Demans (Bunama)

Demans, günlük yaşamı engelleyecek kadar şiddetli olan bir hafıza, dil, problem çözme ve diğer düşünme becerilerinin kaybı için kullanılan genel bir terimi ifade eder. Alzheimer, bunamanın en yaygın nedeni olarak gösterilir.

Demans Hakkında

Demans tek bir hastalık değildir; Alzheimer hastalığı da dahil olmak üzere çok çeşitli özel tıbbi koşulları kapsayan genel bir terimdir – kalp hastalığı gibi -. "Demans" genel terimi altında gruplanan bozukluklar, anormal beyin değişikliklerinden kaynaklanmaktadır. Bu değişiklikler, bilişsel yetenekler olarak da bilinen düşünme becerilerinde, günlük yaşamı ve bağımsız işlevi bozacak kadar şiddetli bir düşüşü tetikler. Aynı zamanda davranışları, duyguları ve ilişkileri de etkilerler.

Alzheimer hastalığı, vakaların% 60-80’ini oluşturmaktadır. Beyindeki mikroskobik kanama ve kan damarı tıkanması nedeniyle ortaya çıkan vasküler demans ise bunamanın ikinci en yaygın nedeni olarak gösterilmektedir.

Hafıza kaybı Ve Demansın Diğer Semptomları

Demans belirtileri büyük ölçüde çeşitlilik gösterebilir. Örnekler şunları içermektedir:

• Kısa süreli hafıza ile ilgili problemler
• Bir çanta veya cüzdanın kaydını tutmak
• Faturaları ödemek
• Yemek planlamak ve hazırlamak
• Randevuları hatırlamak
• Semt dışına seyahat etmek

Pek çok durum ilerleyicidir, bu da demans belirtilerinin yavaş yavaş başladığı ve giderek kötüleştiği anlamına gelmektedir. Siz veya tanıdığınız biri hafıza güçlükleri veya düşünme becerilerinde başka değişiklikler yaşıyorsa, bunları görmezden gelmeyiniz. Nedeni belirlemek için kısa bir süre içinde doktora görünün. Profesyonel değerlendirme, tedavi edilebilir bir durumu tespit edebilir. 

Sebepler

Demansa beyin hücrelerinde görülen hasar neden olur. Bu hasar, beyin hücrelerinin birbirleriyle iletişim kurma yeteneğini engeller. Beyin hücreleri normal iletişim kuramadığında düşünme, davranış ve duygular etkilenebilmektedir.

Beyin, her biri farklı işlevlerden (örneğin, hafıza, yargı ve hareket) sorumlu olan birçok farklı bölgeye sahiptir. Belirli bir bölgedeki hücreler hasar gördüğünde, o bölge işlevlerini normal bir şekilde yerine getiremez.

Farklı demans türleri, beynin belirli bölgelerindeki belirli beyin hücresi hasarı türleriyle ilişkilidir. Örneğin, Alzheimer hastalığında, beyin hücrelerinin içinde ve dışında belirli proteinlerin yüksek seviyeleri, beyin hücrelerinin sağlıklı kalmasını ve birbirleriyle iletişim kurmasını zorlaştırır. Hipokampus adı verilen beyin bölgesi, beyindeki öğrenme ve hafızanın merkezidir ve bu bölgedeki beyin hücreleri genellikle ilk hasar gören hücrelerdir. Bu nedenle hafıza kaybı, genellikle Alzheimer’ın en erken semptomlarından biridir.

Beyindeki demansa neden olan çoğu değişiklik kalıcı olsa ve zamanla kötüleşse de, durum tedavi edildiğinde veya ele alındığında aşağıdaki durumların sebep olduğu düşünme ve hafıza sorunları iyileşebilir:

• Depresyon
• İlaçların yan etkileri
• Aşırı alkol kullanımı
• Tiroid problemleri
• Vitamin eksiklikleri

DKT Ve Demans 

Bir dil ve konuşma terapisti, demanslı bir kişinin mümkün olduğunca bağımsız kalmasına yardımcı olabilir. DKT; dikkat, hafıza, problem çözme ve üst düzey düşünme becerileri üzerinde çalışabilir. DKT’nin demanslı bir bireye öğretebileceği bazı stratejiler şunları içermektedir:

• Önemli bilgileri öğrenme pratiği yapmak
• Görevleri yerine getirmeye yardımcı olması için yazılı sözcükler veya resimler kullanmak
• Kişisel bilgilerin hatırlanmasına yardımcı olacak "hafıza kitapları" hazırlamak
• Demans hastası ile nasıl daha iyi iletişim kurabilecekleri konusunda aile üyeleri ve bakıcıları eğitmek

DKT ayrıca, güvenli bir şekilde yemek yiyebileceklerinden emin olmak için de demanslı bir bireyle birlikte çalışabilir. Bu, farklı türde yiyecekler yemeyi veya farklı şekillerde yemeyi içerebilir. Aile üyeleri ve bakıcılar, yeterince yediklerinden emin olmak için demans hastasına destek olabilirler.

Demansın Teşhisi

Birinin demansı olup olmadığını belirleyecek tek bir test bulunmamaktadır. Doktorlar, dikkatli bir tıbbi geçmişe, fiziksel muayeneye, laboratuar testlerine ve her türle ilişkili düşünce, günlük işlev ve davranıştaki karakteristik değişikliklere dayanarak Alzheimer ve diğer demans türlerini teşhis etmektedirler. Doktorlar, bir kişinin yüksek düzeyde kesinlik ile demansı olduğunu belirleyebilir. Ancak demansın tam türünü belirlemek daha zordur çünkü farklı demansların semptomları ve beyin değişiklikleri örtüşebilir. Bazı durumlarda, doktor "demans" tanısı koyabilir ve bir tür belirtmeyebilir. Böyle bir durumda nörolog, psikiyatrist, psikolog veya geriatrist gibi bir uzmana görünmek gerekebilir.

Kaynakça

Bu yazıda kullanılan kaynaklar Alzheimer’s Association ve ASHA websiteleri tarafından hazırlanmıştır.