Çocuk Terapisi Teknikleri: Davranışçı Terapi ve Daha Fazlası
Çocuk terapisinin kullanabileceği kesin teknikler, uygulanan terapi türüne bağlı olacaktır. En yaygın ve kanıt destekli tekniklerden birkaçı ve yaygın olarak bulunabilecekleri terapi türü aşağıda açıklanmıştır.
Duygu Kelime Oyunu
Çocuklar için etkili, eğlenceli ve ilgi çekici olduğu kanıtlanmış birçok oyun terapisi tekniği vardır. Duygu Kelime Oyunu bu tekniklerden biridir.
Terapistin çocuktan kendi yaşındaki çocukların yaşadığı duyguları listelemesini istemesiyle başlar. Terapist her bir kelimeyi bir karta veya kağıda yazar ya da çocuk okuyamayacak kadar küçükse duyguyu temsil eden bir yüz çizer. Çocuğun önereceği duygu sözcükleri bittiğinde, terapist duygu kartlarını çocuğun önünde sıraya dizecektir. Ardından, terapist poker fişleri gibi küçük jetonlardan oluşan bir kap getirecek ve bunların “duygular” olduğunu açıklayacaktır.
Bir kişinin hissedebileceği hem olumlu hem de olumsuz duyguları gösteren kişisel bir hikaye (gerçek veya kurgusal) anlatacaktır. Terapist daha sonra jetonları hikayede bahsedilen duygulara karşılık gelen duygu kartlarına koyacaktır.
Bir sonraki adımda, terapist çocuğa kendi yaşındaki bir çocukla ilgili benzer bir hikaye anlatacaktır. Hikaye tehdit edici olmayacak, ancak birkaç olumlu ve olumsuz duygu potansiyeli içerecektir.
Terapist, kabı çocuğa verecek ve hikayedeki çocuğun yerinde olsalardı nasıl hissedeceklerini temsil eden duygu kartlarına jetonları koymasını söyleyecektir.
Son olarak, terapist çocuğu kendi hikayesini, tercihen kendi hayatıyla ilgili bir hikaye anlatmaya teşvik edecektir. Çocuk anlattığı her hikaye için, her olayın ortaya çıkardığı duyguları tanımlamaya devam edecektir.
Terapist, çocuk uğraştığı ana sorunları dile getirene kadar hikayeleri devam ettirecektir.
Bu, bir çocuğu terapide açılmaya teşvik etmenin ve mevcut problem(ler)i tanımlamanın yanı sıra topu yuvarlamanın harika bir yoludur.
Bu teknik hakkında daha fazla bilgiyi Hall, Kaduson ve Schaefer’in 2002 tarihli “Fifteen Effective Play Therapy Techniques” başlıklı makalesinde bulabilirsiniz.
Çılgın Oyun
Patricia Davidson tarafından geliştirilen ve Hall, Kaduson ve Schaefer (2002) tarafından tanımlanan Deli Oyunu, çocuklara öfke duymanın normal olduğunu göstermek ve onları öfkelerini sağlıklı bir şekilde ifade etmeye teşvik etmek için kullanılabilir.
Ayrıca, üzüntü veya kaygı gibi diğer duygular için de işe yarayacak şekilde ayarlanabilir.
İlk olarak, terapist bir dizi blok (karton, ahşap veya plastik) alır ve bunları kendisi ile çocuk arasında eşit olarak paylaştırır. Daha sonra, terapist kuralları açıklayacaktır:
Her kişi sırası geldiğinde diğer kişinin bloğunun üzerine bir blok yerleştirecektir. Sırayla yapacaklar ve her seferinde adil olmayan ya da onları kızdıran bir şeyi paylaşacaklar.
Terapist, “Dışarıda oynamak istediğimde yağmur yağması beni kızdırıyor” veya “Her öğünde şeker yiyememem adil değil!” gibi aptalca veya neşeli şeylerle başlayabilir. Sonunda, çocuğun sorunlarına daha spesifik olan şeylere doğru ilerleyeceklerdir.
Tüm bloklar üst üste dizildikten sonra, terapist çocuğa kendisini en çok öfkelendiren şeyi düşünmesini, nasıl hissettiğini yansıtan bir yüz ifadesi takınmasını (“kızgın yüz ifadesi”) ve tüm blokları devirmesini söyleyecektir.
Bu teknik, çocuğun öfkesini tartışmasına olanak tanır; eğer çocuk bu tür duyguları ifade etmenin kabul edilebilir olduğunu hissetmeye alışkın değilse, bu alıştırma yabancı gelebilir. Ayrıca çocuğa öfkesini güvenli ve sağlıklı bir şekilde dışa vurma fırsatı verecektir.
Ağır Çekim Oyunu
Bu teknik çocuğun kendini kontrol etmeyi öğrenmesine yardımcı olmak için uygulanabilir.
Terapistin öz kontrolün ne olduğunu açıklaması ve çok hızlı hareket ettiğimizde öz kontrolümüzü sürdürmenin bazen nasıl zor olduğunu anlatmasıyla başlar.
Çocuktan bu hızlı hareketin neye benzediğini göstermesini isterler. Bu, çocuğun hareket etmesi ve fazla enerjisini atması için mükemmel bir fırsattır!
Daha sonra, çocuğun canlandırması için futbol oynamak, kaya duvarına tırmanmak veya mektup yazmak gibi bir eylem içeren bir yığın kart sunulur.
Çocuk her seferinde bir kart seçecek ve üzerinde ne varsa onu canlandıracak, ancak bir değişiklikle – bunu ağır çekimde yapmaları gerekiyor!
Bu ağır çekim aktivitesini tam bir dakika boyunca yapacaklar ve bunu zamanlamak için bir kronometre kullanılabilir. Birden fazla çocuk varsa, sırayla rol yapabilir ve birbirlerine zaman tutabilirler.
Bu oyun, çocukların özdenetim kavramını öğrenmeleri için eğlenceli bir yoldur ve oyun yoluyla bunu geliştirmeleri için bir fırsattır (Hall, Kaduson ve Schaefer, 2002).
Baloncuk Nefesleri
Bu oyun terapisi tekniğinde, terapist çocuğa önemli bir kavramı açıklamak için baloncukları kullanacaktır.
Terapist çocukla birlikte baloncukları üfleyerek başlar. Onlar eğlenirken, çocuğa derin nefesler alarak ve çemberin içine yavaşça üfleyerek baloncukları daha büyük hale getirebileceğini açıklayacaktır.
Bunlar “Baloncuk Nefesleridir” ve endişeleri ve kaygıları da kovma gücüne sahiptirler.
Çocuk daha sonra Baloncuk Nefeslerini uygulayabilir ve derin, yavaş nefesler alarak baloncukları mümkün olduğunca büyük hale getirebilir.
Bu teknik, dikkatli nefes almayı tanıtmanın harika bir yoludur ve aynı zamanda öfke veya kaygı gibi yoğun duygularla başa çıkmak için iyi bir mekanizmadır (Kilpatrick).
İkinci Hikaye Tekniği
Bu öyküsel terapi tekniği, çocuğun travmasının ayrıntılarını terapistle (ve gerekirse ebeveynler ve/veya diğer güvenilir yetişkinlerle) açmasına ve paylaşmasına yardımcı olabilir.
Terapi seansı sırasında terapist, çocuğu travmatik olayın üzerinden geçmesi için nazikçe teşvik edecek ve başına gelenler hakkında ayrıntılar verecektir. Olay tamamen detaylandırıldığında ve terapist tarafından iyice anlaşıldığında, çocuğu “ikinci hikayeyi” anlatmaya teşvik edecektir.
İkinci hikaye travmatik olayla ilgili aynı hikayedir, ancak ne olduğuna dair detaylar yerine çocuğun olaya verdiği tepkiye odaklanır.
Çocuk için travmanın etkilerini tanımlamak zor olabilir, ancak kendilerine ve hikayedeki rollerine odaklanmak, çocuğa daha önce sahip olmayabilecekleri bir eylemlilik ve bağımsızlık duygusu verebilir.
Terapist, çocuğu olay ve verdiği tepki hakkında güçlü yönleri açısından düşünmeye teşvik edecektir – bu konuda konuşmak için ne kadar cesur oldukları, olaydan sağ çıkabilmek için ne kadar güçlü oldukları ve olaydan bu yana nasıl büyüdükleri.
Bu teknik, çocuğun yaşadığı travmanın ayrıntıları üzerinde durmak yerine güçlü yönlerine odaklanmasını sağlamak için harika bir yoldur (Kilpatrick).
Olumlu Gönderiler
Jacqueline Melissa Swank’ın bu konuşma terapisi tekniği, terapistin çocuğun özsaygı duygusunu değerlendirmesine ve geliştirmesine yardımcı olacak ve olumlu kendi kendine konuşmayı teşvik edecektir.
Bu aktivite için inşaat kağıdı, boya kalemleri veya keçeli kalemler ve yapışkan notlar gerekir.
Terapist çocukla benlik saygısını tartışarak başlar, ardından çocuktan inşaat kağıdına vücudunun bir taslağını çizmesini ister.
Daha sonra, terapist çocuğa boya kalemlerini veya keçeli kalemleri ve yapışkan notları kullanarak olumlu niteliklerinden veya özelliklerinden birkaçını yazmasını söyler (“Sınıf arkadaşlarıma karşı naziğim” veya “Elim sende oyununda iyiyim” gibi).
Çocuğun birkaç olumlu nitelik post-it’i hazır olduğunda, terapist notları ana hatlarına yapıştırmasını sağlar. Bu, çocuğun kendisi ile bu olumlu özellikler arasındaki bağlantıyı sağlamlaştırmasına yardımcı olacaktır.
İşlerini bitirdiklerinde, terapist çocuktan çok kızgın, sinirli veya hayal kırıklığına uğramış hissettiği bir zamanı düşünmesini isteyerek ve bu şekilde hissettiklerinde “olumlu ilanlarının” onlara nasıl yardımcı olabileceğini düşünmeye teşvik ederek olumlu kendi kendine konuşmayı bir adım öteye taşıyabilir.
