikle daha güçlü bir ses ile sonuçlanır. Ameliyatın ardından sesin ince
ayarına yardımcı olmak için ek ses terapisi uygulanır.
Her iki vokal kord paralizi olduğu
zaman, nefes almaya yardımcı olmak için trakeotomi gerekebilir. Bir trakeotomide,
boynun önünden bir kesik açılır ve stoma adı verilen bir açıklıktan nefes
borusuna bir solunum tüpü sokulur. Artık solunum burun ve ağızdan değil, tüpten
gerçekleşir. Ameliyattan sonra, bir dil ve konuşma terapisti tarafından yapılan
terapi, sesi nasıl kullanacağınızı ve solunum tüpünün bakımını nasıl
yapacağınızı öğrenmenize yardımcı olur.
Açıklanamayan ses değişiklikleri veya rahatsızlık fark ederseniz, değerlendirme ve olası tedavi için bir kulak burun boğaz uzmanına veya dil ve konuşma terapistine danışmalısınız.
Kaynakça
Bu makale NIDCD tarafından yazılmıştır. Orijinal metne buradan ulaşabilirsiniz.
