Bebeklerde İnme Sonrası Beynin Sağ Tarafı Sol Beyindeki Dil Kaybını Telafi Ediyor
Bebeklerde inme, yetişkinlerdeki inmeye benzer şekilde, beyindeki kan akışının engellenmesi veya bir kan damarının yırtılması sonucu meydana gelir. Bebeklerde inme oldukça nadir görülse de, gerçekleştiğinde ciddi sonuçlar doğurabilir ve çocuğun genel gelişimi üzerinde etkili olabilir, özellikle de dil gelişimi üzerinde.
Bebeklerde İnmenin Dil Gelişimine Etkileri
- Dil ve Konuşma Gecikmeleri: İnme, beynin dil ve konuşma işlevlerinden sorumlu bölgelerini etkileyebilir. Bu, dilin anlaşılması ve kullanılmasıyla ilgili gecikmelere veya zorluklara yol açabilir.
- Motor Konuşma Bozuklukları: İnme, motor konuşma becerilerini etkileyebilir, bu da artikülasyon (sesleri doğru şekilde çıkarabilme) problemlerine yol açabilir.
- Bilişsel Gelişim Etkileri: İnme, bilişsel işlevleri de etkileyebilir, bu da dil öğrenme ve kullanma kabiliyetini dolaylı olarak etkileyebilir.
- İletişim Becerilerinde Zorluklar: Dil ve konuşma ile ilgili zorluklar, çocuğun sosyal etkileşim ve iletişim becerilerini de etkileyebilir.
Tanı ve Tedavi
İnme sonrasında erken müdahale, çocuğun dil ve konuşma gelişimine olumlu katkıda bulunabilir. Bu süreç genellikle şu adımları içerir:
- Erken Tanı: İnmenin belirtileri fark edildiğinde hızlı bir şekilde tıbbi değerlendirme yapılması önemlidir.
- Rehabilitasyon: Fiziksel, konuşma ve mesleki terapiler, çocuğun gelişimini destekleyebilir.
- Dil ve Konuşma Terapisi: Konuşma-dil patologları, çocuğun dil ve konuşma becerilerini geliştirmek için bireyselleştirilmiş programlar uygular.
- Aile Destek ve Eğitim: Ailelerin eğitimi ve desteği, çocuğun gelişiminde hayati önem taşır. Aileler, çocuğun dil becerilerini evde destekleyecek stratejiler hakkında bilgilendirilir.
Bebeklerde inme, dil ve konuşma gelişimini önemli ölçüde etkileyebilir. Ancak, erken tanı ve uygun tedavi yaklaşımlarıyla, birçok çocuk bu zorlukların üstesinden gelebilir ve etkili iletişim becerileri geliştirebilir. Her çocuğun durumu benzersizdir ve müdahaleler, bireysel ihtiyaçlara göre özelleştirilmelidir. Erken müdahale ve sürekli destek, bu çocukların dil ve genel gelişimlerini olumlu yönde etkileyebilir.
Georgetown University Medical Center’da yürütülen bir klinik araştırma, doğumlarından birkaç gün içinde beynin sol yarım küresinde ciddi felç geçiren çocuklarda, sağ yarım kürenin dili öğrenmek için yeterince ‘plastisiteye’ sahip olduğunu buldu. Sağ yarım küre, sol tarafın bilgilerini işlenirken aynı zamanda kendi dil becerilerini de korur. (Beyin plastisitesi, beynin bağlantılarını düzenleme ya da yeni bağlantılar kurma yetisidir.)
Beynin sol yarım küresi normalde cümle işlemlemeden (dinlenilen kelime ve cümleleri anlama) sorumludur. Beynin sağ yarıküresi normalde sesteki duyguyu işlemlemeden (sesin mutlu, üzgün, kızgın ya da sakin olması) sorumludur. Bu çalışmada “doğumda yarım kürelerden biri zedelenirse ne olur?” sorusunun cevabı aranmıştır. Araştırma Kasım 2022’de PNAS dergisinde yayınlanmıştır.
Çalışmanın katılımcıları hamilelikte normal gelişim göstermiştir. Fakat doğum civarında, ciddi bir felç geçirmişlerdir (yetişkinlerde sakatlığa yol açabilecek kadar ciddi). Bebeklerde inme çok daha nadir görülür, yaklaşık olarak her 4 bin doğumdan 1’inde olur.
Araştırmacılar, doğum sırasında meydana gelen ve beynin bir kısmında kan pıhtısının kan akışının kestiği bir tür beyin hasarı olan perinatal arteriyel iskemik inme üzerinde çalışmışlardır. Aynı tip inme yetişkinlerde çok daha sık görülür. Bebeklerde beyin hasarı ile ilgili önceki çalışmalar, çeşitli beyin hasarı türlerini içermiştir, ancak bu çalışmada belirli bir zedelenme tipine odaklanmak, araştırmacıların önceki çalışmalardan daha tutarlı sonuçlar bulmasını sağlamıştır.
“En önemli sonucumuz, beyindeki plastisitenin, özellikle de dili beynin diğer yarım küresinde yeniden düzenleme yeteneğinin yaşamın erken dönemlerinde kesinlikle mümkün olmasıdır.”
Center for Brain Plasticity and Recovery’nin Direktörü Ph.D. Elissa Newport.
“Ancak, dil için bu erken plastisite, beyin tek bölgesi ile sınırlıdır. Hayatın erken dönemlerinde bile daha dramatik bir yeniden düzenleme mümkün olmadığı için beyin, zarar görmüş işlevleri hiçbir yerde yeniden düzenleyemez. Bu bize yetişkinlerde de iyileşme teknikleri geliştirmede odaklanabileceğimiz bölgeler hakkında harika bilgiler veriyor.”
Araştırma, Amerika Birleşik Devletleri’nin dört bir yanında, doğum sırasında sol yarım kürelerinin korteks bölgesinde orta ila büyük felç geçiren katılımcılar üzerinde yapıldı.
Dil becerilerindeki uzun vadeli sonuçları değerlendirmek için, katılımcılara 9 ila 26 yaşlarında dil testleri verildi ve aynı yaştaki sağlıklı kardeşleriyle karşılaştırıldı. Ayrıca, hangi beyin bölgelerinin cümle kavramaya dahil olduğunu ortaya çıkarmak için bir MRI’da tarandılar.
Katılımcılar ve sağlıklı kardeşleri, dil testlerini neredeyse mükemmel bir şekilde tamamladılar. En büyük fark, inme hastalarının cümleleri beynin sağ tarafında, kardeşlerinin ise sol tarafında cümleleri işlemesiydi.
İnme geçiren hastalar, felçten sol yarım küreye verilen hasarın boyutuna veya konumuna bakılmaksızın, sağ yarım kürede çok tutarlı bir dil aktivasyonu modeli gösterdi.
Yalnızca inme geçiren 15 katılımcıdan biri (en küçük inmeye bu hasta sahipti) sağ hemisferde baskın bir aktivasyon göstermedi.
“Ayrıca, felç geçirdikten yıllar sonra katılımcılarımızın hepsinin son derece işlevsel yetişkinler olması da dikkate değer. Bazıları onur öğrencisi ve diğerleri yüksek lisans dereceleri için çalışıyor veya almış durumda” diyor.
“Özellikle bazı bebeklerin ebeveynlerine felcin ömür boyu sürecek sakatlıklar bırakacağı söylendiği için bu başarılar oldukça kayda değerdir.”
Araştırmacılar gelecekteki çalışmalarda, sol yarım kürenin neden sağlıklı beyinlerde doğal olarak baskın hale geldiğini, ancak sol yarım kürede ciddi bir inme olduğunda neden sürekli olarak sağ yarım kürenin dominant olduğunu daha iyi anlamayı umuyorlar.
Özet:
Doğumdan sonra birkaç gün içinde sol yarım küre felci geçiren çocuklarda beyin plastisitesi, sağ yarım kürenin normalde sol yarım küre tarafından idare edilen dil becerilerini kazanmasını sağlar. Aynı zamanda sağ yarım küre kendi dil becerilerini de korur
Kaynakçaya buradan ulaşabilirsiniz.
