Disfazi Nedir?

Tanım

Disfazi, konuşulan dili üretme ve anlama yeteneğinizi etkileyen bir durumdur. Disfazi ayrıca okuma, yazma ve el hareketi bozukluklarına neden olabilir.

Disfazi genellikle diğer bozukluklarla karıştırılır. Bazen bir konuşma bozukluğu olan dizartri ile karıştırılır. Ayrıca yutma bozukluğu olan disfaji ile karıştırılabilir.

Disfazi bir dil bozukluğudur. Düşünceleri konuşma diline dönüştürmekten sorumlu beyin bölgeleri hasar gördüğünde ve düzgün çalışamadığında ortaya çıkar. Sonuç olarak, disfazisi olan kişiler genellikle sözlü iletişimde zorluk yaşarlar.

Disfazi beyin hasarından kaynaklanır. İnme, disfaziye yol açan beyin hasarının en yaygın nedenidir. Diğer nedenler arasında enfeksiyonlar, kafa yaralanmaları ve tümörler bulunur.

Buna ne sebep olur ve kimler risk altındadır?

Disfazi, beynin dil üretimi ve anlamadan sorumlu bölgeleri hasar gördüğünde veya yaralandığında ortaya çıkar. Bu hasar, bir dizi farklı tıbbi durumdan kaynaklanabilir.

İnme, disfazinin en yaygın nedenidir. Felç sırasında beynin kan damarlarında meydana gelen bir tıkanıklık veya kırılma, hücrelerin kandan ve dolayısıyla oksijenden yoksun kalmasına neden olur. Beyin hücreleri oksijenden çok uzun süre mahrum kaldıklarında ölebilirler.

Disfazinin diğer bazı yaygın nedenleri şunlardır:

• Enfeksiyonlar
• Ciddi kafa yaralanmaları
• Beyin tümörü
• Alzheimer ve Parkinson gibi nörodejeneratif hastalıklar
• Geçici iskemik ataklar (TIA)
• Migren
• Nöbetler

TIA’lar, migrenler ve nöbetler gibi bazı disfazi nedenleri yalnızca geçici beyin hasarına neden olur. Etkileri bittiğinde dil yetenekleri geri gelir.

Kafa travmaları gibi bazı disfazi nedenleri önceden tahmin edilemezken, felçler gibi diğerlerinin açık risk faktörleri vardır. Bunlar şunları içerir:

• Yüksek kolestorol
• Yüksek tansiyon
• Kalp hastalığı
• Diyabet
• Yerleşik bir yaşam tarzı
  Bu sorunları ele almak inme riskinizi ve sonuç olarak disfazi riskinizi azaltabilir.

Disfazi ve afazi arasındaki fark nedir?

Disfazi ve afazi aynı nedenlere ve semptomlara sahiptir. Bazı kaynaklar afazinin daha şiddetli olduğunu ve konuşma ve anlama yeteneklerinin tamamen kaybolmasını içerdiğini öne sürüyor. Disfazi ise sadece orta derecede dil bozukluklarını içerir.

Bununla birlikte, birçok sağlık uzmanı ve araştırmacı, bu terimleri, dil becerilerindeki tam ve kısmi bozulmalara atıfta bulunmak için birbirinin yerine kullanır. Afazi, Kuzey Amerika’da tercih edilen terim iken, disfazi dünyanın diğer bölgelerinde daha yaygın olabilir.

Disfazi türleri

Disfazinin birkaç farklı türü ve alt tipi vardır. Her tip, beynin belirli bir bölgesine verilen hasarla ilişkilidir. Bununla birlikte, disfaziden etkilenenler arasında ayrımlar genellikle daha az nettir. Beyin hasarı nadiren kesindir.

Ekspresif (ifade edici) tipler

Ekspresif disfazi, konuşma ve dil çıktısını etkiler. Ekspresif disfazisi olan kişiler, kendilerine ne söylendiğini anlayabilseler de, konuşma üretmekte güçlük çekerler. Genellikle kendilerini ifade etmekte zorlandıklarının farkındadırlar.

Broca disfazisi (Broca afazisi olarak da bilinir)

Broca disfazisi, disfazinin en yaygın türlerinden biridir. Beynin Broca alanı olarak bilinen bir bölümünün hasar görmesini içerir. Broca alanı konuşma üretiminden sorumludur. Broca disfazisi olan kişiler kelime ve cümle kurmakta aşırı zorluk çekerler ,zorlukla konuşabilirler veya hiç konuşmayabilirler. Genellikle başkalarının söylediklerini onların konuştuklarından daha iyi anlarlar.

Transkortikal disfazi (transkortikal afazi olarak da bilinir)

Transkortikal disfazi daha az yaygındır. İzolasyon disfazisi olarak da bilinir, beynin dil merkezleri arasında bilgi taşıyan sinir liflerini ve ayrıca iletişimin incelikli yönlerini bütünleştiren ve işleyen diğer merkezleri etkiler. Bunlar ses tonu, duygu ve yüz ifadelerini içerir.

Üç tip transkortikal disfazi vardır:

• Transkortikal duyusal disfazi
• Transkortikal motor disfazi
• Karışık transkortikal disfazi

Reseptif (alıcı) türleri

Reseptif disfazi, dilin anlaşılmasını etkiler. Reseptif disfazisi olan insanlar genellikle konuşabilir, ancak konuşmaları anlamsızdır. Genellikle başkalarının onları anlamadığından habersizdirler.

Wernicke disfazisi (Wernicke afazisi olarak da bilinir)

Wernicke disfazisi, beynin Wernicke alanı adı verilen bir bölümünün hasar görmesini içerir. Wernicke alanı, kelimelerin ve dilin anlamını anlamamıza yardımcı olur. Wernicke disfazisi olan kişiler akıcı bir şekilde konuşabilir, ancak anlamsız veya alakasız kelime ve ifadeleri kullanmaları söylediklerini anlaşılmaz hale getirebilir. Ayrıca konuşulan dili anlamakta zorluk çekebilirler.

Anomik disfazi (anomik afazi olarak da bilinir)

Anomik disfazi, daha hafif bir disfazidir. Anomik disfazisi olan kişiler, isimler de dahil olmak üzere belirli kelimeleri almakta güçlük çekerler. Bir kelimeyi hatırlayamadıklarında duraklayabilir, jestleri kullanabilir,genel bir kelimeyi veya dolambaçlı bir açıklamayı değiştirebilirler.

İletim disfazisi (iletim afazisi olarak da bilinir)

İletim disfazisi, disfazinin en nadir türlerinden biridir. İletim disfazisi olan kişiler konuşmayı anlayabilir ve üretebilir, ancak tekrar etmekte zorlanabilirler.

Global Tip

Global disfazi (aynı zamanda global afazi olarak da adlandırılır), beynin dil merkezlerindeki yaygın hasardan kaynaklanır. Global disfazisi olan insanlar, dili ifade etme ve anlama konusunda aşırı zorluk çekerler.

Disfazi belirtileri

Disfazisi olan kişiler konuşmada veya anlamakta zorluk çekebilirler. Semptomlar beyin hasarının yeri ve ciddiyetine bağlıdır.

Konuşmadaki zorluk belirtileri şunları içerir:

• Kelime bulmakta zorlanmak (anomi).
• Yavaş veya büyük zorlukla konuşmak.
• Tek kelimelerle veya kısa parçalar halinde konuşmak.
• Zamirler ve edatlar gibi yapıları atlamak (telegrafik konuşma).

• Dilbilgisi hataları yapmak.
• Kelime sırasını karıştırmak.
• Kelimeleri veya sesleri değiştirmek.
• Anlamsız kelimeler kullanmak.
• Akıcı ama anlamsız konuşmak.

Anlamadaki zorluk belirtileri şunları içerir:

• Konuşmayı anlamakta güçlük çekmek.
• Konuşmayı anlamak için fazladan zaman ayırmak.
• Basit sorulara yanlış cevaplar vermek.
• Karmaşık dilbilgisini anlamakta zorluk çekmek.
• Hızlı konuşmayı anlamakta zorluk çekmek.
• Anlamı yanlış yorumlamak (örneğin, mecazi dili, gerçekmiş gibi anlamak).
• Hataların farkındalığından yoksun.

Disfazisi olan kişiler, özellikle okuma ve yazma ile ilgili başka zorluklar da yaşayabilirler.

Nasıl teşhis edilir?

Disfazi genellikle aniden ortaya çıkar ,örneğin bir kafa travmasını takiben olabilir.. Belirgin bir neden olmadan ortaya çıktığında, genellikle felç veya beyin tümörü gibi başka bir durumun belirtisidir. Disfazi semptomları yaşıyorsanız, mümkün olan en kısa sürede doktorunuzla randevu almalısınız.

Doktorunuz aşağıdaki testlerin bazılarını veya tamamını önerebilir:

• Fiziki muayene
• Nörolojik muayene
• Refleksler, güç ve his gibi diğer yetenek testleri
• MRI taraması gibi bir görüntüleme testi
• Konuşma dili değerlendirmesi

Doktorunuzun semptomlara atıfta bulunmak için “afazi” terimini kullanabileceğini unutmayın.

Tedavi seçenekleri

Hafif disfazi vakalarında, dil becerileri tedavi olmaksızın iyileşebilir. Ancak çoğu zaman dil becerilerini yeniden geliştirmek için konuşma ve dil terapisi kullanılır. Konuşma ve dil terapistleri, disfazili bireylerin mümkün olduğunca dili yeniden kazanmalarına yardımcı olurken, aynı zamanda telafi tekniklerini ve diğer iletişim biçimlerini nasıl kullanacaklarını öğrenmelerine yardımcı olmaya odaklanır.

NOT

Önemli iyileştirmeler yapılabilse de beyin hasarı meydana geldikten iletişim yeteneklerini tam olarak geri kazanmak her zaman mümkün değildir. Tedavi, inme veya yaralanmadan sonra mümkün olan en kısa sürede gerçekleştiğinde en etkilidir, bu nedenle semptomlarınız ortaya çıkar çıkmaz doktorunuzla konuşun.

Diğer makalelerimize göz atmak için buraya tıklayabilirsiniz.

Makalenin orijinaline buradan erişebilirsiniz.

Kaynakça

• Albert ML, et al. (1981). Clinical aspects of dysphasia. springer.com/gp/book/9783709186077
• Aphasia. (2017). nidcd.nih.gov/health/aphasia
• Aphasia definitions. (n.d.). aphasia.org/aphasia-definitions/
• Flowers HL, et al. (2012). Poststroke aphasia frequency, recovery and outcomes: A systematic review and meta-analysis. DOI:
  10.1016/j.apmr.2016.03.006
• Sagot C, et al. (2012). Aphasia in neurodegenerative diseases: Can language impairment predict the underlying pathology?
  n.neurology.org/content/78/1_Supplement/P02.051/tab-article-info
• Steinvil Y, et al. (1985). Type of aphasia: Relationship to age, sex, previous risk factors, and outcome of rehabilitation [Abstract].
  ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3868054
• Worrel L, et al. (2016). Let’s call it “aphasia”: Rationales for eliminating the term “dysphasia.” DOI: 10.1177/1747493016654487