Akranlarıyla İletişiminin Güçlenmesi için Utangaç Çocuğunuza Nasıl Yardım Edebilirsiniz?

Utangaç çocukları üç kategoride inceleyebiliriz:

Okul bahçelerinde yapılan gözlemlere ve akran değerlendirmelerine göre; Gazelle birbirinden çok farklı sosyal ilişki örüntüleri olan utangaç çocukları üç önemli alt kategoride tanımlamıştır. Bu çocukların hepsi utanma davranışları göstermektedir, fakat utangaç davranmaya ek olarak verdikleri tepkiler akranlarının onlara nasıl davrandıkları ile oldukça fazla ilişkilidir (Not: Bazı utangaç çocuklar belirtilen hiçbir kategoriye uymamıştır.)

 

Uzlaşmacı Utangaç Çocuklar:

Bu çocuklar konuşma veya oyun başlatamasa da, akranları kendilerine yaklaşmak istediğinde daha sıcak davranırlar. Bu çocuklar genel olarak akranları tarafından kabul görür ve sosyal olan çocuklar kadar çok arkadaşları vardır. Diğer çocuklar, Uzlaşmacı Utangaç Çocukları ortalamaya göre eğlenceli ve akıllı bulurlar. Birilerinden çekinmeye olan eğilimlerine rağmen, başka çocukların önerilerine karşı açık olmaları ve muhtemel pozitif aile ilişkileri bu çocukların akranlarıyla geçinebilmeleri için yeterli derecede iyi sosyal beceriler geliştirmelerine izin verir.

 

Olgunlaşamamış Utangaç Çocuklar:

Bu çocuklar genel olarak sosyal ortamlarda geri dururlar; ama akranlarına yaklaşmaya çalıştıklarında, akranlarının onları çocuksu veya sinir bozucu bulacakları şekilde davranırlar. Örneğin; Gazelle Twister adındaki bir oyunu oynamayı bırakan bir kız çocuğunun tekrarlayıcı bir şekilde akranlarına "Başka bir oyun oynayabilir miyiz?" diyerek arkadaşlarının oyununu böldüğünden bahsetmiştir – akranları bu oyunu oynamaya devam etmelerine rağmen.

Diğer çocuklar genellikle Olgunlaşamamış Utangaç Çocukları görmezden gelirler. Uzlaşmacı Utangaç Çocuklara göre Olgunlaşamamış Utangaç Çocuklar akranları tarafından daha az kabul görürler, çünkü çekingen davranmak ile yıkıcı ve rahatsız edici bir şekilde kendilerine yönelik dikkat çekme davranışları arasında bocalarlar.

 

Agresif Utangaç Çocuklar:

Hem agresif hem de utangaç olmak bir çocuk için çelişkili görünmektedir, ama Gazelle; kendileriyle uyumlu olan utangaç çocukları tanımlamıştır, fakat akranlarıyla etkileşim halindeyken, çok sık öfkeli ve düşmanca bir şekilde iletişim kurarlar. Hem daha sosyal hem de diğer utangaç çocuklarla karşılaştırıldığında, bu çocuklar en çok akran ilişkileriyle ilgili mücadele ederler. Büyük bir olasılıkla akranları tarafından reddedilecek, dışlanacak, veya zorbalığa uğrayacaktır – çünkü kısmen davranışları çok memnuniyetsiz ve kısmen de kendilerini koruyacak veya savunacak çok az arkadaşı vardır.

 

Utangaç Çocuğunuzun Akranlarıyla İletişim Kurmasına Yardım Edin

Kaygı için uygulanan standart bir Bilişsel Davranışçı Terapi tedavisi çocuğun korkulan şeyle yüzleşmesini içerir, böylece çocuğun kaygılı olduğu durumlarla baş edebilecek düzeyde kendine olan güvenini oluşturmuş olur. Fakat utangaç çocukları tanımlamış olan Gazelle’in fikirlerini göz önünde bulunduracak olursak, utangaç çocukları sosyal durumlar içine itip bir şeylerin işe yaramasını bekleyemeyiz. Hem olgunlaşamamış hem de utangaç çocukların akranlarıyla olan etkileşimindeki kaygıları göz önünde bulundurulacak olursa; akranlarının bu çocuklara karşı gerçekten olumsuz tepkiler vermeye eğilimli oldukları bulunmuştur.

Daha çok reddedilmeye maruz kalmak, utangaç çocukların sosyal açıdan öz güven kazanmalarına yardımcı olmayacaktır. Utangaç çocukların pozitif bir şekilde akranlarıyla nasıl iletişim kuracağı konusunda belirli bir rehbeliğe ve öğrendiklerini uygulamaya ihtiyacı vardır.

 

Çocuğunuzun ilişki kurma tarzına karşı durmak yerine, üzerinde çalışmayı denemek.

Utangaç çocukların; arkadaş edinmek ve uyum sağlamak için mücizevi bir şekilde neşe saçan, dışa dönük bir kişi haline dönüşmesi gerekmemektedir. Daha sessiz bir şekilde ilişki kurma tarzı da geliştirilebilir. Utangaç çocukların kim olduklarına uygun bir şekilde iletişim kurma yolları bulmaya ve başkalarıyla pozitif bir etkileşim kurmaları için yönlendirilmeye ihtiyaçları vardır. Akranlarıyla iyi anlaşma becerilerini öğrenmeleri için utangaç çocuklara yardım edebileceğiniz bazı yollar vardır:

• Çocuğunuzun ilgi alanını keşfetmek:Çocuklar birlikte eğlenceli şeyler yaparak arkadaş edinirler. Çocuğunuzun yaparken zevk alabileceği aktiviteler, arkadaşlık kurmanın temel taşı olabilir. Çocuğunuz eğlenceli aktivitelere odaklanmışsa; akranlarına karşı daha ilgili olmaya ve onlarla konuşmaya ve yalnız kalma veya dışlanma ihtimaline ilişkin daha az içi içini yemeye başlayacaktır. Bazı utangaç çocuklar; başlangıçtaki engelin üstesinden gelebilmeleri için yardıma ihtiyaç duyarlar ve böylece akranlarıyla iletişim kurmada iyi olurlar.
• Sosyal senaryoları öğretmek ve üzerinde pratik yapmak:Birçok sosyal etkileşim zekice bir sohbet gerektirmez. Başkalarına söylediğimiz birçok şey rutindir. Çocuğunuza basit sosyal senaryoları, canlandırma aracılığıyla öğretin. Örneğin, insanlarla tanışırken göz kontağı kurmak ve bir gülümsemenin arkadaşlığı başlatması. "Nasıl" ve "Ne" sorularını sormak veya birini övmek diğer işe yarayan ve arkadaşça olan senaryolardır.
• Birebir etkileşime odaklanmak:Birçok utangaç kişi kalabalıktan çok, kendini tek bir kişiyle ilişki kurarken daha rahat hissederler. Oyun buluşmaları ayarlamak veya katılmak; utangaç olan çocuğunuzun sosyal becerileri üzerinde pratik yapması ve daha derin bir arkadaşlık kurması için çocuğunuza şans verir. Çocuğunuzun hoşlandığı veya çocuğunuzdan hoşlanabilecek akranlardan biri olsa bile çocuğunuzun daha mutlu hissetmesine yardımcı olur ve çocuğunuz daha az zorbalığın hedefi haline gelir. Gerekirse, misafirler gelmeden çocuğunuzla oyun buluşmalarında nasıl davranması gerektiğine ilişkin bilgileri yeniden gözden geçirin.
• Akranları dostça yaklaştığında, tepki göstermek:Gazelle’nin çalışmasına göre;  utangaç çocuklar akranlarının arkadaşça tekliflerine sıcak bir şekilde tepki verebilirler. Çocuğunuza akranlarının kibar davranışları fark etmeleri konusunda yardımcı olun, ki bu bir arkadaşlığın başlangıcı için bir işaret olabilir! Çocuğunuzun sıcak bir şekilde tepki göstermesi konusunda pratik yapması için yardım edin. Örneğin; eğer biri çocuğunuzu övgüye uygun olacak arkadaş canlısı bir tepki "Teşekkür ederim" olmalıdır.
• Başkalarının bakış açısından bakabilmek:Çocukların başkalarının belirli durumlar karşısında nasıl hissedebileceklerini öğrenmeleri yıllar alır. Çocuğunuzun başkalarının bakış açısını anlayabilme becerilerini desteklemek için; günlük hayattaki, TV programlarındaki, veya filmlerdeki duygular ve düşünceler hakkında çocuğunuzla konuşun. Duygular hakkında konuşmak; çocukların deneyimlerini anlamlandırmasına ve sınıflandırmasına yardımcı olur. Zihinsel olarak kendisini başkasının yerine koyabilme becerileri; çocukların birbirleriyle nasıl geçinecekleri konusunda da rehber olabilir.
• Sabırlı olun:Çocuğunuzun değişmiş olduğunun fark edilmesi zaman alabilir. Akranları belki çocuğunuzun hayatında yeni bir sayfa açtığını hemen fark edemeyebilirler. Çocuğunuzun gelişeceğine ve öğreneceğine olan inancınızı çocuğunuza ifade edin ve onu yüreklendirin. Rehberlik ve devamlı bir çaba ile, çocuğunuz diğer çocuklarla iletişim kurmaya başlayacaktır.

Kaynakça:https://www.psychologytoday.com/us/blog/growing-friendships/201606/helping-your-shy-child