Çocuklarınıza Asla Söylememeniz Gereken 20 Şey
Çocuklar büyüdükçe, söylenenleri daha hızlı kavrarlar ve bunlardan daha çok etkilenirler. Onlara söylediğimiz şeyler, birkaç aylığına hatta belki hayatları boyunca akıllarından çıkmayabilir. Bu nedenle, sözlerimizin onları yaralamaması adına onlara söylediklerimizin her zaman bilincinde olmalıyız. Çocuklarımızla konuşma biçimimiz, onların dünyayı ve kendilerini algılama biçimlerini etkiler. Bu nedenle, büyümelerine yardımcı olmak ve desteklenip sevildiklerini hissettirmek için mantıken onlarla sağlıklı bir şekilde konuşmamız gerekir.
İşte çocuklarınıza asla söylememeniz gereken şeylerden bazıları;
1. "Ağlama, bir şeyin yok."
Çocuklara ağlamamalarını söylemek, onlara, duygularını gösterme hakları yokmuş gibi hissettirir. Ağlama nöbetleri ebeveynler için sinir bozucu olabilse de doğal olarak her çocuğun yaptığı bir şey için onu suçlamanın pek faydası yoktur. Bu tür bir suçlama, onun duygularının geçersiz olduğunu söylemekle eşdeğerdir.
Bunun yerine, dostâne bir tonla "Sorun nedir? Neden ağlıyorsun?" diye sormayı deneyin. Böylece çocuğunuz, duygularını paylaşmaya ve gelecekte size sorunu önceden söylemeye meyil edecektir.
2. “Senin için her şeyi yapıyorum.”
Anne babaların çocukları için çok şey yaptıkları doğru olsa da bunun onlara sürekli hatırlatılması onlara sevildiklerini değil size yük olduklarını hissettirebilir. Bu söz, genellikle çocuğu terbiye etmek için söylenir, ancak biraz düşmancadır.
Bunun yerine: “Senin için bir şeyler yapıyoruz çünkü seni seviyoruz, bu yüzden lütfen benim için [ ] yap.” demeyi deneyin.
3. “İyiydin, ama daha iyisini yapabilirdin.”
Birincisi, herhangi bir iltifattan sonra "ama" demekten kaçının, çünkü bu ufacık bağlaç, iltifatın anlamını tamamıyla ortadan kaldırır. Küçük zaferleri kutlamak, çocukları başarılı olmaya motive etmenin bir yoludur. Bunu yaparken “ama” kelimesini kullanmanız, onlara sizi gerçekten gururlandırmadıklarını ve yeterince başarılı olamadıklarını hissettirecektir, bunun da elbette yarardan çok zararı olur.
Bunun yerine: "İyi iş çıkardın, seninle gurur duyuyorum. Eminim gitgide daha iyi olacaksın!" demeyi deneyin.
4. “Onu yeme yoksa şişmanlarsın.”
Bu kesinlikle söylenmemeli, çünkü çocukların bedenleri konusunda fazla kaygılanmalarına, akranlarının bazı şeyler yemelerini yadırgamalarına neden olur. Beden algısı son derece hassas ve kişisel bir konudur ve savunmasız yaşlardan itibaren bu konuda olumsuz izlenim oluşturmak çocuğa zarar verir.
Bunun yerine: "Bu sağlığın için pek iyi değil, o yüzden bence bunu yemen iyi değil" demeyi deneyin.
5. "O kadar da değil, abartma" veya "Bebek gibi davranma"
Bu, çocuğunuz üzgünken ona söyleyebileceğiniz en kötü şeylerden biridir. Duyguları geçersizmiş gibi hisseden çocuk, sizinle açık konuşmaktan çekinir. Çocuklar duygularını paylaşma konusunda kendilerini rahat hissetmelidir, onlara “o kadar da değil, abartma!” demek, kendilerini sorgulamalarına neden olacaktır.
Bunun yerine: “Bana nasıl hissettiğini ve neden böyle hissettiğini söyle” demeyi deneyin. Bunu söylemek, çocuğunuzu anlamanıza ve çocuğun sizinle derdini paylaşabileceğini bilmesine yarayacaktır.
6. “Bunu sana 100 kere mi söylemem lazım?”
Klasiklerden… Çocuğa bunu söylemek, "Daha ne kadar mızmızlanmam gerek?" diye mızmızlanmaktan ibaret. Ve belli ki çocuk için bir şey ifade etmiyor.
Bunun yerine: “Bunu sana daha önce söylemiştim, ama lütfen …” demeyi deneyin. Bu onlara, kurallara uymaları, sizi en başında tekrar ettirmemeleri gerektiğini hissettirecektir.
7. “Büyük kızlar/erkek böyle yapmaz.”
Bunun çok yaygın bir örneği “Büyük kızlar/erkekler ağlamaz” demek, ardından “Sadece bebekler ağlar” diye eklemektir. Çocuklar ister ağlıyor ister başka herhangi bir şey yapıyor olsun, bırakın çocuk olsunlar. Sizi mutsuz eden bir durum olduğunda asla çocuğun yaşını bahane etmeyin.
Bunun yerine: "[ ] yapman bence iyi değil, çünkü [ ]" şeklinde konuşmayı deneyin.
8. “Bu sadece erkekler/kızlar için.”
Kızların ve erkeklerin yapabileceği veya yapamayacakları şeyleri cinsiyetlerine göre sınırlandırmak, onları "Erkekler belli şekillerde, kızlar belli şekillerde davranır, bunlara uymazsam yanlış yapmış olurum" diye düşünmeye sevk eder. Bu da çocukları önyargılar dünyasına hapseder ve günümüzde birçok zararını gördüğümüz cinsiyet rollerine inanarak büyürler
Bunun yerine, "…" demeniz daha doğru olacaktır.
9. “Beni hayal kırıklığına uğrattın.”
Hayal kırıklığı tamamen normal bir duygu olmakla beraber bu kelime tek başına çok yaralayıcı olabilir. Yaşamları boyunca bu tür düşüncesizce söylenen sitemlere maruz kalan birçok insan, gerçekten ailelerinin yüz karası olduklarına inanarak büyür.
Bunun yerine: “Yaptıklarından memnun değilim. Lütfen ileride [ ] yapmamaya dikkat et.”
10. “Dediklerimi yap yoksa fena olur…”
Bu bir tehditten başka bir şey değilmiş gibi duyuluyor. Çocukları korkuyla terbiye etmek sağlıksız bir harekettir ve genellikle ters teper. Bir şeyin yapılmasını isteme nedeninizi açıklamanız yeterli, bu sayede onların bunu yapma olasılıkları daha yüksek olacaktır.
Bunun yerine: "Lütfen [ ] yap çünkü [ ]" demeyi deneyin.
11. “Çünkü öyle diyorum.” veya “Çünkü ben büyüğüm, sen çocuksun.”
"Ya sev ya terk et" olarak da adlandırılan bu metot, ezelden beridir kullanılıyor olmakla beraber maalesef çocuklara terbiye vermede işe yaramıyor. Gençlere fikirlerinin bir şey ifade etmediğini hissetirmesi de cabası.
Bunun yerine: Bir konu hakkında ne hissettiğinizi ve neden öyle hissettiğinizi açıklayabilirsiniz.
12. “Benim evimde yaşıyorsan benim kurallarıma uyacaksın.”
Birçok ebeveynin söylemeye bayıldığı bir diğer cümle. Neredeyse "Bu benim evim, sen sadece burada kalıyorsun" demek gibi bir şey. Bunları duyan çocuğunuz, kendi evinde hoş karşılanmadığı hissine kapılabilir, hatta size yük olduğunu düşünebilir.
Bunun yerine: “Evin kurallarını biliyorsun. Lütfen onlara uy.” demeyi deneyin.
13. “Ben anne babamdan böyle gördüm.”
Yetiştirilme biçimimiz sayesinde ebeveynlik hakkında çok şey öğrensek de, “ben böyle yetiştirildim” diyerek çocuğun isteğini reddetmek veya eylemlerini kınamak pek açık fikirli bir davranış değildir. Bu repliği söyleyip çocuğunuzu hızla susturmaya çalışmak yerine, ona ne hissettiğinizi ve neden öyle hissettiğinizi açıklayın. Yetiştirilme şeklinizi bir örnek olarak kullanabilirsiniz, ama asıl argümanınız bu olmamalı.
Bunun yerine: "[ ] yapmanın iyi bir fikir olduğunu düşünmüyorum. Benim anne babam da bana [ ] derdi çünkü [ ]” demeyi deneyin.
14. “Aynı annen/baban gibisin!”
Bunu söylediğinizde çocuğunuz yaptıklarının yanlış olduğunu öğrenmekle kalmaz, bu davranışı ebeveynlerinden birinden miras aldığı için eylemlerinden sorumlu tutulamayacağını hisseder. Ayrıca diğer ebeveyn ile yaşadığınız sorunlar hakkında durduk yere çocuğu bilgilendirir ve arada kalmış hissetmesine neden olabilir.
Bunun yerine: "[ ] yapmandan memnun değilim çünkü [ ]" demeyi deneyin.
15. “Buna paramız yetmez.”
Çocuklara küçük yaşlardan itibaren maddi zorluklardan bahsetmek, onlarda tutumluluk aşılamak vb.’den çok korku duygusu uyandırma eğilimindedir.
Bunun yerine: "Sana [ ] alamam çünkü paramızı daha önemli şeyler için biriktiriyoruz" demeyi deneyin.
16. “Sana söylemiştim.”
Bu, bir şeyler ters gittiğinde birinin duymak isteyeceği son şeydir. Çocuğunuza haklı bir uyarıda bulunmuş olabilirsiniz, ama bunu onun yüzüne vurmak yerine onu rahatlatırsanız çocuğunuz gelecekte sizinle konuşmaya daha sıcak bakacaktır.
Bunun yerine: "[ ] olmasına üzüldüm… bu bize bir ders olsun" demeyi deneyin.
17. "Keşke şu kişiye daha çok benzeseydin."
Bu bir çocuğa söylendiğinde, çocuğun benlik saygısı gerçekten darbe alabilir. İster kardeşiyle ister herhangi biriyle kıyaslanıyor olsun, yetersiz olduğunu hisseder.
Bunun yerine: Çocuğunuzu bir şey yapmaya ikna etmek için onu başkalarıyla kıyaslamayın.
18. “Ben senin yaşındayken sigara- alkol içtim/uyuşturucu kullandım.”
Çocuklarınıza bazı deneyimlerinizi anlatmanız her zaman iyi bir fikir olmayabilir, çünkü bunları kendileri yaptıklarında sonuçlarından muaf tutulacaklarını düşünebilirler. İnanın bir noktada “Ama sen benim yaşımdayken [ ] yaptığını söylemiştin” dediklerini duyarsınız.
Bunun yerine: Çocuklarınızla uyuşturucu kullanmanın, sigara ve içki içmenin sonuçları hakkında konuşun.
19. “Sadece küçük masum bir yalan.”
Çocuklar “küçük masum yalan” terimine aşina olduklarında, bunu her zaman yapabileceklerini düşünürler.
Bunun yerine: Yalanlar ile küçük masum yalanlar arasındaki çizgi onlar için bulanıklaşmadan önce, kibar olmak ve birinin duygularını incitmemek adına bazı durumlarda beyaz yalanlar söylenebileceğini açıklamayı deneyin.
20. “Bunu düşünmek için çok gençsin.”
Bir çocuğun merakını bastırdığınızda, onun gelecekte size bir şeyler sorma olasılığı azalır. Belki sizin kadar güvenilir olmayan başka kaynaklarda yanıt arar.
Bunun yerine: “Seninle şu anda bu konuyu konuşmaya hazır değilim, ama bir gün mutlaka konuşacağız” demeyi deneyin. Ya da (eğer hazırsanız ve onun yeterince büyük olduğunu düşünüyorsanız) sadece sorularını yanıtlayın.
Kaynakça
Bu makale Jesse Jade Turner tarafından yazılmıştır. Orijinal metni buradan okuyabilirsiniz.
