Kötü Davranışlar Mı Yoksa Altında Yatan Başka Bir Sebep Mi Var?

Kötü Davranışlar Mı Yoksa Altında Yatan Başka Bir Sebep Mi Var?

Joel L. Young M.D.

Eğer o benim çocuğum olsaydı bu davranışları yüzünden onu azarlardım! Bu cümle özel gereksinime sahip çocukların ebeveynlerinin duymaktan sıkıldığı bir cümledir. Hiperaktivite ve dikkat eksikliği sadece kötü davranışlar için bir etikettir. Gerçek problem ise disiplin eksikliğidir.

Ebeveynlik becerilerinizin bu şekilde eleştirilmesini duymak acı verici olabilir. Fakat çocuğunuzun güçlüklerinin bu şekilde yorumlanması daha da kötüdür. Kan testi ya da beyin taramaları ruhsal bozuklukları ve öğrenme güçlüklerini belgeleyemediği için bazı uzmanlar bunları yok bile sayma eğiliminde olurlar.

Ebeveynlik zordur! Suçluluk duygusunu zaman zaman her ebeveyn yaşar ve kendini sorgulamaya başlar. Çoğu ebeveyn aynı zamanda problem davranışın sebebinin kötü ebeveynlikten mi yoksa çocuğun aldığı tanıdan mı kaynaklandığını da bilemez. Bu iki seçenek arasındaki farkları bilmek suçluluk duygunuzu azaltır ve sizi çocuğunuz için en iyisini yapma konusunda yüreklendirir.

‘Kötü Çocuk’ Algısını Yok Etme

Ebeveynler çocuklarının ‘kötü’ ya da ‘zor’ olmaları konusunda epey kaygı yaşarlar. Yabancılar ya da iyi niyetli yakınlar bu korkuyu körükleyebilirler. Çocuğun giderek daha vahşi ya da manipülatif olduğunu söyleyebilirler. Bu miti ortadan kaldırmak önemlidir.

Çocuklar aşağıdaki 3 sebep yüzünden bu şekilde davranırlar;

1.      Davranış hoşuna gittiği için ya da davranış sonucu elde ettiği şey hoşuna gittiği için: Bu yüzden kurabiye çalabilirler ya da geç saatlere kadar uyumazlar.

2.      Ebeveynleriyle iletişim kurma biçimi olarak kullandıkları için: Kardeşine zarar vermesi kibar olmayan bir davranış olabilir fakat bu çocuğun kendisini aileden dışlanmış hissini anlatma yoludur.

3.      Kendi duygularının bir tepkisi olduğu için: Yatağında ağlayan çocuk manipülatif olmaya çalışmıyordur. Sadece kendi korkusunu, kızgınlığını ya da yalnızlığını yönetmeye çalışıyor.

Çocuğun bir teşhisi olsun ya da olmasın, davranışları bir sebep için oluşur. Çocuğunuz kötü değildir ve siz kötü bir ebeveyn de değilsiniz. Çocuğun bulunduğu ortamı göz önüne alıp bazı değerlendirmeler yapmak çocuğun problem davranışının sebebini gösterebilir. Kendinize sorun;

§  Bu ortamda çocuğumun davranışı mantıklı geliyor mu?

§  Çocuğum bana bir şey anlatmaya çalışıyor mu?

§  Bu davranış çocuğumun duygularıyla başa çıkma şekli midir?

Eğer çocuğun davranışı size o ortamda mantıklı geliyorsa bu muhtemelen geçici bir sinir bozukluğudur. Bir gelişimsel bozukluk belirtisi ya da ‘kötülük’ belirtisi değildir. Önemli olan nokta, çocuğun yaşadığı çevreyi ona göre organize edip problem davranışın ortaya çıkasını minimize etmektir.

Normal Olan ve Normal Olmayan

Çocuğun problem davranışı çevresel etkenlerden mi yoksa konuşan teşhisten mi kaynaklanıyor emin olamayabilirsiniz. Sonraki adım gelişimsel olarak beklenen davranışları öğrenmektir. Çocuklar bazen garip davranabilirler. Yalan söylemek, dürtüsel davranmak ya da banyoya takıntılı olmak gelişimsel süreç boyunca normaldir.

Diğer arkadaşlarınızla gelişim aşamaları hakkında konuşabilirsiniz. Öğretmeninin beklentilerini öğrenebilirsiniz. Eğer çocuğunuz yaşıtlarıyla benzer davranışları gösteriyorsa, problem davranış tanı gerektirmez. Tabi ki de her çocuğun özel olduğunu unutmamak gereklidir. Küçük farklılıklar teşhis için yeterli değildir.

Uzmanların Rolü

Eğer vücudumuzda bilmediğiniz şüpheli bir kızarıklık görsek hemen dermatoloğa gideriz. Aynı durum çocuğumuz için de geçerlidir. Eğer çocuğumuzda şüpheli bir davranış görüyorsak bir uzmana danışmakta fayda var. Uzman size hangi davranışın normal hangisinin normal dışı olduğunu söyleyebilir. Aşağıdaki stratejileri de kullanabilirsiniz;

§  Sınıf beklentileri hakkında öğretmeni ile konuşun. Çocuğunuz bu beklentileri karşılıyor mu? Sınıf arkadaşlarına göre davranışları ne durumda?

§  Pediatristine ya da gelişim psikoloğuna gelişimsel basamakları sorun. Çocuğunuzun dik durmasını beklemek onun yaşına göre gerçekçi mi ya da bütün gece uyumasını beklemeniz gerekir mi?

§  Çocuğunuzun gelişimsel basamaklarını onun yaşına göre araştırın. Amerikan Pediatri Akademisi bu konuda kaynak sağlayabilir. Eğer çocuğunuz bu basamaklarda yeteri kadar gelişmemişse yardım almanızda fayda vardır.

Ruh Sağlığı Tanısı Nedir?

Eğer çocuğunuzun dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, karşıt olma ve karşı gelme bozukluğu, öğrenme güçlüğü ya da benzer bozukluklar yaşadığını düşünüyorsanız bu teşhisleri tanımakta fayda vardır. Çocuklar bulundukları ortama tepki gösterebilirler ve farklı ortamlarda farklı davranabilirler. Genel olarak, teşhis konulabilmesi için çocuğun davranışının ortama bağlı olmaksızın sürekli olması gerekir. Okulda, evde ve spor yaparken çocuk yoğunlaşma sorununu hep yaşıyorsa DEHB olma ihtimali evde dikkatsiz ama okulda çok sakin ve dikkatliyken ki durumdan daha fazladır.

Tanı alan çocukların diğer özellikleri:

§  Çocuğunuz kendi davranışlarından rahatsız olabilir ya da davranışının sıradan olmadığının farkındadır.

§  Diğer çocuklarla iyi geçinmekte zorlanabilir çünkü akranları davranışının sıradan olmadığını fark eder.

§  Ceza sistemi ile daha da kötüye gider ve disiplin şekilleriniz işe yaramaz.

Kesin olarak bilmenin tek yolu bir uzmanla konuşmaktır. Pediatristiniz sizi çocuk psikoloğuna ya da psikiyatristine yönlendirebilir.

Kaynakça:https://www.psychologytoday.com/us/blog/when-your-adult-child-breaks-your-heart/201803/bad-choice-behavior-or-underlying-diagnosis