COVİD-19 Hastalarında Rehabilitasyon
Ergoterapistler, Fizyoterapistler ve Dil ve Konuşma Terapistleri İçin Kılavuz
ADIM 1 – Riski Belirleme: Verilecek öncelikler, kritik sonuçlar (yani hastanede yatış riski, hastanede kalış süresinin uzaması) doğrultusunda hemen rehabilitasyon yapmama riskini göz önünde bulundurmalıdır. Bir rehabilitasyon değerlendirmesi veya tedavi seansına devam ediyorsanız, hastayla etkileşim öncesinde bakım noktası risk değerlendirmeleri yapılmalıdır.
ADIM 2 – Hasta İle Teması En Aza İndirin: Sadece COVID-19’lu bir hastayı taramak için rutin olarak bir izolasyon alanına girmeyin. Sübjektif incelemeniz için doğrudan hasta teması olmadan bilgi toplayın: Premorbid durumu, tedavi öncesi tarama ve / veya planlama. İzolasyon alanlarındaki hastaları ve / veya personeli doğrudan gözlemlemek ve iletişim kurmak için telerehabilitasyon araçlarını düşünebilirsiniz. Bazı durumlarda, bu araçlarla disfaji, iletişim, hareketlilik ve biliş değerlendirmesi yapılabilir.
ADIM 3 – Hasta Teması İçin Gereken Kişisel Koruyucu Donanım Türünü Belirleyin:
Aerosol Üretme Prosedürleri, hava kaynaklı alınacak önlemleri gerektirir. Diğer prosedürler ise sadece damlacık ve temas koruması gerektirebilir.
Aerosol Üretme Prosedürleri: Bir prosedürün aerosol üretip üretmediğini belirleyen iki husus vardır – hastanın aldığı oksijen terapisinin tipi ve yürütülen prosedürün tipi.
Aşağıdaki tedaviler hava kaynaklı alınacak önlemleri gerektirir:
- Yüksek akışlı nazal oksijen (örn. Airvo, Optiflow)
- İnvaziv olmayan ventilasyon (örn. BiPAP, CPAP)
- Nebulizatör Tedavileri
- Emme, trak maskesi denemeleri, söndürme ve tüp değişiklikleri gerektiren mekanik ventilasyonlu / ventrikülsüz trakeostomi tüpleri (Not: Sıralı emme aerosol üretici bir prosedür değildir).
- Balgama üretimi sağlayan prosedürler hava kaynaklı alınacak önlemleri gerektirir. Örnekler:
- Solunum fizyoterapisi (örn. Hava yolu temizleme teknikleri, “göğüs fizyoterapisi”, açık emme, nazofaringeal emme, mekanik hava boşaltma (öksürük yardımcısı)).
- Yatak başında yutma ve diğer dil ve konuşma değerlendirmeleri ve tedavileri (örn. Oral motor muayeneler, bolus incelemesi, mekanik ventilasyonlu / mekanik olmayan larenjektomlar veya multidisipliner bir ekibin parçası olarak mekanik ventilasyonlu / valfsiz trakeostomiler). Enstrümantal yutma değerlendirmelerinden kaçınılmalıdır.
- Balgamın çıkarılmasına yol açabilecek her türlü aktivite, yalandan oturmaya, yürümeye ve / veya başucu rutinlerine geçişe dâhil edilir. Ayrıca, yüzüstü pozisyonlama (mekanik ventilasyon ile veya mekanik ventilasyon olmadan) ve / veya hastanın yanlışlıkla ventilatörden ayrılabileceği yerler de buna dâhildir.
Doğrudan Temaslı Tedaviye Başlamadan Önce Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar:
- Bulaşmayı önlemek için kişisel koruyucu donanım takılmasının ve çıkarılmasının adım adım işlemlerle olduğundan emin olun.
- Bir terapi oturumu güvenli bir şekilde yürütmek için gereken minimum kişi sayısını belirleyin.
- Bakımı diğer sağlık uzmanlarıyla bir araya getirmeyi düşünün (ör. Koordinasyon faaliyetleri, COVID-19 olan tüm hastalar için gruplandırma bakımı).
- Ekipman kullanımını dikkatlice değerlendirin ve uygun şekilde bulaşmayı önlemek için enfeksiyon kontrol hizmetleri ile görüşün. Ekipmanı bulaşıcı ve bulaşıcı olmayan alanlar arasında hareket ettirmekten kaçının. Mümkün olan yerlerde, tek hasta için kullanımlık ve tek kullanımlık ekipman tercih edilir (örn. Kullanımdan sonra atılabilen düşük teknolojili ADİS ekipmanı vb.)
COVID-19’DA ÖZEL REHABİLİTASYON İLE İLGİLİ HUSUSLAR
Kesin tedaviler klinisyenin deneyimine, hastanın ihtiyacına ve yerel protokollere bağlı olarak değişebilir.
Akut Bakım: COVID-19 ve Rehabilitasyon
ERGOTERAPİ:
- Fiziksel ve bilişsel işleyişteki bozuklukların değerlendirilmesi ve yönetimi
- Basınç tahliye prensiplerini kullanarak yatak ve oturma pozisyonunun optimize edilmesi
- Erken seferberliği teşvik etmek için rutinlerin değerlendirilmesi ve yönetimi
- Rutinler, iletişim ve hareketlilik için yardımcı cihazların sağlanması
- Hastalar için ruh sağlığı ve duygusal başa çıkma stratejilerinin değerlendirilmesi
FİZYOTERAPİ
- Akut hastanelerde fizyoterapistlere rehberlik etmesi için ayrıntılı öneriler mevcuttur. Ayarlar: Akut Hastane Ortamlarında COVID-19 için Fizyoterapi Yönetimi (Thomas P, Baldwin C, Bissett B, et al. Physiotherapy management for COVID-19 in the acute hospital setting: clinical practice recommendations. Journal of Physiotherapy. 2020. In-press, available online 30 March 2020. )
DİL ve KONUŞMA TERAPİSİ
- Ekstübasyon sonrası disfaji değerlendirmesi ve yönetimi
- Organ yetmezliği üzerine disfajinin değerlendirilmesi ve tedavisi
- Solunum yetersizliği üzerine disfajinin değerlendirilmesi ve tedavisi
- Temel bilişsel ve iletişim işlevlerinin değerlendirilmesi
- Kullanımdan sonra atılabilecek, öncelikle düşük teknolojili ADİS ekipmanlarının sağlanması
Akut Sonrası Bakım: COVID-19 ve Rehabilitasyon
ERGOTERAPİ
- Fonksiyonel bağımsızlığı kolaylaştırmak için bilişsel değişikliklerin yeniden değerlendirilmesi ve ele alınması
- Evde güvenlik ve bakıcı destekleri de dahil olmak üzere taburcu olmak için hazırlık ve planlama
- Taburcu planlaması sırasında sağlığın sosyal belirleyicilerinin düşünülmesi (gelir düzeyi vb.)
- Fonksiyonel bağımsızlığı teşvik eden yardımcı cihazlar ve enerji tasarrufu gibi uyarlanabilir stratejiler de dâhil olmak üzere rutinlerin yeniden değerlendirilmesi ve yönetimi
- Hastaların ve / veya bakıcıların ruh sağlığı ve psikososyal ihtiyaçlarını ele almak
FİZYOTERAPİ
Avrupa Solunum Derneği’nin ayrıntılı önerileri şunları içermektedir:
- Egzersiz ve fonksiyonel kapasitenin değerlendirilmesi
- Önceden var olan eşzamanlı koşulların izlenmesi
- Egzersiz eğitimi ve / veya fiziksel aktivite için eğitmenlik
DİL ve KONUŞMA TERAPİSİ
- Uzun süreli entübasyon nedeniyle disfaji ve sesin değerlendirilmesi ve rehabilitasyonu
- Beyin hipoksisine bağlı bilişsel iletişimin değerlendirilmesi ve rehabilitasyonu
- Solunum gücü ve koordinasyonunun değerlendirilmesi ve yönetimi
- Trakeostomilerin yönetimi
Kaynakça: Rehabilitation for Patients with COVID-19 Guidance for Occupational Therapists, Physical Therapists, Speech-Language Pathologists, and Assistants
