Beyin ve Beyinin Yapısı
Beyin bedensel işlevleri denetler ve bilinci sağlar. Bu hassas organ travma, felç ve tümörler gibi çok çeşitli rahatsızlıklardan ve olaylardan etkilenebilir. Belirtiler ve etkiler, hangi beyin alanlarının etkilendiğine bağlıdır.
Beyin, vücudun duyu ve motor sinirlerine omurilik tarafından bağlanır. Beyin ve omurilik zarlarla (meninks) sarılıdır ve beyin omurilik sıvısı adı verilen özel bir sıvı ile beslenir. Ortalama bir yetişkin beyni yaklaşık bir ila iki kilo ağırlığındadır.
Nöronlar
Beyin, nöron adı verilen özel hücrelerden oluşur ve elektriksel uyarılar bir nörondan diğerine gönderilir. Bir nöronun üç temel kısmı vardır:
- Hücre gövdesi
- Uzun bir “kuyruk” (akson)
- Diğer nöronlara bağlanan küçük çıkıntılı dallar (dendritler)
Her bir nöronun yaklaşık 10.000 ila 100.000 nörona bağlı olması durumunda, yaklaşık 100 milyar nöron ağı oluşturulabilir. Bu karmaşık devre, insan beynini tüm vücut sistemlerini denetleyecek ve farkındalık, yargılama, düşünce gibi daha yüksek fonksiyonları kontrol etmesini sağlayacak kadar karmaşık hale getirir.
Ana Bileşenler
Beyin, çoklu katlardan oluşan yumuşak, jelatinimsi bir organdır. Beynin ana bileşenleri şunlardır:
- Beyin sapı
- Beyincik
- Talamus
- Beyin korteksi
- Korpus Kallosum
Beyin sapı
Beyin sapı, beyin ve omurilik arasındaki köprüdür. Mesajlar beyinden vücudun duyusal ve motor sinirlerine aktarılır. Beyin sapının üç kısmı şunları içerir:
- Medulla oblongata: Solunum, kalp atışı ve sindirim gibi otonom sinir sistemi işlevlerinden sorumludur.
- Pons: Uykuyu, uyanıklığı ve nefes almayı düzenler.
- Orta beyin: İşitme ve görme reflekslerini denetler (irkilme tepkisi) ve hareketi düzenlemek için önemli olan beyin kimyasalını, dopamini üretir.
Beyincik
Beyincik beyin sapının arkasında bulunur. Hareket, koordinasyon ve denge gibi motor becerilerden sorumludur.
Talamus
Talamus beyin sapının üstünde bulunur. Vücuttan gelen duyusal bilgiler talamus tarafından sıralanır ve bu da bilgileri beyin korteksindeki en uygun ‘alıcı istasyonlara’ yönlendirir.
Beyin Korteksi ve Hemisferler
Beyin yüksek bilişsel fonksiyonlarda rol oynar. Beynin en büyük bölümü olan cerebrum, beynin sağ ve sol hemisferlerin iki yarısına kendinlerine özgü şekli veren yapıdır. Korteks 3 mm kalınlığında bir nöron tabakasıdır ve bu da “gri maddeyi” oluşturur.
Beyin korteksi kendi üzerine katlanmaktadır; bu, beynin karakteristik girinti ve çıkıntılarını oluşturur. Nöronlar ve uzak çekirdekler arasındaki bağlantılar, “beyaz maddeyi” oluşturan sayısız akson tarafından sağlanır. Sağ ve sol hemisferler ayrıca dört lob’a bölünmüştür. Bunlar şunları içerir:
- Frontal lob: Alnın arkasında bulunur. İşlevleri arasında bilinç, düşünce, duygular, dil ve bellek bulunur.
- Parietal lob: Başın üstünde ve arkasında bulunur. Bu loblar duyusal sinirlerden bilgi işler ve gönüllü harekete katkıda bulunur.
- Temporal lob: Her iki kulağın üzerinde bulunur. İşlevleri arasında bellek, yüz tanıma, karmaşık nesnelerin tanınması ve çoklu duyusal entegrasyonlar vardır.
- Oksipital lob: Başın arkasında bulunur. Başlıca işlevi duyusal bilgilerin gözlerden yorumlanmasıdır.
Korpus Kallosum
İki yarım küre, korpus kallosum adı verilen kalın bir sinir lifi bandı ile bağlanmıştır. Beyin küreleri, bu "köprü" sayesinde birbirleriyle iletişim kurabilirler.
Diğer Önemli Yapılar
Beynin diğer yapıları şunlardır:
- Hipotalamus:Talamusun altında bulunur. Bu yapı sıcaklık, susuzluk, açlık, uyku ve libido dahil olmak üzere birçok bedensel süreci düzenlemede önemli bir rol oynar. Hipofiz bezi olan başka bir beyin yapısıyla el ele çalışır. Hipofiz bezi, endokrin (hormonal) sistemin “ana bezi” olarak kabul edilir.
- Limbik sistem:Hipokampus ve amigdala dahil olmak üzere çeşitli yapılardan oluşur. Beynin bu ilkel alanı öfke, mutluluk ve cinsel arzu gibi temel duygulardan sorumludur.
Kaynakça: https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/ConditionsAndTreatments/brain
Dilgem uzmanlarından destek almak ve randevu oluşturmak için: +90 (216) 456 42 42
+90 (533) 165 60 94