Koklear İmplantı Olan Bir Çocuk İçin Erken Beklentiler
Aileler genellikle çocuklarının koklear implantı (Kİ) hakkında birçok hislere sahiptirler. Bu hislerden en yaygın olanı belirsizlik hissidir. Ebeveynler hangi değişiklikleri göreceklerinden ve çocuklarının ne zaman konuşabileceğinden emin değillerdir. Süreç ameliyat ve dış ekipmanın kurulumu ile başlar. Etkinleştirlmiş implantın ilk kullanım aşaması seslerin farkındalığıdır. Aile üyeleri çocuklarının çeşitli dinleme becerilerini geliştirmelerine yardımcı olabilir. Çocuğun dinleme ve anlama becerileri geliştikçe konuşma becerileri de ilerleyebilir.
Programlama
Koklear implant yoluyla iletilen sesler, işitme cihazıyla duyulan seslerle aynı değildir. Bir çocuğun beyninin bu yeni hisleri ses olarak tanıması için pratiğe ihtiyacı vardır. Bir çocuğun koklear implantını ne kadar hızlı kullandığı; işitme kaybının başladığı zaman, kaybın teşhisi konulduğu zaman, tanı ve implantasyon arasındaki süre, işitme cihazlarının sağladığı işitme miktarı ve işitme kaybının nedeni gibi birçok faktöre bağlıdır. Tüm bu faktörler çocuğun yeni sesleri tanımasını ve anlamasını etkiler.
İmplant ameliyatından sonra programlama yapmak için birkaç takip randevusu olmaktadır. Koklear implant ilk kez etkinleştirildiğinde çocuk çok sessizleşebilir veya seslendirmeleri artabilir. Diğer seslere henüz dikkat etmeyebilir. Bu çeşitli başlangıç tepkileri dinleme sürecinin doğal bir parçasıdır, ancak ebeveynler genellikle implantın çalışmadığından endişe duyarlar. Dinlemeyi öğrenmek zaman alır ve aile başlangıçta çok az veya hiç yanıt alınamayacağından emin olabilir.
İlk programlama tamamlandıktan sonra, çoğu çocuk odyologlarını her 3-4 ayda bir ziyaret eder. Odyolog çocuğun tepkileri için beklentiler önerebilir. Aileler, öğretmenler ve terapistler, çocuğun bu beklentileri nasıl karşıladığını gözlemleriyle yardımcı olabilirler. Ebeveynler, çocuklarının yanıtları beklenmedik şekilde değişirse, istedikleri zaman ek randevular talep edebilirler.
Dinleme
Koklear implantı olan bir çocuk, sesleri tipik işitmesi olan çocukla aynı gelişimsel adımlarla keşfeder ve kullanır. İmplant etkinleştirildikten sonraki ilk üç ay boyunca, ebeveynler spesifik sesler duyulduğunda kendiliğinden reaksiyonlar fark edebilir. Çocuk bu durumlarda biraz durgunlaşabilir veya ürkebilir. Sonrasında çocuk duyduğu seslerin yönüne bakıp arama davranışı göstermeye başlayabilir.
Bir çocuk ebeveynlerden konuşmayı, şarkı söylemeyi ve seslendirmeyi öğrenir. Ebeveynler tipik konuşmaya ek olarak “güle güle, güle güle” “ah ah” ve benzeri şarkıları söyleyebilir. Mikrodalga fırın, müzikal oyuncaklar, akar sular ve havaalanındaki uçak sesleri, erken dinlemenin bir parçası olabilecek doğal olaylara örnektir. Bir ailenin seslere olan coşku ve ilgisi, çocuğun etrafındaki birçok sesin farkında olmasına ve heyecanlanmasına teşvik edebilir.
Dinlemenin gelişim aşamaları algılama, ayırt etme, tanımlama ve anlamadır.
Tespit etme
Dinlemenin ilk aşaması artan ses farkındalığıdır. Çocuk artan ses miktarlarına ilgi veya tepki gösterebilir. Ebeveynler farklı seslere dikkat çekebilirler ve çocuklarının daha fazla “tespit etmeye” teşvikleri için çocuklarıyla ses kaynakları araştırabilirler.
Ayırt etme
İşitsel gelişimin sıradaki aşaması sesler arasındaki farkları ayırt etmektir. Birisi artık "yummmm" dedikten sonra bir çocuk "mmmm" diyerek tekrar edebilir. Sesin anlamını henüz anlamıyor ama sesler arasında “ayrım yapabiliyor”.
Tanımlama
Tanımlama seslerle ilişki kurmayı içerir. Artık biri kapı ziline bastığında veya kapıya vurduğunda çocuk kapıya kapıya doğru bakabilir. Sesten gelen kişinin büyükbabasının olduğunu bilmiyor olabilir, ancak sesin kaynağını “tanımlayabilir”.
Anlama
Duyulanları anlamak, tespit, ayrımcılık ve tanımlamadan sonra geliştirilen daha karmaşık bir beceridir. Çocuk şimdi bazı seslerin veya kelimelerin anlamını bildiğini gösterir. Eğer ondan istendiğinde ayakkabıları alır ve giymeye çalışırsa, söylenenleri “anladı”demektir! 🙂
Çocuk bu aşamalarda ilerledikçe, aileler gün boyunca birden fazla dinleme fırsatı yaratabilir. Ebeveynler, bir çocuğun daha iyi bir dinleyici olmasına yardımcı olmak için birçok yol kullanabilirler. Bebekler ve okul öncesi dönemdeki çocuklar için uygun olabilecek öneriler şunları içermektedir:
- Birlikte oynayın ve oyun esnasında konuşun. Kelimeleri kullanın, hareketler için sesler çıkarın ve oyuncaklar için yeni sesler türetin.
- Şarkıların, tekerlemelerin ve tanıdık aletlerin tadını çıkarın. Onu, size eşlik etmesi için teşvik edin.
- Kitapları sesli okuyun. Ses tonlamaları kullanın ve birçok farklı konuşma ve ses türünü gösterin.
- Ne yaptığı hakkında konuşun. Ne yaptığını size tarif etmeye çalışabilir.
- Müzik dinleyin. Ses çıkaran oyuncakları ve nesneleri açıp kapatmayı keşfedin.
- Hem iç hem de dış mekanlarda ve özellikle hoşlandığı şeyler için oluşan sesleri gösterin.
- Önce çocuğunuza düşünmesi için ardından seslere ve konuşmaya tepki vermesi için zaman tanıyın.
Konuşma
İmplantı olan bir çocuk için erken beklentiler arasında artan dikkat, dinleme ve iletişim yer alır. Bir çocuğun işitme veya koklear implant yaşı haftalar ve aylar içinde ölçülebilir. Günlük deneyim, özel hizmetler ve sürekli destek ile amaç, bir çocuğun dinleme becerilerinin nihayetinde kronolojik yaşına uymasıdır.
Konuşma ve işitme ekipleriyle birlikte, ebeveynler çocuklarını önce dinleme, sonra konuşmada sistematik ve başarılı deneyimlerle yönlendirebilirler. Dinleyici olmayı öğrenmek karmaşık bir beceridir ve koklear implant kullanmak bunun için ilk eğlenceli adımdır! Konuşma sonra gelir!
Kaynakça: https://www.jtc.org/early-expectations-for-a-child-with-a-cochlear-implant/
