Engelli Çocuk ve Gençlerin Sosyal ve Duygusal İyi Olma Hali: Kısa Bir Bakış

Sosyal ve Duygusal İyi Olma Hali

Basitçe ifade etmek gerekirse, “sosyal ve duygusal esenlik” başkalarıyla dengeli, sağlıklı bir şekilde etkileşim kurma ve kendi duygularımıza uygun şekilde yanıt verme becerisidir. Bir kişinin gelişiminin temel bir yönüdür. Başkalarıyla bağlantı kurma (sosyal) ve içsel duygularımızı ve deneyimlerimizi bilme ve yönetme (duygusal) kapasitelerimiz ve ihtiyaçlarımız, yaşam kalitemizin merkezi özellikleridir.

Tüm çocuklar, gençler ve yetişkinler bu gelişim alanlarına özen ve dikkat gerektirir. Ancak, engelli çocuklar ve gençler, engelli olmayan akranlarına göre daha düşük düzeyde sosyal-duygusal refah yaşama riski altındadır. Zorbalığa ve tacize uğrama, sınırlı sayıda arkadaşa sahip olma ve akranlarına göre daha az müfredat dışı faaliyette bulunma olasılıkları daha yüksektir. Bu eğilimler, çocuğun yetenekleri ve kapasitelerinden ziyade “başarısızlıklarının” odak noktası olduğu ve çoğu zaman bir kriz olana kadar çocuklara yardımın ulaşmadığı bir okul ortamıyla birleştiğinde, yüksek düzeyde sosyal ve duygusal sıkıntı potansiyeli ortaya çıkmaktadır.

Engelli çocuklar sosyal ve duygusal olarak “daha yüksek risk” altında olsalar da, bunun her zaman gerçekleştiğini öne sürmüyoruz. Engelli birçok çocuk ve genç bu alanda çok olumlu sonuçlar elde etmektedir. Ancak ailelerin ve daha geniş anlamda toplumun, bu grubun sosyal-duygusal ihtiyaç ve deneyimlerini dikkate almada ve onlar adına savunuculuk ve desteği genişletmenin yollarını düşünmede proaktif olması gerekmektedir.

Mevcut Olumlu Eğilimler

Özel ihtiyaçları olan çocuk ve gençlerin sosyal ve duygusal refahını güvence altına almak için harekete geçen toplulukların sayısı giderek artmaktadır. Bu alandaki üç olumlu eğilim aşağıda vurgulanmaktadır:

Kapsayıcı Deneyimlere Daha Fazla Erişim

Bugün, engelli çocuklar ve gençler, genel olarak, engelsiz akranlarıyla aynı eğitim, eğlence ve diğer ortamlara 5 yıl öncesine kıyasla daha fazla erişime sahiptir (Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2010; Law ve ark., 2006). Ne kadar çok dahil edilirlerse, sosyal ilişkiler ve genişletilmiş arkadaş çevreleri için seçenekleri de o kadar artar. Ve artan dahil etme, öğrenme ve sosyal etkileşim için daha yüksek beklentilerle de ilişkilidir. Bu yüksek beklentilere başarılı bir şekilde yanıt vermeleri için desteklendiklerinde, engelli çocuklar ve gençler sosyal-duygusal refahı artırma potansiyeline sahiptir.

Engelli Bireylere İlişkin Olumlu Bakış Açısı

Kapsayıcılık için artan fırsatların bir sonucu olarak, toplumun engelliliğe yönelik tutumları olumlu yönde değişmektedir. Engelli bireyler medyada günlük hayatımızda daha sık görülmekte ve daha sık olarak samimi ve olumlu bir şekilde tasvir edilmektedir. Engelli bireylerin artık sadece ihtiyaçları için değil, yetenekleri ve katkıları için de değer görmeleri daha olasıdır. Toplumun tüm üyeleri engelli bireylerin olumlu imajlarına maruz kaldıklarında ve engelli olma deneyimini insanlar arasındaki çeşitliliğin önemli bir parçası olarak görmeye başladıklarında, engelli çocukların ve gençlerin sosyal ilişkileri ve toplumdaki varlıkları desteklenir.

Genişletilmiş Öz Savunuculuk

Gençlerin öncülük ettiği öz-savunuculuk çabalarının (gençlerin kendi hayatlarının kontrolünü ele almaları ve değişim yaratmaları) büyümesi, sosyal-duygusal refahı hem yansıtmakta hem de etkilemektedir. Okul düzeyinde, öğrenciler daha güçlü öz savunucular haline gelmektedir ve öğrencilerin IEP planlamalarında daha güçlü bir varlık haline gelmeleri için artan bir destek vardır (Hawbaker, 2007).

Buna ek olarak, ülke çapında engelli gençler topluluklarda öz-savunuculuk faaliyetleri için bir araya gelmektedir. Çocukların ve gençlerin kendi duygularını, hoşlandıklarını ve hoşlanmadıklarını tanımlamaları ve adlandırmaları; kişisel hikayelerini ve deneyimlerini aktarmaları ve erken yaşlardan itibaren günlük yaşamlarında gerçek seçimler yapmaları için fırsatların desteklenmesi, yaşamın sosyal alanında daha fazla kişisel güçlenmeye yol açabilecek daha yüksek yaşam kalitesi, öz saygı ve kendi kaderini tayin için zemin hazırlar (Abery, Mithaus, Wehmeyer ve Stancliffe, 2003).

Bu eğilimler doğru yöndedir. Ancak, bunları yaygınlaştırmak, desteklemek ve engelli tüm gençlere ulaşmak için gereken sistem değişikliğini yaratan stratejilerin yaygın bir şekilde uygulanmasına ihtiyaç devam etmektedir.

Gelecekteki Önleme Çabaları

Eski bir atasözü olan “Bir onsluk önlem, yarım kiloluk tedaviye bedeldir”, engelli çocuk ve gençlerin sosyal-duygusal ihtiyaçlarını ele almak için de geçerlidir. Okullarda, gençlik kuruluşlarında, evlerde ve diğer toplum ortamlarında önleme uygulamalarına daha koordineli ve sürekli bir odaklanma, halihazırda elde edilen ilerlemenin üzerine inşa etmek için gereklidir. Bu uygulamalardan dördü aşağıdaki gibidir:

 

Sosyal ve Duygusal Yetkinliklerin Öğretilmesi

Okullarımızda ve gençlik kuruluşlarımızda daha önleme odaklı hale gelmek, öğrenmeye katkıda bulunan sosyal-duygusal yetkinliklerin gelişimini desteklemeyi (Durlak, Weissberg, Dymnicki, Taylor ve Schellinger, 2011) ve öğrenci katılımını, güvenliği ve olumlu bir iklimi teşvik eden sistemler oluşturmayı içerir. Eğitimcilerin ve program liderlerinin sosyal-duygusal yetkinlikleri öğretmelerine ve engelli gençler için olumlu sosyal iklimler yaratmalarına yardımcı olacak birçok kuruluş ve materyal mevcuttur.

Bunlar arasında Akademik, Sosyal ve Duygusal Öğrenme için İşbirliği (CASEL); Küçük Çocuklar için Sosyal Duygusal Müdahale Teknik Yardım Merkezi; Olumlu Davranışsal Müdahaleler ve Destekler OSEP Teknik Yardım Merkezi; Operation Respect; ve Sosyal Sorumluluk için Eğitimciler bulunmaktadır. Bu ve diğer kuruluşlar, sosyal-duygusal refahı proaktif olarak desteklemek için eğitimcilere, gençlik kuruluşu personeline ve ailelere faydalı olabilecek ve giderek büyüyen bir stratejiler bütününe katkıda bulunmaktadır.

Multidisipliner Destekler Oluşturun

Birçok çocuk ve gencin karşılanmamış sosyal-duygusal ihtiyaçları yıllarca fark edilmemektedir. Sınıfta, gençlik grubunda veya evde sessizce oturan öğrenci, duygusal sıkıntı yaşasa bile genellikle desteğe ihtiyacı olduğu düşünülmez. Gençlerin ve ailelerin daha erken yardım almalarına yardımcı olmaya yönelik ek destek, eğitim ve kaynaklar gereklidir. Bu, tek başına okullar veya gençlik kuruluşları tarafından başarıyla yürütülebilecek bir çaba olmayıp sağlık sistemleri, sosyal hizmetler ve toplum destekleriyle ortak bir girişim olmalıdır. Yalnızca bu kuruluşlar arasında değil, çocuklar ve gençler, aileleri ve destek ağları arasında da bağlantılar kurulmasına dikkat edilmelidir.

Gerekli Kaynaklar için Savunuculuk Yapın. Okullarda ve gençlik kuruluşlarında sosyal-duygusal esenliğe yönelik daha fazla kaynağa ve eğitime ihtiyacımız var. Çocukları ve gençleri ilk gören ve onlarla bağlantı kuran “ön saflardaki sağlayıcıların” eğitilmesine ihtiyaç vardır (U.S. Public Health Service, 2000). Çoğu okul bölgesinde sosyal hizmet uzmanları, danışmanlar ve psikologlar birden fazla okula hizmet vermekte ve herhangi bir fiziksel ortamda haftada bir günden fazla zaman geçirmemektedir.

Sonuç olarak, bir çocuk sıkıntı belirtileri göstermeye başlayana kadar öğrencilerle ilişki geliştirme veya sınıflarda zaman geçirme fırsatına nadiren sahip olurlar. Bunun yerine, kaynakların okullarda, gençlik kuruluşlarında ve topluluk ortamlarında etkili bir şekilde aidiyet duygusu yaratma ve ilişkilere değer verme yollarını hedeflemesi ve yalnızca kriz anında değil, öğretim ve önleme için de mevcut olması gerekir. Tıp Enstitüsü’nün gençler arasındaki zihinsel, duygusal ve davranışsal bozukluklara ilişkin 2009 raporu, sosyal ve duygusal becerilere odaklanmanın bu tür bozuklukların hem önlenmesi hem de tedavisi için temel olduğunu göstermektedir.

İnsanları ve Ortamları Birbirine Bağlayın

Engelli çocuklar ve gençler genellikle engelli olmayan akranları kadar çok veya çeşitli sosyal ilişki kurma fırsatına sahip olmadıklarından, kendilerini kötü sosyal-duygusal sonuçlardan koruyacak kaynaklardan veya “sosyal sermayeden” genellikle yoksundurlar. Bu tür deneyimler tek başına ele alınmamalı ya da tek tek ele alınmaya çalışılmamalıdır; aksine, birbiriyle bağlantılı olarak görülmeli ve bütünsel olarak ele alınmalıdır.

Örneğin, bir toplumda kapsayıcı müfredat dışı faaliyetlerin mevcut olmaması, engelli gençlerin ortak ilgi alanlarına sahip bireylerle tanışmak için daha az fırsata sahip olduğu anlamına gelebilir. Arkadaşlıkların geliştirilebileceği bağlamların eksikliği, bir öğrencinin sosyal izolasyonla birlikte gelen olumsuz sonuçları yaşama olasılığını artırır.

Tersine, sosyal ağları genişleterek, ortamları birbirine bağlayarak ve aidiyet duygusunu ve istikrarlı ilişkileri aktif bir şekilde besleyerek, olumlu sosyal-duygusal refahı destekleyen koşullar yaratırız. Kapsayıcı okul ve toplum faaliyetlerinin çeşitliliğini artırarak, yapıcı başa çıkma rol modellerini de genişletir, aile dışındaki sosyal desteğe erişimi artırır ve yaşamlarımızdaki anlamı geliştiririz.

Sonuç

Engelli çocuk ve gençlerin sosyal-duygusal refahını güvence altına almak ve olumsuz sonuçlara maruz kalma risklerini azaltmak için insanları, ortamları ve önleme uygulamalarını birbirine bağlayan girişimler geliştirmeye devam etmeliyiz. Çabalar, başkalarına saygı ve çeşitliliğin takdir edilmesine dayanmalı, yüksek risk altındaki gençlerin katılımını sağlamalı, sosyal ağlar ve kapasiteler oluşturmalı ve engelli olanlarla olmayanları, her bireye yeteneklerini ve kapasitelerini kullanma fırsatı verecek şekilde bir araya getirmelidir. Aileler, profesyoneller ve çocukların ve gençlerin kendileri birlikte çalışarak sağlıklı sosyal-duygusal gelişim için gerekli ortamı yaratabilirler.

Makalenin orijinaline buradan ulaşabilirsiniz.

Engelli çocuğunuza yönelik DİLGEM şubelerinden destek almak için: ŞUBELERİMİZ