Çocuğunuzun Aşamalı Olarak Korkularıyla Yüzleşmesine Nasıl Yardımcı Olabilirsiniz?

Çocuğunuzun Aşamalı Olarak Korkularıyla Yüzleşmesine Nasıl Yardımcı Olabilirsiniz?

Anne ve baba olarak; çocuğunuzun bir şeylerden korktuğu durumlara şahit olmuşsunuzdur ve aynı zamanda çocuğunuzun yaptığı aktivitelerden zevk alabilmesi için korkularıyla yüzleşmesine yardımcı olmak istiyor olabilirsiniz. Bir uzman olarak, kişinin korktuğu şeyle yüzleşmesi herhangi bir korkudan kurtulmak için en iyi yoldur, fakat yaşanacak olan deneyimi daha az korkutucu hale getirmenin bazı yolları vardır.

 

Çocuğunuza Nasıl Yardımcı Olabilirsiniz?

Aşamalı Olarak Yüzleşmek En İyisidir

Bazı durumlarda, korkulan şeyle aşamalı olarak yüzleşmek gerçekten çok zordur; fakat birçok durum için aşamalı yüzleştirme çocukların endişeyle dolup taşmadan korktuğu şeyle yüzleşmesini biraz daha kolaylaştırır. Korkulan durumla karşı karşıya kaldığınızda, “Savaş-Ya-Da-Kaç” tepkiniz devreye girer. Fakat, genellikle kaygıyı belirleyen şey; durumun kendisinden ziyade kaygının seviyesidir. Örneğin; eğer çocuk Kurabiye Canavarı kostümü giyen birinden korkuyorsa çocuğun Kurabiye Canavarı kostümü giymiş olan kişiye ne kadar yakın olduğu çocuğun kaygısının seviyesini etkiler. Eğer 10 adım gerisindeyse, daha az kaygı hissedecektir. Kurabiye Canavarı’nın hemen yanında duruyorsa çok yüksek kaygı hissedecektir. Eğer vücut “Savaş-Ya-Da-Kaç” tepkisine dur derse kaygı azalacaktır. Hissedilen bu yoğun kaygı bazen 20-30 dakika sürer ve kesinlikle meydana gelecektir, çünkü bu vücuttaki otomatik bir tepkidir. Önemli olan önce az kaygı yaratan bir durumla yüzleşmesini sağlamaktır. Böylece, çocuk korktuğu duruma maruz kalarak kaygısının azalacağını öğrenecek ve kaygısına hakim olabilme becerisi kazanacaktır.

Bu nedenle, çocuğunuzun kaygısıyla yavaş yavaş yüzleşmesi için bazı yollar bulmaya çalışın. Çocuğunuzun daha küçük adımlarla başlaması ve adım adım ilerlemesi (daha az kaygı duyabileceği durumdan daha çok kaygı duyabileceği şeylere doğru) sağlanmalıdır.

 

Çocuğunuzun Temposuna Ayak Uydurun

Hiçbir zaman çocuğunuzun korktuğu şeyle yüzleşmesi için onu zorlamak iyi bir yöntem değildir. Çocuğu tatlılıkla kandırmak veya teşvik etmek olabilir, ama çocuğu zorlamakla iyi bir sonuç elde edemezsiniz. Çocuğunuzun kontrolün kendisinde olduğunu ve kendine hakim olabileceğini hissetmesi önemlidir. Bunu yapmanın en iyi yolu; çocuğunuzu sürücü koltuğuna oturtmaktır. Çocuğunuza biraz daha kaygı uyandırabilecek bir durumla yüzleşmeyi denemek isteyip istemediğini sorun. Çocuğunuzun deneyimleyeceği kaygının sağ sağlim üstesinden gelmek konusunda her zaman yanında olacağınıza dair açıklamalarda bulunun. Çocuğunuzun bir takım olduğunuzu bilmesi ve kaygıdan kurtulmaya çalışırken yalnız olmadığını hissetmesi önemlidir. Çocuğunuzu hızla kaygıyı yenmesi için zorlamak veya iradesi olmadan çocuğu korkulan şeyle yüzleştirmek; çocuğunuzun size güvenemeyeceği hissine kapılmasına, kendini tamamen yalnız hissetmesine ve güvenip yardım alabileceği kimsenin olmadığını düşünmesine ve buna bağlı olarak kaygısının daha da artmasına sebep olabilir.

 

Çocuğunuzu Teşvik Edin

Çocuğunuzun korktuğu şeyle yüzleşmesi teşvik ile sağlanabilir. Çocuğunuza; çocukların da cesur olabileceklerini söyleyin ve çocuğunuzun en sevdiği kitap, çizgi film veya filmdeki cesur karakterlerin örneklerini verin.

Süper kahramanlar cesurdur çünkü korkunç olsa bile bir şeyleri yapmaya devam ederler. Aynı zamanda, birçok prenses de cesurdur. Örneğin, Rapunzel bununla ilgili biraz endişelense de yaşadığı şehri terk etmiştir. Çocuğunuz korkuyor olduğu şeyle yüzleşmek üzereyken, çocuğunuza “Bunu yapabileceğini biliyorum” deyin. Fakat, çocuğunuzu zorlamadığınızı da bildirmeniz çok önemlidir. Daha sonra, çocuğun korkusuyla yüzleşeceği zaman; “Bunu başarıyorsun!”, “Çok iyi gidiyorsun!”, “Çok cesursun!”, “Böyle cesur olduğun için seninle gurur duyuyorum!” gibi teşvik edici sözler söyleyin. Sonrasında, çocuğunuzu korkusuyla yüzleşebildiği için ödüllendirin. Bu ödüllendirmeler; çocuğa renkli çıkartmalar (sticker) veya çikolata veya sadece bir beşlik çakmak bile olabilir.

 

Çocuğunuzu Zorlamayın

Çocuklarının “zor” olduğunu düşünen veya kaygı uyandıran nesneyle yüzleşmeyi reddettiğini söyleyen birçok ebeveynle konuştum. Çocuklar genellikle size baş kaldırmaz veya zorluk çıkarmazlar, ama yaşadıkları bunaltıcı içsel korkuya karşı tepki gösterirler. Cezalandırma bu tarz durumlarda gerçekten işe yaramaz. Yaptığı tek şey durumu daha da kötüleştirmektir. Çocuk zaten bunalmıştır ve kaygıyı yenebilmek için sizin yardımınıza ihtiyaç duymaktadır. Çocuğu cezalandırırsanız, çocuk kendini daha fazla tek başına kalmış ve iki arada bir derede bırakılmış hisseder. Çocuk hem yaşadığı dehşetle hem de cezalandırılmayla yüzleşmek zorunda kalır. Bir çocuk için korkuyla yüzleşmekten çekinmek çok normaldir. Bunun anlamı, sadece o gün çocuğun yüzleşmek için henüz hazır olmadığıdır. Bunun yerine, aşamalı olarak korkulan şeye maruz kalma fikrine dayanarak çocuğun yüzleşebileceği kadar kaygı yaratan olayın ne olduğunu bulmaya çalışın. Eğer çocuğunuz bugün yüzme havuzunun derinlerine atlayamıyorsa belki daha sığ olan bir kısmında yüzebilir. Belki çocuk öncelikle sığ tarafta yüzmeye başlayacak ve daha sonra havuzun daha derin kısımlarında yüzmeye cesaret edebilecektir. Küçük bir gelişme bile, ne kadar küçük olursa olsun, bir başarıdır ve kutlanması gerekir.

 

Sabır ve Süreklilik 

Bugün belki de çocuğunuz için havuzun en derin kısmında yüzmek için uygun bir gün olmayabilir. Ama, belki de beklenen gün yarın veya ondan sonraki gün olabilir… Çocuğunuzun defalarca denemesi gerektiğini ve bugün en çok korktuğu şeyle yüzleşme konusunda mücadele etmek zorunda olmadığını bilmesini sağlayın. Benim çocuklara söylemeyi en çok sevdiğim şey; “Hiç önemli değil! Yarın veya daha sonraki gün denemek için her zaman bir şansın var.” demektir. Bu mesaj; çocuğun sizi hayal kırıklığına uğratmadığını ve ne zaman korktuğu şeyle yüzleşmeyi denemeye hazırsa o zaman yanında olacağınızı çocuğa iletmektedir. Çocuğunuz bunu başarmadan önce belki yüz defa başarısız olacaktır. Çocuğunuza her başarısızlığında ve en nihayetinde başarılı olduğunda onun yanında olduğunuzu iletmek önemlidir.

 

Empati Kurun

Çocuğunuzun korkularının siz deneyimlemiyor olabilirsiniz ama bu korkular çocuğunuz için oldukça gerçekçi ve küçümsenmemesi gereken bir şeydir. Sizin de belki başkalarıyla paylaşmaktan çekindiğiniz korkularınız olabilir. Bazı insanlar için uçaktan paraşütle atlamak oldukça korkutucudur. Başkaları için, bu aktivite oldukça eğlencelidir. Çocuğunuzun korkusunu küçümser ve “Bebek gibi davranma” derseniz, söylediğinizin çocuğunuza hiç bir yardımı dokunmaz. Bu yaptığınız çocuğunuzun korkularıyla alay etmektir ve alay edildiği için nihayetinde çocuğunuz sizinle hiçbir korkusunu paylaşmamaya başlayacaktır. Bunu söylemek yerine, çocuğunuza “Korkuyor olduğunu anlıyorum. Bu çok normal. Ben de bazı şeylerden bazen korkabiliyorum. Önemli olan korktuğumuz şeyin hayatımızı kontrol edecek duruma gelmemesi ve yapabileceklerimizi sınırlandırmamasıdır” diyebilirsiniz.

 

Bir Profosyonelden Yardım Alın

Eğer çocuğunuzun korkuları hayatını yönetiyorsa ve istediği şeyleri yapmasına engel oluyorsa, Bilişsel Davranışçı Terapi ile çalışan uzman bir psikoloğa başvurabilirsiniz. Bu tarz bir terapi yöntemi yardımıyla uzman bir psikolog, çocuğunuzun aşamalı olarak korkularıyla yüzleşmesine yardımcı olur ve kaygılarını nasıl yönetebileceğini çocuğunuza öğretir.

 

Kaynakça

Bu makele Dr. Amy Przeworski tarafından yazılmıştır. Dr. Amy Przeworski lisansını 1997 yılında, yüksek lisansını 2002 yılında, doktorasını ise 2006 yılında Pennsylvania Eyalet Universitesi’nde tamamlamıştır. Yaşam boyu anksiyete bozukluklarının bakımı ve tedavisi, bireylerde kaygı, bilişsel, davranışsal ve kişilerarası faktörler ve anksiyete bozukluğu olan çocuklarda aile etkileşimleri üzerine uzmanlaşmıştır. Şu anda Case Western Reserve Üniversitesinde öğretim görevlisi olarak çalışmaktadır. Orijinal metni buradan okuyabilirsiniz.