Dudak Yarıklığı ve Damak Yarıklığı

Dudak Yarıklığı ve Damak Yarıklığı

DUDAK YARIĞI ve DAMAK YARIĞI

  1. Dudak ve Damak Yarığı Hakkında

            “Yarık” ayrık veya bölünmedir. Yarık dudak veya damak doğumdan önce oluşur. Bebek yarık dudağa, yarık damağa veya ikisine de sahip olabilir. Yarık dudak tek taraflı ya da iki taraflı olarak üst dudakta görülür. Yarık ayrıca damağa da ilerlemiş olabilir.

            Yarık damak, ağız çatısında oluşan açıklıktır. Ön kısmı sert damakta yer alır. Arka kısmı ise kas yumağından oluşan yumuşak damaktadır. Yarık damak ağız tavanının tek tarafında veya iki tarafında olabilir.

            Çocukta “Sübmüköz” olarak da adlandırılan gizli yarık olabilir. Bu müköz membran denilen tabaka ağız tavanını kapladığında olur. Bu bölgede pembe bir doku görülebilir. Bu tür yarık görülmesi zordur ve belki fark etmeyebilirsiniz.

 

  1. Dudak ve Damak Yarığı Nedenleri

            Dudak veya Damak Yarığı Amerika Birleşik Devletleri’nde en sık görülen doğum kusurudur. Yarık hamileliğin çok erken dönemlerinde oluşur ve sebebi tam olarak bilinmemektedir. Bazı muhtemel risk faktörleri şöyledir:

  • Genetik
  • Hamilelik sırasında sigara kullanımı
  • Hamilelik sırasında alkol veya uyuşturucu kullanımı
  • Hamilelikte diyabet
  • Hamileyken alınan bazı ilaçlar
  • Doğum öncesinde yetersiz bakım, sağlık

 

  1. Dudak ve Damak Yarığında Test, Tanı

            Çoğunlukla doğumda doktor dudak ve damak yarığını görür. Yarık damak doğum öncesi ultrasonda görülebilmekle birlikte, yarık damağın ultrasonda görülmesi oldukça zordur.

            Yarık damağı görmesi her zaman kolay olmaz. Çocuğunuzun yetersiz emme gücü olabilir veya beslenmesi zordur ve uzun sürebilir. Süt çocuğun burnundan çıkıyor olabilir. Bunlar yarığın muhtemel belirtileridir.

            Sübmüköz yarık da beslenme problemlerine yol açabilmektedir. Yarığın belirtisi olarak çocuğunuzun çatallı küçük dili olabilir (bifit uvula). Küçük diliniz Boğazınızın arka tarafında asılı duran bir doku parçasıdır. Ağzınızın arkasına doğru baktığınızda görebilirsiniz. Çatallı küçük dil ortadan ayrılmış durumdaki küçük dildir. Eğer böyle bir şey görüyorsanız hemen yarık damak için doktorunuza başvurun.

            Bir başka konu da, sübmüköz yarık çocuğunuz konuşmaya başlayana kadar ortaya çıkmayabilir. Çocuğunuzun konuşması sanki burundan çıkıyormuş gibi olur. Bu çocuğunuzda yarık damak olduğuna dair bir ip ucu olabilir.

            Eğer çocuğunuzun yarık damağı varsa vakit kaybetmeden işitmesini test ettirmeniz gerekmektedir. Çocuğunuzun orta kulağında sıvı birikintisi olabilir veya iltihaplanma yaşayabilir. Bu durum damak yarığı olan çocuklarda dudak yarığı olan çocuklara kıyasla daha fazla görülmektedir.

 

  1. Yarık Damak ve Dudağın Tedavisi

            Çocuğunuz birçok uzman tarafından tedavi edilmelidir. Birçok defa dudak damak yarığı veya kranofasiyal takımları tarafından görülecektir. Bu takımlar genellikle şu uzmanlardan oluşur:

  • Plastik Cerrah
  • Diş Hekimi
  • Ortodontist
  • Kulak Burun Boğaz Doktoru
  • Hemşire
  • Sosyal Hizmet Uzmanı
  • Diyetisyen
  • Dil ve Konuşma Terapisti (DKT)
  • Odyolog

 

            Çocuğunuz bu takımı birkaç yıllığına görecektir. Cerrah yarığı kapatacaktır. Bu genellikle çocuğunuz 1 yaşını doldurmadan gerçekleşir. Dişçiniz ve ortodontistiniz çocuğunuzun dişlerini ve damağını sıkılaştırmak ile ilgilenecektir. Dil ve Konuşma Terapisti çocuğunuzun nasıl beslendiğini kontrol edecek ve dil ve konuşma becerilerinin gelişimini izleyecektir. DKT aynı zamanda çocuğunuzun beslenme ve yutma gelişimini de kontrol edecektir. Odyolog ise çocuğunuzun işitme testlerini yapacaktır. Takım birlikte çalışır ve çocuğunuz için ellerinden gelen en iyisini yapar.

 

  1. Beslenme Problemleri

            Dudak yarığı olan çocuklar genellikle meme-emme veya standart biberon kullanımına uygundur. Damak yarığı olan çocuklar meme-emme sorunu yaşayabilirler. Eğer biberon kullanacaklarsa özel biberonlar veya biberon uçları kullanması gerekebilir. Bebeğiniz için en uygun biberonu bulmak için uzman bir DKT ile çalışmanız doğru olacaktır. Ayrıca takım çocuğunuzun gelişimini ve beslenmesini de takip edecektir.

 

  1. Konuşma Problemleri

            Dudak yarığı olan çocukların pek sık konuşma problemi görülmez. Damak yarığı olan çocuklar ise DKT ile çalışmak zorunda kalabilir. Sesleri çıkarmayı ve anlaşılır konuşmayı öğrenmeleri gerekebilir.

            Bazı çocukların yumuşak damaklarıyla ilgili problemleri olur. Yumuşak damağı hareket edip boğazın arka kısmına yaslanması gerekir. Bu ağız ile burun arasındaki açıklığı kapatır. Birçok sesin ağzımızdan çıkması için bu işlemi yapmamız gerekir. “M” ve “N” gibi bazı sesler burnumuzdan çıkar. Bu seslerin çıkması için yumuşak damağımızın açık kalması gerekir.

            Velofarengeal Yetmezliği (VFY) olan çocukların yumuşak damağı boğazın arka kısmına yaslanmaz. Ya gereğinden kısadır, ya da doğru yönde hareket etmiyordur. Bu durum konuşurken havanın burnuna kaçmasına neden olur. VFY’yi düzeltmek için cerrahi operasyona ihtiyaç olabilir. Bazı durumlarda ise ağıza küçük dilin kapanmasına yardımcı olacak araçlar takılabilir. Ayrıca çocuğunuz konuşma terapisine ihtiyaç duyacaktır. VFY çocuğunuzun damak yarığı olduğunda görülebilir. Bazı yarığı olmayan çocuklarda da görülebilir. Böyle bir durumdan şüpheleniyorsanız doktorunuza başvurunuz.

KAYNAKÇA: https://www.asha.org/public/speech/disorders/cleftlip/