Konuşma Gecikmesi Otizmin Belirtisi Olabilir Mi?

Konuşma Gecikmesi Otizmin Belirtisi Olabilir Mi?

Konuşma gecikmesi otizmli çocuklarda görülebilen bir durumdur. Otizm spektrum bozuklukları (OSB’ler) çocukları farklı şekillerde ve değişen şiddet düzeylerinde etkiler. Bu nedenle otizm uzmanları, çocuğun eksikliklerine ve hedeflerine göre kişiselleştirilmiş, bireysel terapi planları geliştirir. Örneğin Yapılandırılmış TEACCH Methodu Otizm Spektrum Bozukluğu(OSB) olan bireylerin öğrenme stilleri ve yapılandırılmış TEACCH (öğretme) üzerine odaklanır. Bağımsızlığı teşvik eder ve kişinin güçlü yanlarını vurgulamak için görsel destekler kullanır.

Bir otizm terapi planı, bir çocuğun diğer gelişim alanlarının yanı sıra, ifade edici, alıcı veya pragmatik dil becerilerini geliştirmesine yardımcı olabilir.

  • İfade Edici Dil: Bir kişi düşünceleri sözcüklere dönüştürdüğünde, ifade edici dil becerilerini kullanır. Otizmi olan pek çok çocuğun ifade edici dil bozuklukları vardır. Bazı durumlarda, otizmli çocuk tamamen sözsüz olabilir. Otizmi olan diğer çocuklar ise konuşur, ancak tipik olarak gelişen bir çocuğun konuşacağı ölçüde konuşmaz. ABA terapisi, otistik çocuğun ifade edici dil becerileriyle başkalarıyla etkileşim kurma yeteneğini destekler.
  • Alıcı dil: Terimden de anlaşıldığı gibi, alıcı dil becerileri, bir kişinin başka bir kişinin sözlerini anlama yeteneğidir. Eğer bir çocuk, soruları yanıtlamakta veya yönergeleri takip etmekte güçlük çekiyorsa, alıcı dil eksiklikleri olabilir. Bu çocuklar aynı zamanda sıralı sohbette, jestleri anlamada ve nesneleri tanımlamada sorun yaşarlar.
  • Pragmatik Dil: Otizmli çocuklar arasında pragmatik dil sorunları yaygındır. Pragmatik dil, dilin sosyal bağlamını ifade eder. Tipik olarak gelişmiş bir birey için, başka bir kişinin yüz ifadelerini veya vücut dilini yorumlama yeteneği sezgisel ve otomatik gerçekleşmektedir. Ancak otizmli bir çocuk için bu sosyal dil ipuçları esrarengiz ve kafa karıştırıcı olabilir. Pragmatik dil becerileri, duruma veya dinleyiciye bağlı olarak dili değiştirme yeteneğini içerir, örneğin bir kütüphanede veya oyun alanında farklı şekilde konuşmak gibi. Bir kişiyi selamlamak, bir şey istemek veya bilgi vermek gibi değişen amaçlar için dili kullanma becerisini de içerirler. Pragmatik dilin üçüncü önemli bileşeni ise, sıralı konuşma gibi geleneksel konuşma kurallarını takip etme becerisidir.

Konuşma gecikmeleri otizmli çocuklar arasında çok yaygındır; ancak otizmli olmayan çocuklarda da yaygındır. Bununla birlikte, otistik konuşma gecikmeleri ve diğer gecikme türleri arasında farklılıklar vardır. Bu farklılıklar uzman olmayanlar tarafından bile gözlemlenebilir. Konuşma gecikmeleri, bazı endişelerin nedeni olabilir, ancak her zaman bir otizm işareti değildir.

 

Otizm Konuşma Gecikmesinin Diğer Gecikmelerden Farkı

Bebekler geliştikçe iletişimin, istediklerini elde etmek için olduğunu çabucak öğrenirler. Konuşulan dili kullanmayı öğrenmeden önce göz teması kurarlar; kollarını çekip çıkarırlar, mırıldanırlar, nesneleri kişileri işaret ederler. Zamanla çocuklar konuşma dilini kullanmayı öğrenirler; çünkü bunu yaparken olumlu sonuçlar alırlar. Ayrıca tipik olarak çocuklar;

  • Gülümsemeler ve sarılmalar gibi sosyal tepkilerle motive olurlar.
  • Doğal olarak çevrelerindeki insanların eylemlerini taklit etmeye meyillidirler.
  • İnsanları gözlemlemeleri bir şeyleri gözlemlemekten daha fazla zaman alabilir.
  • Yalnız kaldıklarında çabucak sıkılıp yalnızlaşan sosyal varlıklar olma eğilimindedirler.

Otizmi olan çocuklar da her türlü anlamlı sosyal bağlantıya engel olan sosyal iletişim sorunlarına sahiptirler. Yüksek işlevli otizmi çocuklar daha şiddetli otizmli olan çocuklara göre sosyal olarak daha meyilli olsalar da aynı konular spektrumda da geçerlidir. Böylece otizmi olan çocuklar;

  • Sosyal çıkarlarından daha çok kendi çıkarları ile motive edilebilirler.
  • Eylemleri nadiren taklit ederler veya hiç taklit etmezler.
  • Bazı şeylere ilgileri diğer insanlardan daha çoktur ve aşırıdır.
  • Yalnız kaldıklarında daha huzurlu olurlar.

Bu farklılıkların tümü farklı davranışlara, arzulara ve sonuçlara yol açar. Otizmi olan çocuklar sözsüz iletişimi kullanırken (anlamak, işaret etmek, gülümsemek, vb.) zorluk çekebilirler ve sosyal iletişime daha az ilgi duyabilirler.

 

Otizmde Konuşma Gecikmesi Nasıldır?

Otistik konuşma gecikmeleri ile diğer gecikmeler arasındaki farkın tespit edilmesi oldukça kolaydır.

Johnny iki yaşında, hiç konuşmuyor ve henüz kelimeleri kullanmıyorken etrafındaki insanlarla iletişim kurmak için değişik sesler ve beden dilini kullanıyor. İşaret ediyor, insanları istediği şeylere doğru çekiyor ve diğer insanlarla etkileşime giriyor. Ebeveynleriyle ve kardeşleriyle oynamaktan hoşlanıyor ve dinlenmek için yalnız kaldığında huzursuz oluyor.

Bobby, Johnny ile aynı yaşta. Bobby’nin birkaç kelimesi var, ama onları iletişim kurmak için kullanmıyor. Bunun yerine, kendi kendine tekrarları var. Bobby, istediği şeyi elde etmek için jestlerin, seslerin veya kelimelerin nasıl kullanılacağını henüz çözemedi. Ailesi, dikkatini birkaç saniyeden uzun süre tutmanın neredeyse imkansız olduğunu söylüyor.

Johnny, bir tür erken müdahale gerektiren bir konuşma gecikmesine sahip olabilir; Olasılıklar arasında işitme kaybı, apraksi ve bilişsel zorluklar (Ancak bunlarla sınırlı değildir.) bulunmaktadır. Ancak Bobby, birkaç kelimeyi kullanmasına rağmen, otizmin erken belirtilerini gösteriyor olabilir.

 

Konuşmayla İlgili Otizm Belirtileri

  • Geç konuşmaya ek olarak, otizm belirtileri olabilecek iletişim ile ilgili bir dizi sorun daha vardır. Genel olarak, otizmi olan çocuklar;
  • Adlarına veya dikkatlerini çeken diğer sözlü girişimlere cevap vermede yavaş kalırlar veya başarısızdırlar.
  • Nesneleri ve kişileri başkalarına işaret etmek ve göstermek gibi hareketlerde başarısızdırlar.
  • 1 yaşa kadar babıldama benzeri sesler çıkarabilirler.
  • Gecikmiş dillere sahip olabilirler.
  • Resimleri veya kendi işaret dillerini kullanarak iletişim kurmayı öğrenirler.
  • Sadece tek kelimelerle konuşurlar veya cümle kuramazlar.
  • Duydukları kelimeleri veya cümleleri tekrarlarlar, buna ekolali deniyor.
  • Garip görünen, yersiz veya yalnızca kendilerinin iletişimini anlayanlar tarafından bilinen özel anlamlara sahip sözcükler kullanırlar.

Konuşma gecikmeleri ve farklılıkları bazı durumlarda otizmin bir işareti olabilir. Çocuklar farklı vokal kalıpları kullanabilir, okuma veya vücut dilini kullanmakta zorlanabilir ya da sesleri bir iletişim aracı olarak değil kendini uyarma biçimi olarak tekrarlamaya devam edebilirler. Konuşma gecikmelerinin yalnızca görülmesi otizmin göstergesi değildir. Endişeleriniz varsa çocuğunuzun değerlendirilmesi iyi bir fikirdir. Çocuğunuzda önemli bir konuşma gecikmesi veya otizm belirtileri varsa, tedaviye erken başlayabilir ve çocuğunuza tipik iletişim becerileri kazanması için yardım edebilirsiniz.

 

Kaynakça

Bu makale Lisa Ro Jusy ve The Beheviour Exchange kaynakları kullanılarak yazılmıştır.