Yarık Damak ve Dudak Tedavi Yöntemleri

Yarık Damak ve Dudak Tedavi Yöntemleri

Yarık dudak ve/veya damak ile doğmuş çocuklarda tedavi doğum ile başlar ve erken yetişkinliğe doğru devam eder. Yarık damaklı yenidoğanlar yeterli miktarda kalori ve kiloyu alabilmeleri için özel beslenme tekniklerine ihtiyaç duyacaklardır. İlk cerrahi müdahaleler erken bebeklik döneminde başlar; gelişim ve büyüme ile birlikte ikinci cerrahi müdahale de gerekebilir. Yine de yarık dudak ve/veya damak tedavisi cerrahi tamir ile bitmemektedir. Yarık damak ve/veya dudaklı çocuğun geniş kapsamlı tedavisi işitme ve konuşma alanlarında uzmanların ilgisini, diş ve ortodontik gereksinimleri ve psikolojik sağlığı da içermektedir.

 

1. Yarık Dudak Ameliyatı

            Yarık dudak ameliyatının amacı üst dudağa normal görünüm ve işlev kazandırılmasıdır. Yarık dudak ameliyatı genellikle hayatın ilk üç ila dört ayında önerilmektedir. Çoğu vakada, yarığın etrafındaki doku bölgesi yarığı kapatmak için yeniden yapılandırılır. Ameliyatın en önemli kısmı ağzın etrafındaki kasların birbirine tutturulması ve yeniden konumlandırılmasıdır.

            Yarığın büyüklüğü ve genişliğine göre yarık damak ameliyatı tek veya iki parçalı bir operasyonla tamamlanabilmektedir. Cerrah burun için bir takım destekler eklemeyi düşünebilir. Burnun yeniden yapılandırılması genellikle yarık damak ameliyatı ile birlikte gerçekleştirilir.

 

2. Yarık Damak Ameliyatı

            Yarık damak ameliyatı genellikle yenidoğanın ilk altı ila on sekiz aylık dönemlerinde önerilmektedir. Damağı tamir etmenin birincil amacı anormal konuşma gelişiminin önüne geçmektir. Bu nedenle ameliyat, çocuk konuşmayı geliştirmesinden öncesine ayarlanmaktadır.

            Yarık, tamamıyla kapatıldıktan sonra bile normal konuşmanın sağlanabilmesi için bazı ek cerrahi operasyonlar gerekebilir. Yarık dudak cerrahisinde olduğu gibi, damak dokusu ayrılarak yarık kapanacak şekilde yeniden düzenlenir. Genellikle bu prosedürde vücudun herhangi farklı bir bölgesinden doku alınmasına gerek kalmamaktadır. Konuşmanın tam işlevinin kazandırılması için yarık etrafındaki kasların da yeniden pozisyonlandırılması gerekmektedir.

            Yarık operasyonlarının her birinde çocuğun büyümesi ve gelişmesi dikkate alınmalıdır. Çocuk büyüdükçe, yarık dudak veya damaklı çocuğun normal formunu ve işlevini eski haline getirmek için ek prosedürler gerekebilir.

 

3. Yarık Dudak ve Damak Tedavisinde Dil ve Konuşma

            Yarık damak ile doğan çocukların çok büyük kısmı yaşamlarının bir noktasında dil ve konuşma terapisine ihtiyaç duymaktadır. Dil ve konuşma terapisti tıbbi ortamda, okul ortamında, özel klinikte veya evde terapi hizmeti veren sağlık uzmanıdır. Dil ve Konuşma terapisinin amaçları çocuğunuzun yaşına ve gelişimsel düzeyine uygun normal konuşma ve iletişim becerilerine ulaşabilmesini sağlamaktır. Çocuğun beslenme/yutma becerilerini geliştirmek ve erken iletişimi kolaylaştırmak için doğduktan hemen sonra dil ve konuşma terapisine başlanabilir. Yeni yürüyenlerde ve okul öncesi çocuklarda dil ve konuşma terapisi genellikle çocuğun sözcük dağarcığını arttırmasına, cümle kurma becerisini geliştirmesine ve söyleyebileceği ses çeşitliliğini arttırmasına yardımcı olur. Yarık damaklı okul çağındaki çocuklarda konuşma terapisi genellikle çocukların telaffuzlarını, sözlü ifadelerini, seslerini ve/veya rezonanslarını geliştirmelerine yardımcı olmayı amaçlar. Dil ve konuşma terapisti çocuğunuzun kendisine özel ihtiyaçlarını karşılamak için bir bakım planı geliştirecektir.

            Biofeedback konuşma terapisi, bu konuda özel olarak eğitilmiş dil ve konuşma terapistlerinin çocuğunuzun artikülasyon ve/veya rezonansını geliştirmelerine yardımcı olmak için kullanabilecekleri bir yöntemdir. Yarık damak ya da velofaringeal disfonksiyonu olan daha büyük çocuklarda Nazometre ve Nazofaringoskopi hastaya konuşmalarında ileri teknoloji biofeedback sağlamak için kullanılabilir.

            Çoğu vakada tek başına konuşma terapisi hipernazal konuşma ve velofaringeal disfonksiyonun tedavisinde etkili değildir; bu nedenle, Faringeal flep veya Sfinkter farengoplasti gibi cerrahi seçenekler önerilebilir.

            Nadir durumlarda velofaringeal disfonksiyonlu bir çocuk cerrahiye uygun olmayabilir; bu nedenle konuşma protezi konuşmalarını düzeltmek için iyi bir seçenek olabilir. Konuşma protezi, çocuğunuzun ağzına uyacak şekilde bir diş hekimi (protez uzmanı gibi) tarafından ona özel olarak yapılır ve ortodontik bir tutucuya benzer şekilde giyilir. İki ana konuşma protezi türü, konuşma ampulü ve palatal kaldıraç.

 

4. Kraniyo-fasiyal Ortodontik Tedavi Programı

            Genetik bir durumun neden olduğu yüz farklılıkları, çocuğun fiziksel, sosyal ve duygusal gelişimini etkilemektedir. Yüz farkları olan çocukların tedavisi, çocuk bir haftalıkken başlayabilir ve ergenlik döneminden erken yetişkinlik dönemine kadar iki ila üç farklı tedavi aşamasıyla devam edebilir.

 

KAYNAKÇA:

  1. https://www.nationwidechildrens.org/specialties/cleft-lip-and-palate-center/about-cleft-lip-and-palate/cleft-lip-and-palate-treatment
  2. https://www.nationwidechildrens.org/specialties/cleft-lip-and-palate-center/about-cleft-lip-and-palate/cleft-lip-and-palate-treatment/cleft-lip-surgery
  3. https://www.nationwidechildrens.org/specialties/cleft-lip-and-palate-center/about-cleft-lip-and-palate/cleft-lip-and-palate-treatment/cleft-palate-surgery
  4. https://www.nationwidechildrens.org/specialties/cleft-lip-and-palate-center/about-cleft-lip-and-palate/cleft-lip-and-palate-treatment/speech-treatment
  5. https://www.nationwidechildrens.org/specialties/cleft-lip-and-palate-center/about-cleft-lip-and-palate/cleft-lip-and-palate-treatment/craniofacial-orthodontic-treatment-program