Ergenlik Dönemi Riskli Davranışların Kaynağı Nedir?
Ergenlik çağı ve genç yetişkin grubunda diğer bireylere göre daha fazla risk alma davranışı gözlenmektedir. Bu durum beyindeki sosyal-duygusal ve bilişsel süreçleri yöneten sistemlerdeki nörokimyasal ve yapısal değişikliklerin bir sonucudur. Madde kullanımı, hız yapma, yüksek dozda alkol tüketimi bazı riskli davranışlardır.
Yetişkinlere göre riskli davranışların sebebi, risk düzeyinin doğru değerlendirilememesidir. Başka bir deyişle, 16 yaşındaki bir genç araba kullanırken aşırı sürat yapmaktadır, çünkü ortaya çıkacak olan felaketin ne denli kötü olacağını tahmin edememektedir. Ancak yapılan beyin görüntüleme çalışmaları çocukluk ve ergenlik yıllarında beyinde meydana gelen birtakım değişiklikler saptamıştır.
Öncelikle, ergenlik yıllarında akran ilişkileri aile ve akraba ilişkilerinin önüne geçmektedir. Gençler için akranları tarafından kabul görmek adeta hayatın amacı haline gelir. 14 yaş civarındaki bireylerle yapılan çalışmalar, beynin bu yıllarda akranlardan gelecek ödüllere (kabul görme vb.) karşı daha duyarlıdır. Bu yüzden, eğer kabul görmek için hız yapmak gerekiyorsa bu yerine getirilir.
Reddedilme duygusu ergenlik çağındaki bireyler tarafından yetişkinlere göre çok daha sarsıcı algılanır. Sağ ventrolateral prefrontal korteks olarak adlandırılan beyin bölümü, olumsuz olarak değerlendirildiğimizde yaşadığımız stresi azaltmak için kullandığımız beyin bölgesidir, ancak bu bölge ergenlik çağında henüz gelişimini tamamlamamış olduğundan yetişkinlikteki kadar etkin kullanılamamaktadır. Bu durumda ergen bireyler daha fazla stres yaşamaktadır. Bu strese sebep olan hızlı araba kullanmaması ise, birey stresi azaltmak için riskli davranmayı göze alabilir.
Akran faktörünün etkisinin incelendiği bir çalışmada, ergenlerin arkadaşları yanlarındayken bilgisayar oyununda daha fazla hız yaptıkları, ancak yetişkinlerin buna önem vermedikleri gözlenmiştir. Yetişkinler kabul görmek veya ödüllendirilmek için riskli davranışlara yönelmek yerine kendilerini kontrol edebilmektedir. Ancak bu durumu sağlayan lateral prefrontal korteks ergenlik yıllarında henüz gelişmektedir.
Beyindeki yapısal gelişim ergenlik yıllarında henüz devam ettiğinden, bu yıllarda bireylerden kendilerini yetişkinler kadar kontrol etmelerini ve riskli davranışlardan uzak durmalarını beklemek doğru olmayacaktır. Bu durumla baş etmek için ebeveynlere bazı alternatifler sunulmuştur. Heyecan arama davranışını tatmin edebilmek için tırmanma gibi bedensel aktivasyon içeren faaliyetler sunmak, riskli davranışların sonuçlarını anlatmak, ergenlik dönemindeki bireylerle arkadaşları ile yapılabilecek ortaklıklarda onlara danışmanlık etmek çözüm önerileri arasındadır.