Öfke ve Duyusal Çöküş Arasındaki Farklar

Öfke ve Duyusal Çöküş Arasındaki Farklar

İlk bakışta öfke ve duyusal çöküş aynı şey değildir. Sadece üzgün bir çocuğa bakarak aralarındaki farkı söylemek zor olabilir. Bu yüzden öfke ve duyusal çökmelerin nedenlerini bilmek, onları nasıl yöneteceğinizi öğrenmenize yardımcı olacaktır.

Pek çok insan "öfke" ve "çöküş" kelimelerinin aynı anlama geldiğini düşünüyor. Ancak duyusal işlem sorunları olan veya kendi kendini kontrol edemeyen çocuklar için çöküş sinir krizinden çok farklıdır. Farklılıkları bilmek, çocuğunuzu daha iyi destekleyecek şekilde nasıl cevap vereceğinizi öğrenmenizi sağlayacaktır.

Öfke Nöbeti Nedir?

Öfke nöbeti, çocuk istediği veya ihtiyacı olan bir şeyi almaya çalıştığında meydana gelen bir patlamadır. Öğrenme ve dikkat sorunları olan bazı çocuklar, öfke nöbetine daha yatkındırlar. Örneğin, bazıları duygularını kontrol altında tutma konusunda sıkıntı yaşayabilir; çabucak kızabilir veya sinirlenebilir.

Bağırmak, ağlamak veya ıkınmak onların duygularını ifade etmesi için uygun bir yol değildir ancak bir sebepten dolayı yapıyorlar. Ve ebeveynin davranışları üzerinde de kontrol sağlıyorlar.

Çocuğunuz onunla ilgilendiğinizden emin olmak için öfke nöbeti geçirebilir. Öfke nöbeti istediğini elde ettiğinde ya da elde edemeyeceğini fark ettiğinde durabilir.

Duyusal Çöküş Nedir?

Duyusal çöküş, işlenecek çok fazla duyusal bilgi olduğunda olur. Mesela bir eğlence parkının kargaşası neden olabilir. Okula dönüş, bir alışveriş gezisi, duyusal çöküşü tetikleyen bir öfke nöbetine neden olabilir.

İşte çok fazla duyusal uyaranı düşünmenin bir yolu: Küçük bir sürahiyi su ile doldurduğunuzu düşünün. Çoğu zaman su akışını kontrol edebilir ve sürahiyi bir seferde biraz doldurabilirsiniz. Ancak bazen su hızlı akar ve su akışını kontrol edemeden sürahi taşar.

Duyusal çöküş de bu şekilde işler. Lunaparktaki ses veya alışveriş merkezindeki soyunma odasında denemek için giydiğiniz kıyafetler çocuğunuzun beynindeki suyu taşıran duyusal girdilerdir. Aşırı uyaran, bağırmak, ağlamak, ıkınmak veya kaçmak şeklinde tepkilere neden oluyor olabilir.

Öfke ve Duyusal Çöküş için Farklı Stratejiler

Öfke nöbetlerinin ve duyusal çökmelerin nedenleri farklıdır; iki patlama türü arasındaki önemli fark, öfke nöbetlerinin genellikle bir amaç için gerçekleşmesidir. Çöküş ise bir şeye tepkidir ve genellikle çocuğun kontrolünün dışındadır.

Bir çocuk istediği şeyi alırsa ya da daha uygun bir davranış kullandığı için ödüllendirilirse sinir krizi durabilir. Ancak çöküşün, çocuk istediği şeyi aldığında durması muhtemel değildir. Aslında, ne istediğini bile bilmiyor olabilirler.

Duyusal çöküş iki yoldan biriyle bitme eğilimindedir. Birincisi yorgunluktur diğeri ise duyusal uyaranın azalmasından dolayıdır. Bu, çocukların daha az bunalmış hissetmelerine yardımcı olabilir. Örneğin, çocuğunuzu mağazanın dışına çıkarıp alışveriş merkezinden ayrıldığınızda daha sakin olabilirler.

Öyleyse, Öfke ve Çöküşleri Nasıl İdare Edebilirsiniz?

Öfke nöbetini anlamak için çocuğunuzun neye ihtiyacı olduğunu bilin. Neyin peşinde olduğunu anladığınızdan emin olun. “Dikkatimi çekmeye çalışıyorsun biliyorum. Kız kardeşin konuşmayı bitirdiğinde sıra sende” şeklinde ifadelerle o anda daha uygun davranışlar sergilemesini sağlayın.

Çöküşü yönetmek için ve çocuğunuza sakinleşmesi için güvenli ve sessiz bir yer bulun. “Alışveriş merkezini terk edip arabada birkaç dakika oturalım.” çocuğunuzla fazla konuşmadan sakinleşmesini sağlayın. Amaç, kendisine gelen uyaranları azaltmaktır.

Öfke nöbetleri ve duyusal çöküşler arasındaki farkı bilmek, çocuğunuza yardım etmenin anahtarıdır. Çocuğunuz için zor olabilecek durumlar hakkında daha iyi bir fikir edinmenize de yardımcı olabilir. Gürültü ve diğer hassasiyetlerle nasıl başa çıkılacağına dair ipuçlarını da keşfedebilirsiniz.

Kaynakça: https://www.understood.org/en/learning-attention-issues/child-learning-disabilities/sensory-processing-issues/the-difference-between-tantrums-and-sensory-meltdowns