Okul Fobisi (Okul Korkusu) Hakkında

Okul Fobisi (Okul Korkusu) Hakkında
Okul fobisi anneden ya da evden ayrılma kaygılarıyla genellikle ortaya çıkan, okula gitmek istememe ya da  sonucunda gitmeme durumudur. Okul fobisi yaşayan çocukların genel olarak hissettikleri sıkıntı, huzursuzluk ve gerginliktir.
Çocuğun hissettiği bu kaygı okul fobisi ve okul reddi olarak ayrılabilir ama okul fobisindeki en belirgin özellik çocuğun okula gitmek istememesidir. Çocuk okulla birlikte anneden bir ayrılık süreci yaşadığı için anneyi yitireceğini ve başına kötü şeyler geleceğini düşünür. Okulla birlikte yaşanan süreç çocuktaki bu kaygıları artırır. Okul fobisi ile birlikte çocukta baş ağrısı, karın ağrısı, bulantı- kusma gibi bazı psikosomatik tepkiler görülebilir.

3 yaşına kadar gelişimsel özelliklere bağlı olarak çocukta  anneden ayrılık ve buna bağlı sıkıntılar görülme olasılığı daha yüksektir. Çünkü bu yaşlardaki ayrılık anne ile ilk ayrılıktır. Çocuk bu yaş dönemine kadar sürekli anne ile birlikte olduğu için duyduğu kaygı çok doğaldır. 5 yaş ile birlikte çocuğun anneden belirli süreler için ayrılığı gerçekleştirmesinin daha kolay olması beklenir. Çocuk bu dönemde aşırı tepki gösteriyor ve yüksek kaygı gösteriyorsa bu genel olarak okul fobisi olarak tanımlanabilir. Okul fobisi sadece küçük yaşlarda görülmeyebilir. Ortaokul hatta lise döneminde de okul fobisi görülebilir.

​Okul fobisinin ne kadar süreceğini söylemek zordur. Bazen çok kısa süren okul fobisi örnekleri de vardır. Çocuk bir süre sonra alışır, toparlanır ve bunu onun yaşındaki çocukların hepsinin yaşadığı bir süreç olarak ve günün sonunda annesi ile tekrar birlikte olduğu bir durum olarak algılayarak kaygılarının üstesinden gelir. Kimi zaman ise çocuğun eğitim hayatına mal olabilecek, okulu bırakmasına neden olabilecek sonuçlarda doğurabilir.

​Okulun ilk başladığı günlerde ağlayan her çocuğun okul fobisi yaşadığı söylenemez. Çocuk annesine yanımda ve burada kal demektedir, asıl sorun günler geçmesine rağmen çocuk annesinin sınıftan dışarı çıkmasına izin vermemesiyle başlar. Bu çocuklar anneleri olmadan sınıfta kalamazlar. Geniş bir tanımla;çocuğun evden ve sevdiklerinden ayrılamamasıdır.

​Okul fobisi bir hastalık mı sorusunun cevabı ayrılma kaygısı ile kendini gösteren ve üzerinde durulması gereken bir süreçtir ama pek çok faktörü de içinde bulunduran bir durumdur.

Okul Fobisini Tetikleyen Bazı Olaylar

  • Yeni bir kardeşin dünyaya gelmesi
  • Aile içinde sıkıntı ve gerginlik yaratacak olayların varlığı
  • Öğretmen değişikliği
  • Göçle yaşanan çevre değişikliği
  • Okulda sıkıntı ve gerginlik yaratacak olayların varlığı
  • Çocuğun cinsel yada fiziksel tacize uğraması ya da bir felaketle karşı karşıya kalması
  • Okulda arkadaşlık ilişkilerinin bozulması
  • Herhangi bir hastalık ya da tatil nedeniyle okuldan uzak kalma
  • Anneden ilk defa ayrılma (daha önce kreşe veya anaokuluna gitmemiş olması)                                                                                                    

Okul Fobisi Yaşayan Çocuklarda Görülen Kişisel Özellikleri

  • Endişe
  • Hassasiyet
  • Duygusallık
  • Çabuk etkilenme
  • Karşı tarafın duygularını fazla önemseme

​Ayrılma kaygısı yaşayan çocuklar, genellikle ilişkileri çok yakın ve yoğun ailelerden gelir. Aile bireyleri içinde başka kaygı bozukluğu olan kişilerde vardır. Çocuğuna aşırı düşkün, onu bir an olsun yalnız bırakmayan, sürekli eli altında ve gözü önünde olsun isteyen, aşırı seven, kollayan, tedirgin, huzursuz evhamlı anneler çocuklarını kendilerine kolayca bağımlı hale sokarlar.  

Anneler çocuklarına karşı aşırı korumacı bir tutum geliştirdiklerinde çocuklarını kendilerine olan güven duygusun sorun yaşarken aynı zamanda sürekli anne ile birlikte olmanın bağımlılığını başlatabilirler. Böyle annelerin çocukları anneden ayrıldıklarında yoğun kaygı yaşarlar.

​Çocuklar kendi yaş gruplarında daha büyük çocukları aynı ortamı paylaşır ve eğer okulda bu yaş döneminin yarattığı sıkıntılara maruz kalırsa okul gitmek istemeyebilir. Bu ergenlik döneminde de mümkündür. Okullarda şiddet eğiliminin arttığı bu dönemde ergen uyum problemi yaşayarak okulu reddedebilir.

Bugün modern hayatta çocukların en büyük sorunu  arkadaşsızlıktır. Şehir hayatında çocukların çoğu apartmanda oturuyor ve dışarı çıkması ve dışarıda oyun oynaması pek mümkün olmuyor. Bu yüzden okul öncesi eğitim artık annenin çocuğunu başından attığı bir dönem olarak değil çocuğun arkadaş edindiği ve sosyalleştiği bir ortam olarak görülüyor. Artık çocukların okul öncesi dönemde oyun oynayarak ve öğrenerek okula hazırlık yapmaktadır. Bu süreci yaşamayan ve sosyalleşemeyen çocuk okula başladığı günlerle birlikte fobi yaşayabiliyor.
 

Aile ve Eğitimcilere Öneriler

  1. Çocuğa okul açılmadan önce okul ve öğretmeni tanıtın, okul ve öğretmenle ilgili doğru olmayan abartılı şeyler anlatmayın.
  2. Okul alışverişine çocuğunuzla birlikte çıkın ve satın aldığınız araç gereçle ilgili mülkiyet duygusu geliştirmesine yardım etmek için bunları uzun süre kullanacağını, ona ait olan araç gereçler olduğunu anlatın.
  3. Okulun ilk günü çocuğunuzu okula siz götürün ve kendini güvende hissetmesi için bir süre okulda kalın.
  4. Çocuğunuzun size güvenmesi çok önemlidir. O,dersteyken veya oyuna dalmışken bırakıp yanından ayrılmayın. Bu işinizi daha da zorlaştıracaktır. Çocuğunuz gideceğiniz vakti bilmelidir.
  5. Okul arkadaşlarıyla kaynaşmasını sağlamak gerekiyor. Doğabilecek sorunlara uygun çözümlemeler getirebilmesi önemlidir.
  6. Okulda güvende hissetmesini sağlamak gerekir. Bunun için öğretmeniyle iyi iletişim kurması ve ona çekinmeden sıkıntısını anlatabilmesi önemlidir.
  7. Öğretmenin güler yüzlü, sevecen ve ilgili olması, çocuğun kendi ifade etmesine fırsat vermesi ve onu dinlemesi gerekir.
  8. Çocuğun okula başlamadan önce tuvalet eğitimi, elbiselerini giyinme ve yemek yeme gibi öz bakım becerilerinin gelişmesi gerekmektedir. Aksi halde anneye bağımlılık devam ettiği için anneden ayrımla zorlaşacaktır.
  9. Okul başarısıyla ilgili aşırı beklenti içinde olmamak gerekir ve başarısızlığı durumunda kızmak ve cezalandırmak doğru olmaz.

Bunlar çocuklarda aşırı kaygıya neden olabilir ve dolayısıyla okuldan kaçınma olabilir.

Kaynakça

Bu makalede kullanı​lan kaynak Dr. Ceyhun Caferov tarafından hazrlanmıştır. Buradan ulaşabilirsiniz. ​