Konuşmayı Öğrenen Çocuklarla Nasıl Konuşulur?

Hanen SLP ve Klinik Personel Yazarı Lauren Lowry tarafından yazılmıştır.

Konuşmayı Öğrenen Çocuklar

  Konuşmayı öğrenen çocuklarla ve özellikle gecikmiş dil gelişimi olan çocuklarla konuştuğumuzda, basit, kısa cümleler kullanarak işleri basitleştirmek doğaldır. Mesela, “Bugün marketten aldığım bu kurabiyelerden ister misin?” Bir ebeveyn, “Kurabiye ister misin?” diyebilir. Bu yararlıdır ve çocukların anlaması ve işlemesi için dili kolaylaştırır.

  Ancak bu kısa cümlelerde doğru dil bilgisinin kullanılıp kullanılmayacağı konusunda bazı tartışmalar var. Soru, gecikmiş dil gelişimi olan çocuklarla telgraflı mı yoksa dil bilgisel mi konuşmanın kullanılıp kullanılmayacağıdır:

• Telgrafik konuşma, bir cümlede ki anlamın çoğunu taşıyan ancak dil bilgisel kelimeleri ve son ekleri (fiillerin sonuna ekleme veya is veya a gibi daha küçük kelimeler gibi) kaldıran önemli kelimeleri içerir. Telgraf konuşma örnekleri şunlardır: Anne dışarı çıkar; bloklar aşağı; açık kapı; kutuda.
• Dil bilgisel konuşma, tüm küçük dil bilgisel kelimeleri ve sonları içerir. Örnekler şunları içerir: Anne dışarı çıkıyor; bloklar düştü; kapıyı aç; masanın üzerinde. Dil bilgisel olmak, tam bir cümle kullanmanız gerektiği anlamına gelmez . Uygun dil bilgisine sahip olduğu sürece bir cümlenin bir bölümünü kullanabilirsiniz (örneğin, kutuda).

Bazı müdahale programları, çocukların sadece “anahtar” kelimeleri duyduklarında dili taklit etmelerinin ve öğrenmelerinin daha kolay olduğunu savunarak telgraf konuşmasının kullanımını teşvik etmiştir.

Bununla birlikte, son araştırmalar farklı bir hikaye anlatıyor; Gecikmiş dili olan çocukları inceleyen araştırmacılar şunu keşfettiler:

• Çocukların anlaması telgraf konuşmalarından daha zor değildir. Aslında, birçok uzman, kelimelerin ne anlama geldiği ve cümlelerde nasıl kullanıldığı hakkında onlara ipuçları verdiği için, çocukların doğru dil bilgisini duymaktan fayda gördüğünü düşünüyor. Örneğin, “a”, “the”, “bu” ve “benim” gibi kelimeler isimlerden önce gelme eğilimindedir, ancak diğer gramer kelime ve ekleri (-ing ve -ed sonları gibi) fiiller hakkında ipucu verir.
• Çocuklar kısa dil bilgisi cümlelerini ,telgraf konuşmasını taklit ettikleri kadar kolay taklit ederler.
• Telgrafik konuşma, otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar için dil öğrenimini engelleyebilir. 

Bir çalışma da, çocukları 3 ½ yaşındayken daha fazla telgrafik konuşma kullanan ebeveynlerin bir yıl sonra daha az farklı kelime kullanan çocukları olduğu bulundu.

 Bu sonuçlar, gecikmiş dili olan çocuklar için, kısa dil bilgisel cümlelerin ,telgraf konuşmasından daha zor anlaşılmadığını ve muhtemelen dil öğrenimi için bir avantaj sağladığını göstermektedir.

 Çocuklar, sözcüklerin ne anlama geldiği ve nasıl kullanıldığı hakkında onlara ipuçları verdiği için doğru dil bilgisini duymaktan yararlanır.

Söylediklerinizi Nasıl Basitleştirirsiniz?

 Kısa dil bilgisel cümleler veya dil bilgisel olan cümlelerin bölümlerini kullanmak, konuşmayı öğrenen bir çocukla konuşmanın ideal yoludur. Söylediğiniz bir şeyin dil bilgisel olup olmadığını anlamaya çalışırken iyi bir kural, bunun bir yetişkine söyleyeceğiniz bir şey olup olmadığını düşünmektir.

Örneğin, bir yetişkin size bağışlanacak kıyafetleri nereye koyacağınızı sorarsa, tam bir cümle olmasa da “kutuda” ile yanıt verebilirsiniz, ancak “kutuda” demezsiniz. Ayrıca bu tür şeyleri bir yetişkine söylemezsiniz: “Açmak ister misin?”, “Girmek” veya “Michael okula gitmek” gibi.

Dilinizi basitleştirmenin ve yeni kelimeleri öne çıkarmanın iyi bir yolu 4 kuralı kullanmaktır:

• Daha azını söyle: Cümlelerinizi kısa ama dil bilgisel tutun. “Ayakkabılarını giymelisin çünkü Ava’yı okuldan alma vaktin geldi” demek yerine “Ayakkabılarını giyelim” veya “Ayakkabılarını giy” diyebilirsin.
• Vurgulayın: Anahtar kelimeleri sesinizle vurgulayarak öne çıkarın. Sesinizi hareketli hale getirebilir veya anahtar kelimeleri cümledeki diğer kelimelerden biraz daha yüksek sesle söyleyebilirsiniz. Örneğin, soğuk, karlı bir günde kapıdan çıkarken, “Soğuk” kelimesini diğer kelimelerden biraz daha yüksek sesle söyleyerek “Ooh, dışarısı soğuk” diyebilirsiniz.
• Yavaş Gidin: Bir yetişkinle konuşurken yaptığınızdan biraz daha yavaş konuşmak, çocuğunuzun sözlerinizi duymasına ve söylediklerinizi işlemesine izin verir. Yine de çok yavaş konuşmayın ve konuşmanızın doğal ritmini kaybetmeyin( normal hızınızdan biraz daha yavaş).
• Gösterin: Çocuğunuza anahtar kelimelerin ne anlama geldiğini göstermek, dilinizi basitleştirmenin başka bir yoludur. Neden bahsettiğinize işaret edebilir, bir jest veya eylem kullanabilir veya bir nesneyi veya resmi basılı tutabilirsiniz. Örneğin, çocuğunuza bir kraker isteyip istemediğini soruyorsanız, “kraker” kelimesini söylerken bir kraker tutabilirsiniz. Ya da çocuğunuza ayakkabılarını giyme zamanının geldiğini bildiriyorsanız, ayakkabılarına işaret edebilirsiniz.

   Ayrıca, yeni dili tekrar etmeyi unutmayın. Çocuklar, onları anlamadan ve hatırlamadan önce birçok kez ve birkaç farklı durumda yeni kelimeler ve cümleler duymalı, sonunda bunları kendileri kullanmaya çalışmalıdır.

  Çocuğunuzla konuşma şekliniz, dil öğrenimi için büyük bir fark yaratabilir. Konuşmanızı kısa, dil bilgisel cümleler ve 4’lü cümleler kullanarak basitleştirdiğinizde, çocuğunuzun yeni kelimeleri ve bunların kısa cümleler içinde nasıl kullanıldığını duyması ve öğrenmesi için mümkün olduğunca çok fırsat sağlarsınız.

Diğer makalelerimize göz atmak için buraya tıklayabilirsiniz.

Makalenin orijinaline buradan erişebilirsiniz.

Kaynaklar

1. Sandbank, M. & Yoder, P. (2016). The Association Between Parental Mean Length of Utterance and Language Outcomes in Children With Disabilities: A Correlational Meta-Analysis. American Journal of Speech Language Pathology, 25(2):240-51.
2. Brendin-Oja, S. L. & Fey, M. E. (2014). Children’s responses to telegraphic and grammatically complete prompts to imitate. American Journal of Speech-Language Pathology, 23, 15-26.
3. Venker, C. E., Bolt, D. M., Meyer, A., Sindberg, H., Ellis Weismer, S., & Tager-Flusberg, H. (2015). Parent telegraphic speech use and spoken language in preschoolers with ASD. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 58, 1733-1746.
4. Weitzman, E. (2017). It Takes Two to Talk®: A Practical Guide for Parents of Young Children with Language Delays. Hanen Early Language Program.