Korkunun Psikolojisi
Korku, güçlü ve ilkel bir insan duygusudur. Bizi tehlikenin varlığına karşı uyarır ve bir zamanlar atalarımızı hayatta tutma konusunda kritikti. Korku, biyokimyasal ve duygusal olmak üzere iki tepkiye ayrılır. Biyokimyasal cevap evrenseldir, duygusal cevap ise oldukça bireyseldir.
1- Biyokimyasal Tepki
Korku, doğal bir duygu ve hayatta kalma mekanizmasıdır. Algılanan bir tehditle karşı karşıya kaldığımızda, vücudumuz belirli şekillerde tepki verir. Korku esnasında fiziksel tepkiler arasında terleme, kalp atış hızının artması ve bizi aşırı derecede alarma geçiren yüksek adrenalin seviyeleri görülür. Bu fiziksel tepki, vücudumuzun kendisini savaşa girmeye veya kaçmaya hazırladığı “dövüş veya kaç” tepkisi olarak da bilinir. Bu biyokimyasal reaksiyon muhtemelen evrimsel bir gelişmedir. Hayatta kalmamız için çok önemli olan otomatik bir tepkidir.
2- Duygusal Tepki
Korkuya duyulan duygusal tepki oldukça kişiseldir. Korku, beyinlerimizde mutluluk ve heyecan gibi olumlu duyguların yaptığı aynı kimyasal tepkilerin bazılarını içerdiğinden, belirli koşullar altında korku hissi, korkutucu filmler izlerken olduğu gibi eğlenceli olarak görülebilir. Bazı adrenalin bağımlıları, adrenalin salgılatan ve heyecan veren doğa sporları veya diğer korku durumlardan keyif duyabilirler. Diğerleri ise korku duygusuna olumsuz bir tepki vermekte, korkuya neden olan durumlardan kaçmaktadırlar. Fiziksel reaksiyon aynı olmasına rağmen, kişiye bağlı olarak korkuyu olumlu ya da olumsuz olarak algılanmaktadır.
3- Korkunun Nedenleri
Korku, inanılmaz derecede karmaşıktır. Bazı korkular deneyimler veya travmaların bir sonucu olabilirken bazıları kontrol kaybı gibi tamamen başka bir şeyden kaynaklanabilir. Yine de ortaya çıkan yükseklikten korkma gibi bazı korkular fiziksel semptomlara neden olurlar, çünkü sadece bir video izliyor olsanız veya bir resme baksanız- gerçek bir tehlike altında olmasanız bile- midenizde başınızı dönmüş ve hasta hissetmenizi sağlarlar.
Bilim adamları, tam olarak korkunun ne olduğunu ve neyin sebep olduğunu anlamaya çalışıyorlar, ancak bu, bireylerin nelerden korktukları ve neden korktukları arasındaki farklılıklar ışığında oldukça zor bir iştir. Korkuyu inceleyen bilim adamları arasında sadece gözlemlenebilir bir davranış türü ya da beyinlerimizin fiziksel olarak yapması gereken bir şey olup olmadığı konusunda bir anlaşmaya varılamadığından bahsetmiyorum bile.
4- Alıştırma
Benzer durumlara tekrar tekrar maruz kalmak aşinalık sağlar. Bu, hem korku tepkisini hem de sonuçta ortaya çıkan elasyonu büyük ölçüde azaltır ve adrenalin bağımlılarının yeni ve daha büyük heyecanları aramasını sağlar. Aynı zamanda, tanıdık hissettirerek korku yanıtını yavaşça en aza indirmeye dayanan bazı fobi tedavilerine temel sağlar.
5- Fobilerin Psikolojisi
Anksiyete bozukluklarının bir yönü korkudan korkma eğilimi geliştirilmesine neden olabilir. Çoğu insanın korku ya da tehdit edici olarak algılandığı bir durumda korku yaşama eğiliminde olduğu yerlerde, endişe bozuklukları olan bireyler korku tepkisi yaşayacaklarından korkabilirler. Korku tepkilerini olumsuz olarak algılarlar ve bu tepkilerden kaçınmak için kendi yollarını değiştirirler.
Bir fobi normal korku tepkisinin bozulmuş bir hâlidir. Korku, gerçek tehlike içermeyen bir nesneye veya duruma yöneliktir. Korkunun makul olmadığını anlamamıza rağmen tepkiye engel olamayız. Zamanla, korkudan korkma korkusu yerleştikçe korku iyice kötüleşir.
6- Fobilerin Tedavisi
Korkunun psikolojisine dayanan fobi tedavileri sistematik duyarsızlaştırma ve bombardıman tekniklerinden oluşmaktadır. Her iki teknik de korkuyu azaltmak için vücudunuzun fizyolojik ve psikolojik tepkilerine yöneliktir.
- Sistematik Duyarsızlaştırma: Bu tedavide vaka yavaş yavaş bir dizi maruz kalma durumundan geçirilir. Örneğin, bir yılan korkusu varsa, ilk seansı yılanlar hakkında konuşarak geçirilebilir. Vaka yavaş yavaş, sonraki oturumlarda, yılan resimlerine bakarak, oyuncak yılanlarla oynayarak ve sonunda canlı bir yılanla ilgilenerek yönlendirilir. Buna genellikle korku tepkisini yönetmek için yeni başa çıkma tekniklerini öğrenmek ve uygulamak eşlik eder.
- Bombardıman: Bu, oldukça başarılı olabilecek bir maruz kalma tekniği türüdür. Fobininin öğrenilmiş bir davranış olduğu ve bunu unutmak gerektiği temeline dayanır. Vaka bombardımanda, korkulan nesnenin çok büyük bir miktarına veya korku azalana kadar güvenli ve kontrollü bir ortamda uzun süre boyunca korkulan bir duruma maruz kalır. Mesela, eğer uçaklardan korkuluyorsa yine de bir tanesine binilir. Mesele şu ki büyük bir endişe ve potansiyel panikten kurtararak korkuyla yüzleşmek ve sonunda gerçekte iyi olduğunu fark etmek gerekir. Bu, korkulan bir olayla (gökyüzünde bir uçakta olmak) olumlu bir reaksiyonu (tehlikede olunmadığı) güçlendirmek için yardımcı olabilir ve nihayetinde korkudan kurtulunabilir.
Bu tür yüzleşme yaklaşımlarının yalnızca eğitimli bir ruh sağlığı profesyonelinin rehberliğinde yapılması önemlidir, çünkü bunlar potansiyel olarak travmatik tekniklerdir. Ancak bir uzman tarafından uygulandığında ve bazı durumlarda vaka denemek için hazırsa, mükemmel bir başarı oranına sahiplerdir.
KAYNAKÇA: https://www.verywellmind.com/the-psychology-of-fear-2671696