Disleksi: Nedenleri, Tanı ve Tedavisi

Disleksi, kişinin dil ve kelimeler konusunda zorluk yaşadığı bir tür özel öğrenme bozukluğudur, disleksisi olan insanlar belirgin bir sebep olmadan okuma ve hecelemede zorluk çekmektedir. Yaygın problem alanları arasında heceleme, anlama, okuma ve kelimelerin tanımlanması sayılabilir.

Yazılı kelimeler konuşulan sesleri temsil eder. Çocuk okumak ve yazmak için, bir harfin sesini yazılı sembolü ile ilişkilendirmek zorundadır. Bu fonolojik kodlama olarak bilinir. Disleksinin fonolojik kodlamayla ilgili bir sorun olabileceği düşünülmektedir. Erken belirtilerden biri çocuğun kafiyeli kelimeleri öğrenme veya anlama konusundaki yetersizliği olabilmektedir

 

Disleksinin Nedenleri

Disleksinin kesin nedenleri bilinmemektedir, ancak teoriler arasında şunlar bulunmaktadır:

• Fonolojik farkındalıkla ilgili problemler olabilir (zıt konuşma seslerinin anlamını ayırt edememek).
• Sesbilgisi yetersizliği olan bir kişi kısa süreli hafıza ile konuşulan kelimeler için sorun yaşar, bu da talimatları veya kelime listelerini unutmaya neden olabilir.
• Yazılı sözcüğün tanınmasıyla ilgili görsel, işitsel, dilbilimsel veya nörolojik süreçlerle ilgili sorunlar olabilir.
• Okuma güçlüğü çeken bireylerin ailelerinde de benzer sorunlar görülebilmektedir, bu da genetik bir bağlantı olduğunu göstermektedir.

 

Disleksinin Tanısı

Disleksinin, şiddeti yüksek olmadığı sürece teşhis edilmesi zor olabilir. Sizin veya çocuğunuzun disleksik olabileceğini düşünüyorsanız, profesyonel bir eğitim ve danışmanlık hizmeti almayı deneyebilirsiniz. Bir dil ve konuşma terapisti tarafından yapılan bir değerlendirme de size yardımcı olabilir. Değerlendirme, aşağıdakileri içeren bir dizi faktörün test edilmesini içerebilir:

• Bilişsel (düşünme) beceriler
• Hafıza
• Kelime hazinesi
• Okuryazarlık becerileri
• Entelektüel yetenekler
• Bilgi işlem
• Psikodilbilimsel işlem

Bir Dil ve Konuşma terapisti tarafından değerlendirmek kesin sonuca varmanıza yardımcı olabilir.

 

Disleksiyi Tetikleyen Faktörler

Okuma ve yazma ile ilgili sorunları olan herkesin disleksik olmadığını hatırlamak önemlidir. Benzer şekilde, disleksik olan birinin okuma ve yazma zorluklarının bir kısmı diğer faktörlerden de etkilenebilir. Değerlendirme sırasında göz önünde bulundurulan tetikleyici faktörlerden bazıları şunları içerebilir:

• Sağlık: Kişinin duyma ya da görsel problemler gibi dil gelişimi ve yazma kabiliyetine engel olabilecek sağlık sorunları olabilir.
• Dil: Bir dilde temel konuşma altyapısına sahip olmayan çocuğun, bu dilde okuması ve yazması genellikle daha uzun sürer.
• Eğitim: Kişi eğitim fırsatlarını kaçırmış olabilir; örneğin, kronik bir hastalık uzun süre okuldan uzak kalmaya sebep olmuş olabilir.
• Davranışsal veya gelişimsel bozukluklar: Kişi öğrenme sorunlarına neden olabilecek dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğuna (DEHB) veya başka bir gelişimsel ya da davranışsal soruna sahip olabilir.

 

Disleksinin Tedavisi

Disleksi için kesin bir tedavi yoktur, ancak kişi aşağıdakileri içerebilecek özel desteklerden yararlanabilir:

• Uzman bir eğitimciden bire bir ders
• Sözlü ve yazılı sesler arasındaki bağı öğreten fonetik tabanlı bir okuma programı
• Öğrenmeye yönelik çoklu-duyusal bir yaklaşım: Bu, görme, dinleme ve konuşma gibi mümkün olduğunca farklı duyular kullanmak anlamına gelir.
• Çocuğun okulu ile ilgili düzenlemeler; örneğin, yazılı sınavlar yerine sözlü sınavlar yapmak
• Ses veya video kayıtları ile öğrenme

 

Hatırlanması Gereken Şeyler

• Disleksi, bariz bir sebep olmadan görülen okuma zorluğu ile karakterizedir.
• Erken belirtilerden biri çocuğun kafiyeli sözleri anlama konusundaki yetersizliği olabilir.
• Disleksi şiddetli olmadığı sürece, teşhis edilmesi zor olabilir; bu nedenle bu konuda bir uzman desteği ve tavsiyesi almalısınız.

 

Kaynakça 

Bu makale Better Health Chanel tarafından yazılmıştır. Orijinal metni buradan okuyabilirsiniz.