Çalma Davranış Bozukluğu

Çalma Davranış Bozukluğu

1- Çalma Nedir?

            Çalma, bireyin kendisine ait olmayan bir şeyi sahibinin izni olmadan alması eylemidir. "Çalma" sözcüğünü duyduğumuzda ilk aklımıza birinin evimizi soyduğu veya hırsızların bir mağazaya girip yüksek fiyatlı malzemeleri aldığı gelir. Suçlu kişileri ya da haksız yoldan kazanç sağlayanları düşünürüz.

            Çalma, suç içeren bir eylem olmakla birlikte, bazı durumlarda zayıf dürtü kontolü veya adiktif kompülsif bozukluğun da sonucu olabilir.

2- Çalmanın Sebepleri

Kleptomani: Kleptomani, diğer adıyla kompulsif çalma, bir çok kişinin unuttuğu yaygın bir çalma sebebidir. Bu durum DSM-5’de "Kişinin kişisel kazançtan ziyade, psikolojik bir zorunluluk hissiyle çalması" olarak tanımlanmaktadır.

Kleptomani, çalma dürtüsüne direnememe ile ortaya çıkar. Kleptomani vakalarının büyük çoğunluğunda kişi ihtiyacı olmayan şeyleri çalar. Çalınan eşyalar çoğunlukla ufak ve değersizdir ve istendiğinde kolaylıkla parası ödenebilecek şeylerdir.

Kleptomanisi olan bireylerin çalma konusunda güçlü bir dürtüleri vardur. Anksiyete ve gerginlik onları çalmaya iter ve çalma sırasında ciddi bir rahatlama ve keyif hissederler. Birçok kloptomanik, çalma eyleminden sonra suçluluk ve vicdan azabı çekerler; ancak bu dürtüye direnememektedirler.

Suçluların planlı ve birden çok kişiyle birlikte gerçekleştirdikleri çalma eyleminin aksine, kleptomanikler genellikle çalma eylemini spontan olarak ve yalnız gerçekleştirirler.

Diğer Çalma Sebepleri: Kleptomani haricinde birçok farklı sebeple bireyler çalma eylemini gerçekleştirirler. Bazı kişiler ekonomik sıkıntıdan kurtulmak için çalarken bazıları çalma eyleminin verdiği heyecan için çalarlar; bazıları ise hayatlarındaki duygusal veya fiziksel boşluktan kurtulmak için çalarlar.

Çalma, kıskançlıktan, düşük öz-güvenden veya denkleriyle karşılaştırılmaktan doğan baskıdan dolayı ortaya çıkar. Dışlanmışlık veya aşağılanmışlık gibi sosyal sorunlar da çalmaya sebep olan durumlardır. Birey, bağımsızlığının göstergesi olarak, ailesine baş kaldırı olarak veya kendisine ve başkalarına saygı duymadığı için de çalabilir.

Kleptomaniye Sebep Olabilecek Risk Faktörleri: Farklı faktörler kleptomaniye sebep olabilir. Aşağıdaki sebeplerle birlikte, genetik ve biyoloji de etken olmaktadır.

  • Başka zihinsel hastalıklar ve kişilik bozuklukları
  • Düşük seviyeli seratonin salgısı yüksek miktarda dürtüsel davranışa yol açmaktadır.
  • Bağımlılık bozukluklarıyla alakalı olabilir. Çalma, dopamin salgısını arttırdığı için bağımlılık yapabilir.
  • Beynin dürtüleri kontrol eden opioid sistemindeki dengesizlik
  • Aile geçmişindeki kleptomani ve bağımlılık hikayeleri
  • Kleptomani teşhisi almış kişilerin üçte ikisi (%66’sı) kadındır
  • Beyin sarsıntısı, travma

Psikolojik travma, özellikle genç yaşlardaki travmalar kleptomani gelişiminde etkili olmaktadır. Aile içi sorunlar, özellikle çocuğun kendini ispatlama isteğini ve dolayısıyla kleptomaniyi tetikleyebilir.

Çalma Sorunu İçin Yardım Alma: Eğer duygusal veya mental sorunlar çalmaya neden oluyorsa psikologtan yardım almak yarar sağlayacaktır.

Kleptomani Tedavisi

Kleptomani, yalnız başına tedavi edilmesi çok zor olan bir hastalıktır. Dolayısıyla bu davranışı sergileyen kişilerin medikal yardım alması yararlı olacaktır. Tedavi, genellikle sebepleri ve tetikleyicileri hedef alan psikoterapi ve ilaç tedavisinin birlikte uygulanmasıyla gerçekleştirilir.

Kleptomani tedavisinde en sık kullanılan yöntem Bilişsel-Davranışsal Terapi’dir. Bu terapide uzman size zararlı davranışı durdurmanın yollarını öğretir ve bu davranışların sebeplerini anlamanızı sağlar. Bilişsel terapide, terapistiniz şunları kullanabilir;

  • Kendinizi rahatlatma tekniklerini uygulayarak çalma dürtüsüne direnmeyi öğrendiğiniz sistematik duyarsılaştırma
  • Kendinizi hırsızlık yaparken yakalandığınız ve olumsuz sonuçlarıyla yüzleştiğiniz senaryoları düşündürdüğü örtülü duyarlılaştırma

İlaç tedavisinde çalma ile alakalı duygu durumlarını hedef alan reçeteli ilaçlar kullanılır. Doktorunuz seratonin desteği içeren ilaçlar verebilir veya opioid sistemi dengeleyici ilaçlar verebilir.

Kleptomani, tamamıyla tedavi edilemese de kendini kontrol etme öğretilebilir. Devamlı terapi ve önlemler kleptomanik atakların tekrarlamasını önlemektedir. Eğer terapi sürecinde iyiyken, süreç sonrasında tekrar çalma dürtüleri yaşıyorsanız, zaman kaybetmeden terapistinizle yeni randevular oluşturun ve destek gruplarına katılın.

KAYNAKÇA:https://www.healthline.com/health/stealing#getting-help