Fonolojik Farkındalık Nedir?
Okuryazarlık / okuma ve yazma becerisi, bir çocuğun okuldaki başarısı için çok önemlidir. Birçok çocuk bu becerilerde zorlanır ve bu mücadele fonolojik farkındalık olarak da bilinen okuma ve yazmanın yapı taşlarıyla ilgili olan bir zorluktan kaynaklanabilir. Sesbilimsel farkındalık, kişinin konuşulan (ve yazılı) dilde ilgili sesleri ve harfleri tanımlama becerisi olarak düşünülebilir. Hepimiz ilkokulda kafiyeli oyunlar oynadığımızı hatırlıyoruz, ancak birçok insan bunun öneminin farkında değil!
Fonolojik farkındalık becerisine sahip olan çocuklar, cümlelerin kelimelerden oluştuğunu, kelimelerin hecelerden oluştuğunu ve her hecenin seslerden oluştuğunu anlarlar. Fonolojik farkındalığı uygulamanın harika bir yolu kafiye oyunları ve seslerin tekrarlandığı oyunları oynamaktır.
Fonolojik farkındalığın bir alt kümesi olan fonemik farkındalık, çocukların dilin bölümlerini kullanmalarını sağlar. Fonemik farkındalık da fonolojik farkındalığa benzer şekilde aşağıdaki bileşenleri içeren bölümlerden oluşur:
- Sesleri ayırma: Süt kelimesinde hangi sesleri duyuyoruz? /s/, /ü/, /t/
- Sesleri birleştirme: / t /, / o /, / p / seslerini bir araya getirdiğimizde hangi kelimeyi elde ederiz?
- Ses Silme: Top kelimesinde /p/ olmazsa ne olur?
- Ses Değiştirme: Top kelimesindeki /t/ sesini /p/ olarak değiştirirsek, ne elde ederiz?
- Tanımlama: Kedi kelimesindeki ilk ses nedir?
Fonemik farkındalık, sesleri bireysel olarak hedef aldığı için harf tanımlamasından ayrıdır; ancak, ebeveynler uygulamalara harf tanımlamayı da dâhil edebilirler.
Fonolojik farkındalık genellikle okul öncesi eğitimde başlar ve ilkokuldan itibaren çocukları okumaya hazırlamak için devam eder. Bu beceriler bir çocuğun okuma ve yazma becerilerinin temelini oluşturur. Çocuğunuzun fonolojik farkındalık becerileri konusunda zorluk yaşadığından şüpheleniyorsanız, bir dil ve konuşma terapisti bu konuda size yardımcı olabilir.
Kaynakça
Bu makale North Shore Pediatrik Terapi tarafından yazılmıştır. Orjinal metni buradan okuyabilirsiniz.
