Aileler İçin Bilgiler: Fonolojik Bozukluğu Bulunan Çocukları Dil Gelişimi Hakkında Teşvik Etme

Aileler İçin Bilgiler: Fonolojik Bozukluğu Bulunan Çocukları Dil Gelişimi Hakkında Teşvik Etme

Kendini Düzeltmeler

Yetişkin bireyler olarak konuşurken sıklıka hata yapar ve hemen düzeltiriz. Bunu neredeyse hiç fark etmeden yaparız. Bu öz-izleme ve kendini düzeltme sürecine gözden geçirmeler yapma ve tamir etme denir.

Fonolojik bozukluğu bulunan çocuklar kendini düzeltme konusunda pek iyi değillerdir; bunun sebeplerinden biri: onlar için konuşmalarının öz-izlemesini yapmak oldukça zordur.

Aşağıda bahsedeceğimiz stratejiler ve etkinlikler çocuğun öz-izlemesini ve gözden geçirmeler ve tamirler yapma becerisini geliştirmeye yönelik yöntemlerdir.

 

Hatalar yapmaktan ve bu hataları “düzeltmekten” konuşun.

Örneğin çocuğunuza şunu söyleyebilirsiniz: “Eğer ‘kuzu’ demem gerekirken ‘tuz’ dersem, bunu düzeltmeliyim. Yani ‘Ayşe biraz tuz aldı’ dediğimde, bunu düzeltip ‘Ayşe biraz kuzu aldı’ demeliyim.”

 

Kendini düzeltmelerde model olun.

Örneğin çocuğunuza şunu söyleyebilirsiniz: “Çimleri biçmek için hava çok tıcak… A aah… Yani ‘sıcak’ demek istemiştim. İlk başta ‘tıcak’ dedim, ancak sonra çabucak düzelterek ‘sıcak’ dedim. Çimleri biçmek için hava çok ‘sıcak’.”

 

Kendini düzeltmeleri destekleyin.

Bunu dikkati onlara çekerek ve doğaçlama olarak yapıldıklarında (ebeveynin gözetimi olmadan) yorumda bulunarak yapın. Örneğin çocuğunuza şunları söyleyebilirsiniz: “Bu çok iyi bir düzeltmeydi. Öncelikle ‘alaba’ dedin, ancak sonradan tamamıyla kendi başına düzelterek ‘araba’ dedin. Bunun en güzel tarafı ise bunu kendi başına hatırladın.”

 

Etiketli övgüler kullanın.

Etiketli övgüler kullandığınızda neyi övdüğünüz hakkında oldukça kesin olursunuz. Örneğin, şöyle belirli bir yorum yaptığınızda: “Güzel bir ‘ç’ ile çanta demeni beğendin.” şöyle genel bir yorumdan daha etkili olacaktır: “İyi söyledin”. Etiketli övgüler temiz konuşma girişimlerini desteklemek ve çocuğunuzu spontan gözden geçirme ve tamir yapma konusunda cesaretlendirmek için kullanılabilir. Etiketli övgüler aynı zamanda çocuğunuzun gelişen telaffuzunu desteklemek için de kullanılabilir. Örneğin:

  • Yetişkin          : Bu hangi renk?
  • Çocuk            : Tila.
  • Yetişkin          : Hmm?..
  • Çocuk            : Tiyah.
  • Yetişkin          : Evet bu kulağa daha çok siyah gibi geldi. Düzeltmeni beğendim.

 

Konuştuğumuzda “mantıklı olmamızdan” bahsedin.

Fırsat olduğunda sözcüklerden ve insanların ne söylemek istediğimizi anlayabilmesi için onları doğru telaffuz etmemiz gerektiğinden bahsedin. Örneğin çocuğa şunları söyleyebilirsiniz: “Yemekte çatalımla tuzu yedim diyemezsin değil mi? Bunu söylersem insanların aklı karışabilir. Aslında ‘Yemekte çatalımla ‘kuzu’ yedim’ demeliyım.”

 

Neden “düzeltmelerin” önemli olduğunu açıklayın.

Örneğin çocuğunuza şunları söyleyebilirsiniz: “Aynı hata yaptığımda benim de kendime yaptığım gibi, sen de hata yaptığında kendi başına düzeltme yapınca, bu da senin sözcüğü doğru sesletmeyi öğrenmekte olduğun anlamına geliyor.”

 

Karşılıklı konuşma içerisinde düzeltmeleri modelleyin.

Modelleme ek bir açıklama, yönerge veya istek olmadan basitçe örnek vermektir. Terapide normal olarak sesletilen bir ses düzeninde normal düzenden bir sapma fark ettiğinizde (örneğin yanlış ses telaffuzu veya ses yutma), bu sözcüğün doğrusunu siz iki veya üç defa karşılıklı konuşma bağlamı içerisinde tekrarlayın. Örneğin:

  • Çocuk            : Bu tok komikti.
  • Yetişkin          : Evet, çok komikti. Çok çok çok komikti.

 

NOT: Karşılıklı konuşma içerisinde düzeltme yaparken şunlara dikkat edin;

  1. Aşırı vurgu yaparak ses veya sözcüğü bozmayın. Ses veya sözcüğü tekrarlayarak çocuğun dikkatine getirin.
  2. Çocuğun sözcükleri tekrar etmesini istemeyin. Yalnızca çocuğun dikkatini çekecek şekilde birkaç defa tekrarlayın- ikinizin de keyif aldığı bir karşılıklı konuşmanın parçası olarak.

 

KAYNAKÇA:https://www.speech-language-therapy.com/index.php?option=com_content&view=article&id=99:encourage&catid=11:admin&Itemid=120