Mood Bozukluğu Hastalıkları

Mood Bozukluğu Hastalıkları

Birçoğumuz zaman zaman depresif hissederiz. Bir sınavdan düşük not aldığımızda, bir arkadaşımız ile tartıştığımızda, üniversite sınavında istediğimiz puanı alamadığımızda ya da romantik bir ilişki sonucu hüsrana uğradığımızda kendimizi depresif bir modda hissedebiliriz. Fakat mod bozuklukları uzun süreli periyotlarda ciddi mod değişiklikleri içermektedir. Bu mod bozuklukları uzun soluklu olarak günlük yaşamda ve ilişkilerde ciddi problemlere sebep olabilir.

Mod bozukluklarında iki ana dönem görülmektedir. Bunlardan birincisi depresif mod bozukluğu diğeri de manik dönemdir. Depresif dönem aşırı derecede üzgünlük ve keyifsizlik içerirken, manik dönem aşırı coşku ve zindelik hissi içerir.

Mod bozukluğu yaşayan insanların bazıları sadece depresif dönem yaşarken bazı insanlar hem manik hem de depresif dönem yaşayabilmekte ayrıca bu iki periyotun arasında normal modda da hissedebilirler. Normal mod durumu depresif ve manik dönem arasında yaşanmaktadır. Zaman zaman bazı danışanlarda manik ve depresif hal durumu aynı zaman periyotunda yaşanabilir. Aynı anda hem üzgün hem enerjik hemde dürtüsel olabilirler.

Mood Bozukluğu Çeşitleri

Mod Bozuklukları iki ana başlıkta incelenmektedir ve bunlar tek kutuplu depresif bozukluk başka bir deyişle unipolar depresyon ve çift kutuplu yani bipolar depresyondur.

Unipolar (Tek Kutuplu Depresyon): Unipolar depresyonda kişiler üzüntü, çaresizlik ve umutsuzluk hissederler. Hissedilen bu depresif modun dereceleri vardır. Hafif ve kısa süreli depresyon hepimizin zaman zaman hissettiği bir durumdur. Fakat ağır depresyonda kişi profesyonel bir yardıma ihtiyaç duymaktadır.  Unipolar tek kutuplu depresyon kendi içinde türlere ayrılır.

Postpartum (Lohusa Dönemi Depresyonu )

Birçok anne bebeklerini dünyaya getirdiğinde çok mutlu olur. Fakat anneler doğumdan sonra kendilerini depresif bir modda bulabilirler ve bu çok normaldir. Çünkü sorumluluklar artar, annenin hayatı bundan sonra eskisi gibi olmayacaktır. Bu sebeple doğum sonrası dönemde postpartum blues dediğimiz başka bir deyişle lohusa dönemi depresyonu yaşanır. Bu dönemde anneler hızlıca mod değiştirirler, kolayca ağlayabilirler üzgün ve asabi olabilirler. Eğer bu depresyon çok yoğun hissedilirse ve önlem alınmazsa kendini ilerleyen zamanlarda majör depresyona çevirebilir.

Adet Dönemi Öncesi Depresyon

Adet döneminden bir hafta önce görülen bu depresyon çeşidinde kişi mod değişiklikleri yaşar. Kişiler arası ilişkilerinde kızgınlık öfke patlamaları yaşayabilir. Bunlara ek olarak umutsuz ve eleştirel düşünceler içerisine girebilir.

Distimi ( Uzun Dönemli Depresif Bozukluk)

Bu depresyon çeşidi genel olarak hafif geçer fakat en temel özelliği kronik olmasıdır. Kişinin birçok günü depresif modda geçer. Normal mod günleri de olabilir fakat bunlar haftanın yalnızca birkaç günü yaşanabilir. En az iki yıl kişinin birçok günü depresif modda geçiyorsa, iştahsızlık veya aşırı yemek yeme varsa, uyku problemleri, düşük enerji, düşük özgüven, odaklanma ve karar vermede bozukluklar ve umutsuzluk hissediliyor ise bu kişide distimi görülmesi olasıdır. 

Major Depresif Bozukluk

Major depresyonda kişi depresif, hayattan zevk almayan ve ilgisiz bir yapıda bulunur. Kişinin hemen hemen her günü mutsuz, üzgün ve umutsuz geçer. Kişi her zaman yaptığı aktivitelerden zevk almamaya başlar. Kilo kaybı ya da kilo alma gibi problemler görülebilir. Uykusuzluk ya da sürekli uyuma hali görülebilir. Hareketlerde bozukluk ya da gerileme görülebilir. Yorgunluk ve enerji kaybı yaşanır. Konsantre olmakta ve karar vermekte sıkıntılar görülür. Tekrar eden ölüm düşünceleri( ölümden korkma ya da intihar) görülebilir.

Depresyonun sebepleri

Depresyonun genetik yatkınlık ile ilgili olduğu bazı araştırmalar tarafından ortaya konulmuştur. Seratonin transporter geninin depresyon için belirleyici bir faktör olduğu anlaşılmıştır. Buna ek olarak fazlaca strese maruz kalmak bazı hormonel bozukluklara sebep olmakta bu da kişinin depresif hissetmesine sebep olabilmektedir. Bunlara ek olarak kişi uykusuzluk yaşadığında da depresif hissetmektedir.  Yaşanılan stresli olaylar, ani ölümler, hastalıklar ve sevilen bir kişinin kaybı gibi olaylar depresyona sebep olabilmektedir.

Bipolar (İki Kutuplu Depresyon): İki kutuplu depresyonu normal depresyondan ayıran en temel özellik manik ve ya hipomanik evrelerin depresyon evresinden sonra yaşanmasıdır. Kişi manik dönemde enerjik ve yüksek bir modda olur. Bu extrem modlar en az bir hafta sürer. İki kutuplu depresyonun da kendi içinde türleri mevcuttur.

Bipolar I

Bipolar I da kişi manik dönem yaşar. Kişi hem manik hem de depresif dönemleri yaşamaktadır. Depresif periyot ve manik pariyot arasında normal modun yaşandığı günler de olmaktadır. Bipolar I hastaları manik dönemde kaygı ve suçluluk hissedip intihara meyilli olabilirler.

Bipolar II

Kişi burda hipomanik bir dönem yaşar. Hipomanik dönem manik döneme benzer fakat farklı olarak daha hafif geçmektedir.

Bipolar hastaşığının sebepleri

Bipolar hastalığının muhtemel sebepleri arasında genetik faktörler önemli rol oynamaktadır.  Stresli bir yaşam, üzüntü veren olaylar, çocukluk travmaları bipolar hastalığına sebep olabilmektedir.

Mod Bozukluğu Hastalıklarının Tedavi Yöntemleri

Depresyon ve bipolar büyük bir oranda tedavi edilmektedir. Mod bozukluğuna sahip kişiler genellikle ilaç tedavisi ve psikoterapi yöntemlerinin birleşimi ile etkili bir biçimde tedavi edilmektedir. Günümüzde antidepresan kullanımı çok yaygınlaşmaktadır. Fakat yanlış dozlarda ve bilinçsizce kullanılan antidepresanlar hastaları negatif olarak etkilemektedir. Bu durum antidepresan kullanımına karşı bir ön yargı oluşturmaktadır. Fakat Bipolar ve majör depresyon gibi hastalıklarda kişinin günlük hayatını devam ettirmesi, işlerine adapte olabilmesi için uygun dozda antidepresan kullanımı araştırmalar tarafından desteklenmektedir. Fakat sadece antidepresan kullanımı geçici ve kısa bir çözüm üretmektedir. İlaç tedavisine ek olarak mod bozukluğuna sahip hastaların psikoterapi de almaları şiddetle tavsiye edilmektedir.

Referanslar: Butcher, J.N., Hooley,M.J.,&Mineka,S.(2015). Abnormal Psychology:Mood Disorders and Suicide:Causal Factors,Theories,and Treatment.London,UK: Pearson

Bu çeviri DİLGEM Psikologlarından Nilüfer AKDOĞAN tarafından yapılmıştır. Psikolog Nilüfer AKDOĞAN ‘dan Randevu için: +90 (216) 456 42 42      +90 (533) 165 60 94