Bilim Ve Psikolojiye Göre Yüzünüze Dokunmayı Neden Bırakamıyorsunuz?
Çoğumuz yüzümüze çok sık dokunuyoruz. Araştırmalar insanların bir saat için yaklaşık olarak 23 kez yüzlerine dokunduğunu ve bunun COVID-19 salgınının ortasında büyük bir sorun olduğunu göstermektedir.
Gözler, burun ve ağız, bulaşıcı hastalıkların girmesi için esas olarak kapılardır. COVID-19’un, bu virüse sahip kişinin öksürmesi veya hapşırması ile solunum damlacıkları yoluyla diğer insanlara yayıldığına inanılmaktadır. Ancak COVID-19 ile temas ederseniz, yıkanmamış ellerinizi yüzünüzdeki bu alanlardan herhangi birine dokundurursanız, kendinize bulaştırma riskiyle karşı karşıya kalmış olursunuz.
Bu yüzden ellerinizi yıkayın ve sağlıklı kalmak için yüzünüze dokunmayı bırakmanın harika bir mantığı olduğunu düşünün. Ancak Hastalık Kontrol Merkezleri ve diğer halk sağlığı merkezlerinden gelen mesajlar bunu bırakmayı daha kolay bir hale getirmiyor. “İnsanlar yüzüne dokunma dediğinde ne olur? Yüzümüze dokunuruz” L. Kevin Chapman, klinik psikolog ve Kentucky Anksiyete ve İlişkili Bozukluklar Merkezi’nin kurucusu ve yöneticisi. Peki bunu bırakmak neden bu kadar zor?
Bilim
Chapman, bu “benzersiz insan alışkanlığına” bu kadar bağlı olmamızın birkaç nedeni olduğunu söylemektedir.
İlk olarak, bazı yüz dokunuşları neredeyse otomatiktir. Örneğin, sinirbilimsel olarak, yüzünüzü (veya başka bir yerinizi) kaşımanız otomatik bir reflekstir, yani bunu düşünmeden yaparsınız. Bir kaşıma hissi olduğunda, karmaşık bir ağrı benzeri his olarak kaydedilir. Hissin olduğu yeri kaşımak veya dokunmak iyi hissettirir çünkü rahatsızlığı geçici olarak keser. Amerikan Astım, Alerji ve İmmünoloji Akademisi’ne göre, acı çektiğimizde içgüdümüz geri çekilmeye meyillidir, ancak kaşındığımızda, çizilme refleksimiz.
Yüzüne dokunmak da bir alışkanlık olabilir. Diğer alışkanlıklarda olduğu gibi, tırnaklarınızı ısırmaktan eklemlerinizi çıtlatmaya kadar, bir davranışı yeterince kez tekrarladığınızda, beynin bazal gangliyon adı verilen kısmı davranışı devralır. Bu gerçekleştiğinde, davranış neredeyse içgüdüseldir ve “beyin gittikçe daha az işin içinde olmaya başlar,” diyor Charles Duhigg, “Alışkanlığın Gücü” nün yazarı.
Psikoloji
İlginç bir şekilde, yüzünüze dokunmanızın psikolojik nedenleri de vardır. Tipik kaşıntı ve bakım alışkanlıklarının yanı sıra, çalışmalar yüzünüze dokunmanın yatıştırıcı bir ektisi olduğunu göstermektedir.
“Bir anlamda, duyguları düzenlemenin bir yoludur. Ayrıca, herhangi bir anda nasıl hissettiğimizi öğrenmenin bir yolu.” diyor Chapman. Ayrıca bunu “kimliğimizin bazı yönlerini insanlara ulaştırmak için” yaptığımızı söylüyor. Yüzünüze dokunmak, hislerinizi veya duygularınızı karşı tarafa iletmek için sözsüz bir yol olabilir. Örneğin, garip veya rahatsız hissettiğinizde veya biriyle flört etmeye çalışırken yüzünüze dokunabilirsiniz. Chapman sonuçta bunun alışkanlık oluşturan bir davranış olduğunu ve bizim için çok farklı şeyleri temsil ettiğini söylüyor.
Gerçekten Durmanıza Yardımcı Olabilecek İpuçları
İşte Chapman’a göre ellerinizi yüzünüzden uzak tutmanıza yardımcı olabilecek bazı stratejiler.
1. Düşüncelerinizi Değiştirin
Chapman, düşüncelerinizin cezalandırıcı olmaktan ziyade esnek olmasına izin verdiğinizde alışkanlıklarınızı değiştirme olasılığınızın daha yüksek olduğunu söylüyor. Yani, “yüzüne dokunma” yerine, “Bugün yüzüme dokunurken daha da farkında olacağım” demelisiniz. Birkaç saatte bir önünüze çıkması için bu mesajı telefonunuzda bir hatırlatıcı ile ayarlayabilirsiniz. “Bunu tutarlı bir şekilde yaparsanız, beyninizi bu düşünceyi daha belirgin hale getirmek için programlamış olursunuz ve dolayısıyla bunu yapmama konusunda daha dikkatli olursunuz.” Yanlışlıkla yüzünüze dokunduğunuzda, bunu ellerinizi yıkamak ve taze bir başlangıç yapmak için bir neden olarak kullanın.
2. Dikkatinizi Dağıtın
Yüzünüze dokunmanızı engellemenin en kolay yolu, yüzünüze dokunma dürtüsü geldiğinde bir nesneyi tutmaktır. Chapman’ın “dikkat dağıtıcı teknikler” olarak adlandırdığı şey tam olarak budur. Örneğin, stresli olduğunuzda veya sadece ellerinizle bir şeyler yapmanız gerektiğinde oynamak için masanızın yanında bir "stres çarkı", küçük bir oyuncak veya stres topu tutmak isteyebilirsiniz. “Vücut odaklı” tekrarlayan davranışlar üzerine yapılan diğer çalışmalar, ellerinizi yumruk şeklinde sıkmanızın veya bir dakika boyunca ellerinizin üzerine oturmanızın bu dürtüye karşı koymanıza yardımcı olabileceğini düşündürmektedir.
3. Aksesuarları Stratejik Olarak Kullanın
Uzun saçlı bazı insanlar için yüzlerine dokunmak, yüzlerinin önüne düşen saç tellerini düzeltmek adına fazla cazip geliyor olabilir. Chapman, bu şekilde yüzünüzle oynamayı önlemek için saçınızı bir topuz şeklinde sabitlemenizi önermektedir. Gözlerinize dokunmaktan vazgeçmek için gözlüklerinizi takmanız da yararlı olabilir. Benzer şekilde, eldiven giymek yüzünüze dokunmanızı engelleyebilir. Ancak COVID-19‘un önlenmesi için size ellerinizi yıkamaktan kurtarmazlar.
Kaynakça
Bu yazı CNBC make it websitesi tarafından yazılmıştır. Orijinal versiyonuna buradan ulaşabilirsiniz.
