Duyusal Diyet Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Duyusal Diyet Nedir?
“Diyet” olarak adlandırdığımız, gıda diyeti değildir, Duyu diyeti, bir çocuğun daha dengeli, odaklanabilen ve uyum sağlayabilen hale gelmesi için uyarma, organize etme ve sakinleştirme içerikli duyu aktivitelerinin planlanmasıdır. Burada tutarlılık anahtardır ve çocuğunuz için uygun bir program bulmak önemlidir.
Duyu diyeti’nin en iyi işe yaradığı zaman dilimi geliştirmek için ergoterapistiniz ve öğretmeninizle birlikte çalışın. Diyet sürdürülebilir görünmüyorsa, aşırıya kaçmayın.
Mümkün olduğunca duyusal diyet etkinlikleri her gün aynı saatlerde takip edilmelidir.
Birçok duyusal diyet aktivitesi -evde, okulda ve seyahat ederken- tutarlılığı arttırmak için birçok ortamda kullanılmak üzere uyarlanabilir.
Uygun olduğunuzda, diğer kardeşleri ve aile üyelerini de aktiviteye dâhil edin.
Çocuğunuzun duyusal diyet etkinliklerinden öncesinde, etkinlik sırasında ve sonrasında verdiği yanıtları kaydedin ve terapistinizle birlikte gördüğünüz anormal değişikliklere değindiğinizden emin olun.
En iyi duyusal diyet dokunsal, propriyoseptif (özduyum) ve denge bazlı aktiviteleri birleştirir.
Tıpkı duyusal işleme güçlüğü çeken iki çocuğun da aynı olamayacağı gibi, hiçbir duyusal diyet aynı olmayacaktır.
Çocuğunuzun beyni gelişmeye devam ettikçe, duyusal diyetin muhtemelen etkinlik türlerinde veya sıklığında güncellemeler gerekecektir.
Her duyu sistemi için duyusal diyet etkinliklerine örnekler:
Propriyoseptif: Yastıkların üzerinde zıplama, ağır bir çamaşır sepetini itme ya da çöpleri atmaya yardımcı olma gibi ağır iş aktiviteleri, el arabası sürme ya da hayvan gibi yürüme (ayı gibi gezinme, yengeç yürüyüşü), eklem baskıları.
Denge: Bir kanepenin kenarı üzerinde durma ve baş hareketleri, yoga hareketleri.
Dokunsal: Dağınık oyun (tıraş kremi, su, parmakla boyama oyunları), duyusal kutular (pirinç veya makarna erişte, kinetik kumun bulunduğu torbalarla), yeni malzemelere ve dokulara maruz kalma (kadife kumaş, zımpara kâğıdı, kum, ipek).
İşitsel: Terapistinizin rehberliğinde terapötik dinleme programına katılmak, sakinleştirici müzikler dinlemek, çeşitli enstrümanlar veya ses çıkaran oyuncaklar / kitaplar ile keşif yapmak.
Sözel: Kabarcık çıkarma, kamış kullanımı, çiğneme tüpleri, gıda dokusu araştırması (kuru, ıslak, tüylü vb.).
Görsel: Casusluk oyunları gibi aktiviteler, farklı resim oyunları ve kelime arama, ev ortamını karmaşıklaştırma, oral motor egzersizler.
Duyusal Diyetin Önemi ve Bireyselleştirme
Duyusal diyet, çocuğun duyusal işleme becerilerini geliştirmeye yönelik sistematik bir yaklaşımdır. Bu, özellikle duyusal işleme bozukluğu olan çocuklar için hayati önem taşır. Duyusal işleme bozukluğu, çocuğun beyninin duyusal bilgileri etkili bir şekilde işlemesini engeller. Bu da, çocuğun günlük işlevlerini yerine getirmesini zorlaştırabilir. Duyusal diyet, bu tür zorlukların üstesinden gelmek için bir araç sağlar ve çocuğun duyusal dünyasında daha dengeli bir deneyim yaşamasını mümkün kılar.
Duyusal diyetin en önemli yönlerinden biri, her çocuğa özel olarak tasarlanmış olmasıdır. Her çocuk farklı duyusal ihtiyaçlara ve tercihlere sahiptir. Bu nedenle, duyusal diyetin etkili olabilmesi için çocuğun bireysel duyusal profilinin dikkatlice değerlendirilmesi gerekir. Ergoterapistler bu süreçte kritik bir rol oynar, çünkü çocuğun duyusal diyetini oluştururken çocuğun benzersiz ihtiyaçlarını ve tercihlerini göz önünde bulundururlar.
Duyusal Diyetin Günlük Rutinlere Entegrasyonu
Duyusal diyetin en etkili şekilde işe yaraması için günlük rutinin bir parçası haline getirilmesi önemlidir. Her gün aynı saatlerde yapılan duyusal aktiviteler, çocuğun vücudunun bu aktivitelere uyum sağlamasını kolaylaştırır. Örneğin, sabahları güne başlamadan önce yapılacak birkaç denge ve propriyoseptif aktivite, çocuğun gün boyunca daha dengeli ve odaklanmış olmasını sağlayabilir.
Ev ortamında duyusal diyet aktivitelerinin uygulanması kolaydır ve çeşitli ev işleri veya oyunlarla entegre edilebilir. Örneğin, çocuğunuz çamaşırları katlarken veya oyuncakları toplarken duyusal aktiviteler yapabilir. Okulda ise öğretmenler, ders aralarında veya fiziksel eğitim derslerinde bu aktiviteleri kolayca uygulayabilirler. Seyahat ederken bile, taşınabilir duyusal materyaller ve basit aktiviteler ile duyusal diyeti sürdürmek mümkündür.
Duyusal Diyet Aktivitelerinin Çeşitlendirilmesi
Duyusal diyet aktiviteleri, çocuğun farklı duyusal sistemlerine hitap edecek şekilde çeşitlendirilmelidir. Örneğin, propriyoseptif aktiviteler çocuğun derin basınç ve kas hareketi ihtiyacını karşılar. Bu aktiviteler, çocuğun sakinleşmesine ve daha odaklanmış olmasına yardımcı olabilir. Denge aktiviteleri, çocuğun vestibüler sistemini uyararak motor kontrol ve koordinasyon becerilerini geliştirir. Dokunsal aktiviteler ise çocuğun farklı dokulara ve yüzeylere maruz kalmasını sağlar, bu da çocuğun dokunsal duyarlılığını artırır.
İşitsel aktiviteler, çocuğun seslere karşı duyarlılığını artırabilir ve terapötik dinleme programları ile desteklenebilir. Sözel aktiviteler, çocuğun oral motor becerilerini geliştirir ve çiğneme veya üfleme gibi aktivitelerle entegre edilebilir. Görsel aktiviteler ise çocuğun görsel işleme becerilerini geliştirir ve dikkatini artırır.
Duyusal Diyetin Sürekli Gözlemi ve Uyarlanması
Duyusal diyetin etkili olması için sürekli olarak gözlemlenmesi ve gerektiğinde uyarlanması önemlidir. Çocuğun verdiği tepkileri ve duyusal diyetin etkilerini dikkatlice izlemek, herhangi bir olumsuz reaksiyonu veya beklenmeyen değişiklikleri fark etmeyi sağlar. Bu süreçte, terapistinizle düzenli olarak iletişimde kalmak ve çocuğun duyusal diyetini gözden geçirmek önemlidir.
Çocuğun beyin gelişimi ve duyusal ihtiyaçları zamanla değişebilir. Bu nedenle, duyusal diyetin periyodik olarak güncellenmesi gerekebilir. Çocuğun gelişim süreci boyunca yeni aktiviteler eklemek veya mevcut aktiviteleri ayarlamak, duyusal diyetin etkinliğini artırabilir.
Duyusal Diyet ve Aile Katılımı
Duyusal diyetin başarısında ailenin rolü büyüktür. Diğer aile üyelerinin ve kardeşlerin de duyusal diyet aktivitelerine katılması, çocuğun bu aktiviteleri daha keyifli ve motive edici bulmasını sağlar. Aile içindeki bu destek, çocuğun duyusal işleme becerilerini geliştirme sürecinde önemli bir motivasyon kaynağı olabilir.
Dilgem uzmanlarından destek almak ve randevu oluşturmak için: +90 (216) 456 42 42
+90 (533) 165 60 94
