Disleksi ve Konuşma Terapisi Hakkında
Disleksi terimi, normal zekaya sahip olmasına ve uygun okuma eğitimi almasına rağmen bireyin basılı olan kelimeleri okumada zorlanmasını tanımlamak için kullanılır.
Bu kelime okuma zorluğuna genellikle dilin fonolojik bileşenindeki bir eksiklik sebep olmaktadır. Bu, öğrencinin kelimeleri oluşturmak için seslerin nasıl bir araya geldiğini anlamakta güçlük çekiyor olması demektir. Bu durum öğrencinin basılı olan bir kelimeyi çözmesini (harfleri seslendirip bir kelime oluşturmak için bir araya getirmesini) ve kelimeleri hecelemesini zorlaştırmaktadır. Ayrıca, disleksiye sahip olan bir öğrenci ortalama veya ortalamanın üzerinde bir zeka seviyesine sahiptir yani bu durum zeka eksikliğinden kaynaklanmamaktadır.
Disleksisi olan çocuk basılı olan kelimeleri okumada zorluk çektiği için, sonunda kelimeleri okumayı başarsa bile okunduğunu anlamakta güçlük çekebilir. Bunun nedeni ise akıcı okumanın (veya gereksiz duraklamalar ve boşluklar olmadan okumanın) okuduğunu anlamayı artırmasıdır.
Disleksisi olan bir çocuğun, metin kendisine yüksek sesle okunduğu zaman anladığını ancak kendisi okuduğunda anlamakta güçlük yaşadığını fark edebilirsiniz. Örnek olarak, çocuk yüksek sesle okunan sınıf seviyesindeki bir hikaye hakkındaki anlama sorularını cevaplayabilir, ancak hikayeyi sadece kendisine okursa cevaplayamaz.
Ayrıca disleksiye sahip çocukların akranları kadar hızlı fonolojik farkındalık becerileri geliştirmediklerini de fark edebilirsiniz. Bunlara kafiye, bölümleme, harmanlama vb. beceriler örnek gösterilebilir.
Konuşma Terapisi Disleksili Çocuklara Nasıl Yardımcı Olur?
Çocuk konuşmada değil sadece okumakta güçlük çekiyor olsa bile bu durum, konuşma terapistlerinin bir öğrencinin okuma müdahale ekibinin ayrılmaz bir parçası olması gerektiği anlamına gelir. Dil ve konuşma terapistleri öğrencilerin genel fonolojik sistemlerini geliştirmelerine ve seslerin kelimeleri oluşturmak için nasıl bir araya geldiğini anlamalarına yardımcı olabilirler.
Ayrıca disleksisi olan bazı çocuklar bir konuşma terapisti tarafından ele alınması gereken dil öğrenme problemlerine de sahiptir.
Konuşma Sesi Hataları
Fonolojik sorunlar nedeniyle konuşma sesleriyle sorun yaşayan bir çocuk, tüm ses gruplarıyla sorun yaşayacaktır. Çocuğun konuşmasında kalıplar göreceksiniz. Örneğin, tüm uzun sesler (“s” gibi uzatılabilen sesler) daha kısa seslerle (“t” gibi) yer değiştirilebilir. Veya kelimelerin sonundaki veya başındaki tüm sesler silinebilir. Bir çocuğun sadece tek fonolojik süreci (ses hatası kalıbı) olabilir veya bir seferde çok sayıda devam eden süreç olabilir. Bu, bir çocuğun konuşmasını anlamayı çok zorlaştırabilmektedir.
Çocukların çok küçükken (3-5 yaşları arasında biten) belirli fonolojik süreçleri kullanmaları normaldir ancak bir çocuk bu kalıpları bırakması gereken yaşların ilerisinde hala kullanmaya devam ediyorsa, fonolojik bir bozukluğu olabilir.
Fonolojik Farkındalık Becerileri
Fonolojik farkındalık becerileri, basılı olan kelimeleri okumak ve bunları hecelemek için çok önemli olan ön okuma becerileridir. Bunlar sesleri manipüle etmemize ve kelimeler oluşturmak için bir araya getirmemize izin veren becerilerdir. Ya da kelimeleri ayırmamıza ve bu kelimeyi hangi seslerin oluşturduğunu anlamamıza izin vermektedir. Fonolojik farkındalık becerilerine bazı örnekler olarak:
Yukarıda da okuduğunuz gibi disleksi, tipik olarak bu temel okuma öncesi becerilerdeki sorunların neden olduğu bir problemdir. Bir çocuk bu becerilerde sorun yaşarsa, kelimeleri çözme ve heceleme konusunda da sorun yaşayacaktır.
Kaynakça
Bu yazı Speech and Language KIDS tarafından hazırlanmıştır. Orijinal versiyonuna buradan ulaşabilirsiniz.
