Kortizol ve Stres
Stres ile yakından bağlantılı olan kortizol, vücudun stres yanıtında anahtar rol oynayan, genellikle araştırmalarda stresin bir göstergesi olarak ölçülen bir hormondur. Kortizol vücudun işleyişinde hayati bir rol oynar; böbreküstü bezleri tarafından salgılanır, aşağıdaki fonksiyonlara ve daha fazlasına katılır:
- Uygun glikoz metabolizması
- Kan basıncının düzenlenmesi
- Kan şekeri bakımı için insülin salınımı
- Bağışıklık fonksiyonları
Kortizolün Olumlu Etkileri
Kortizol seviyeleri, kişide günün farklı saatlerinde dalgalanma gösterebilir. Örneğin normalde kortizol vücutta sabah daha yüksek seviyelerde bulunur ve geceleri en düşük seviyededir. Döngü günlük olarak tekrarlanır.
Ayrıca, kişinin yaşadığı olaylara bağlı olarak kortizol seviyesi değişebilir. Örneğin, kortizolün kan dolaşımına salgılanmasının tek nedeni stres olmamakla birlikte, “stres hormonu” olarak adlandırılmıştır, çünkü vücudun stres yanıtı sırasında daha yüksek seviyelerde salgılanır ve stres ile ilgili birkaç değişiklikten sorumludur. Küçük kortizol artışlarının bazı olumlu etkileri vardır, bunlar:
- Hayatta kalma nedenlerinden dolayı hızlı bir enerji patlaması
- Yüksek hafıza fonksiyonları
- Artan bağışıklık korunması
- Acıya daha düşük hassasiyet
- Vücutta homeostazın korunmasına yardımcı olmak
Bazı insanlar, stres yaşadıklarında diğer insanlardan daha büyük kortizol artışı yaşarlar. Stresörlere yanıt olarak salgıladığınız kortizol miktarını en aza indirmek de mümkündür.
Çok Fazla Kortizol ve Stresin Etkileri
Kortizol, vücudun strese verdiği tepkinin önemli ve yararlı bir parçası olmakla birlikte, vücudun rahatlama tepkisinin aktif hale getirilmesi önemlidir, böylece vücudun işlevleri stresli bir olayın ardından normale dönebilir. Ne yazık ki şu andaki yüksek stres kültürümüzde, vücudun stres yanıtı o kadar sık aktive oluyor ki, vücudun her zaman normale dönme şansı kalmıyor, bu da kronik stres durumlarına neden oluyor.
Kan dolaşımındaki daha yüksek ve daha uzun süreli kortizol seviyelerinin aşağıdakiler gibi olumsuz etkileri olduğu bilinmektedir:
- Zayıflamış bilişsel performans
- Bastırılmış tiroid fonksiyonu
- Hiperglisemi gibi kan şekeri dengesizlikleri
- Azalan kemik yoğunluğu
- Kas dokusunda azalma
- Yüksek tansiyon
- Vücuttaki düşük bağışıklık ve enflamatuar tepkiler, yara iyileşmesinde yavaşlık ve diğer sağlık sorunları
- Vücudun diğer bölgelerinde depolanan yağlara kıyasla daha fazla sağlık sorunuyla ilişkili olan karın yağının artması (Mide yağının artmasıyla ilişkili sağlık sorunlarından bazıları kalp krizi, felç, metabolik sendrom gelişmesi, daha yüksek seviyelerde “kötü” kolesterol (LDL) ve düşük seviyelerde “iyi” kolesterol (HDL) olup, bunlar da diğer sağlık sorunlarına yol açabilir.)
{!GALLERY}
Nasıl Dengeli Kalınır?
Kortizol seviyelerinin sağlıklı ve kontrol altında tutulması için, vücudun gevşeme tepkisi, savaş veya kaçış tepkisi gerçekleştikten sonra etkinleştirilmelidir. Vücudunuzu çeşitli stres yönetimi teknikleriyle rahatlatmayı öğrenebilir ve vücudunuzun strese tepki göstermesini önlemek için yaşam tarzınızda değişiklikler yapabilirsiniz. Aşağıdakilerin, birçok insan tarafından, vücudu ve zihni gevşetmede, vücuda sağlıklı kortizol seviyelerini korumada yardımcı olduğu söylenmektedir:
- Günlük Tutmak
- Egzersiz Yapmak
- Yoga Yapmak
- Müzik Dinlemek
- Nefes Egzersizleri Yapmak
- Meditasyon Yapmak
Kortizol ve Siz
Daha önce de belirtildiği gibi, kortizol sekresyonu bireyler arasında değişmektedir. İnsanlar biyolojik olarak strese farklı tepki gösterirler. Aynı durumda bir kişi diğerlerinden daha yüksek seviyelerde kortizol salgılayabilir. Bu eğilim bir insanın hayatında farklı zamanlarda değişebilir. Çalışmalar ayrıca strese cevaben daha yüksek seviyelerde kortizol salgılayanların, daha az kortizol salgılayan insanlardan daha fazla yiyecek yeme eğiliminde olduklarını göstermiştir. Strese daha fazla duyarlıysanız, stres yönetimi tekniklerini öğrenmek ve düşük stresli bir yaşam tarzı sürdürmek çok önemlidir. Bu, kortizol salgılanmasını kontrol altına almak ve aynı zamanda sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek için harika bir yoldur.
Stresiniz hakkında daha fazla bilgi edinmek ve onu yönetmenize yardımcı olmak için, stres yanıtınız tetiklendiğinde stresle başa çıkmanıza yardımcı olabilecek alışkanlıklar geliştirmeniz size yardımcı olabilir. Eğer stresle başa çıkmada çok zorlandığınızı hissediyorsanız, bir sağlık uzmanına başvurabilirsiniz.
Kaynakça
https://www.verywellmind.com/cortisol-and-stress-how-to-stay-healthy-3145080
Dilgem uzmanlarından destek almak ve randevu oluşturmak için: +90 (216) 456 42 42
+90 (533) 165 60 94