Akademik Erteleme Davranışı

Akademik Erteleme Davranışı

Ders çalışma, ödev yapma, öğrenilen bilgileri tekrar etme gibi bir dizi akademik görevin yerine getirilmesini geciktirme davranışı akademik erteleme olarak adlandırılmaktadır. Literatür taramaları akademik erteleme davranışının öz-düzenleme (otokontrol) ile yakından ilişkili olduğunu ortaya koymaktadır.

Günümüzde akademik erteleme davranışının öz-düzenleme ile ilgili olduğu noktasında bilim insanları giderek daha fazla hemfikir olmaya başlamıştır. Buna göre erteleme davranışı sergileyen öğrencilerin ödül ve keyif verici bazı sosyal davranışları reddetmekteki başarı oranlarının düşük olduğu gözlenmiştir. Anlık ödül ve keyif verici aktivitelerin ödev ve ders yapma süreçlerini olumsuz etkilediği ifade edilmektedir. Bu tür öğrencilerin aynı zamanda bir işe başlama, sürdürme ve sonlandırma içeren amaca yönelik davranışları etkili biçimde yönetemediği öne sürülmektedir.

Elde edilen bilgiler ışığında akademik erteleme davranışı gösteren öğrencilerde bazı ortak özelliklerin bulunduğu tespit edilmiştir. Organize olamama, zayıf dürtü ve duygu kontrolü, zayıf planlama ve hedef koyma, düşük metakognisyon (düşündüğünün üzerine düşünebilme) becerisi, dikkat dağınıklığı, görevi sürdürme ve zamanı planlayamama akademik erteleme davranışı gösteren öğrencilerin sahip olduğu genel ortak özellikler olarak belirlenmiştir.

Akademik erteleme davranışının beyindeki yansıması ise beynin ön bölgesidir. Başka bir deyişle erteleme davranışı beynimizde prefrontal bölgede gerçekleşmektedir. Bu bölge planlama, karar verme, organize olma, muhakeme etme, düşünme gibi yüksek bilişsel süreçleri gerçekleştiren yürütücü işlevlerin merkezidir.

Yapılan araştırmalar yürütücü işlevlerin gerçekleştirilmesindeki aksaklıkların erteleme davranışıyla ilişkili olduğunu söylemekle birlikte bu davranışın yürütücü işlevlerden en çok hangisiyle alakalı olduğunu henüz tespit edememiştir. Diğer yandan erteleme davranışının duygudurum, vicdanlılık ve nevroz (duygusal dengesizlik) ile alakalı olabileceği düşünülmektedir.

Problemli erteleme davranışı ile başa çıkmak için birtakım stratejiler geliştirilmiştir. Bunlar;

  • Makul hedefler belirlemek,
  • Belirlenen hedefi (çözülecek olan problemi) yakından tanımak,
  • Hedefi gerçekleştirmeyi engelleyen yıkıcı düşüncelerden arınmak,
  • Hedef davranışı gerçekleştirmek için optimal düzeyde çaba sarf etmek (gereğinden fazla çaba harcamamak),
  • Hedef davranışı gerçekleştirmek için periyodik bir zaman dilimi belirlemek,
  • Hedefe yönelik çalışırken dikkat dağıtıcı uyaranları ortamdan uzaklaştırmak,
  • Hedefin gerçekleşmesiyle birlikte elde edilecek olan memnuniyet ve haz duygusuna odaklanmak,
  • Öğrencilere iradeli olma becerisi kazandırmak (öğrencilere görev ile ilintili hissedilen olumsuz duygulardan arınmayı sağlayacak duygusal düzenleme becerileri kazandırmak),
  • Öz-değerlendirme yaparak kendini sınamak.

Kaynakça: Rabin, L.A., Fogel, J., & Nutter-Upham, K.E. (2011). Academic procrastination in college students: The role of self-reported executive function. Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology, 33, 344-357.