Anksiyete Otistik Çocuklarda ve Yetişkinlerde Nasıl Tedavi Edilir?

Anksiyete, otizmli çocuklarda en sık görülen komorbid (eşlik eden) durumdur. Otizm spektrum bozukluğu (OSB) teşhisi konan tüm gençlerin %25 ile %75’i aynı zamanda kaygı ile mücadele etmektedir. Otizmli yetişkinler sıklıkla anksiyete belirtileri de bildirirler.

Anksiyete, otizmi olan bir kişide, bozukluğu olmayan birinden daha farklı görünür. Sonuç olarak, kolayca gözden kaçabilir veya tanınmayabilir.

Anksiyete, otizmli kişilerde davranış problemlerini artırabilir. Daha büyük sağlık sorunlarına ve potansiyel güvenlik endişelerine yol açabilir.

Otizmli biri için kaygı tedavisi, nörotipik olarak gelilşen bireyler için olduğundan biraz farklı olacaktır. Tedavi genellikle davranış terapilerini ve ebeveynlerden ve bakıcılardan yardım içeren özel müdahaleleri içerir.

Otizm ve Anksiyete Arasındaki Bağlantı

Otizm, iletişim ve sosyalleşme sorunlarının yanı sıra tekrarlayıcı ve ritüel davranışlarla karakterize nörogelişimsel bir bozukluktur. Anksiyete, vücudun savaşma, kaçma veya donma tepkisini harekete geçiren stres tepkisidir.

Anksiyete ve otizm sıklıkla iç içedir ve bu nörolojik bir tepkiyle ilişkili olabilir. Beynin belirli örtüşen alanları muhtemelen hem otizmin hem de kaygının görülmesinde rol oynar. Örneğin, bir kişinin ödülleri nasıl işlediğiyle ilgili beyindeki sinirsel tepkiler, kaygı için bir risk faktörü ve otizm için bir risk faktörü olabilir.

Otizmli bir kişide anksiyete belirtileri hem tipik hem de atipik olabilir. Bu, sinirlilik ve endişe gibi düzenli semptomların yaygın olduğu anlamına gelir, ancak otizmli bir kişide anksiyete semptomları, işlevsel olmayan tekrarlayan davranışları ve terleme, hızlı kalp atışı, kas gerginliği ve gastrointestinal problemler gibi fiziksel semptomları da içerebilir.

Anksiyete belirtileri de otizm belirtileriyle yakından ilişkili olabilir ve bu, kaygıyı OSB’den ayırt etmeyi zorlaştırabilir. Örneğin, tekrarlayan davranışlar otizmin tipik bir belirtisidir. Bu tekrarlayan davranışlar, otizmli kişilerde, belirli bir amaca hizmet etmeyen, örneğin kafasını duvara vurmak veya kâğıt parçalamak gibi bir şey yaparken kaygı belirtisi olabilir.

Otizm ve kaygı arasındaki bağlantıyı anlamak ve her durumu tanımlayabilmek, bu komorbid bozukluklarla ilgili stres ve sağlık risklerini azaltmaya yardımcı olabilir.

Komorbid Anksiyete ve Otizm

Araştırmalar, otizm spektrum bozukluğu olan kişilerin yaklaşık %40’ının aynı zamanda en az bir anksiyete bozukluğuna sahip olduğunu göstermektedir. Aynı kişide aynı anda iki bozukluk ortaya çıktığında buna komorbid bozukluklar denir.

Otizmli bir kişide kaygı genellikle gözden kaçırıldığından, otizmde kaygının gerçek yaygınlığını ölçmek zordur. Bununla birlikte, son çalışmalar ikisi arasındaki ilişkiyi giderek daha fazla gösteriyor.

Otizm ve kaygı, beynin benzer bölgelerini içerir. Her iki koşulun da genetik ve çevresel risk faktörleri vardır, ancak muhtemelen aynı anda ortaya çıkmazlar. Otizmli birinin, otizmli olmayan birine göre kaygıyla mücadele etmesi daha olasıdır.

Stres seviyelerini şiddetlendiren otizm belirtileri kaygıya yol açabilir. Bu daha sonra bu popülasyondaki kaygı oranlarını genel popülasyon üzerinde artırabilir.

Otizmli kişilerde en sık görülen anksiyete bozuklukları şunlardır:

Yaygın anksiyete bozukluğu.
Spesifik fobi.
Obsesif-kompulsif bozukluk (OKB).
Sosyal anksiyete bozukluğu.
Ayrılık kaygısı.

Otizm ile ilgili bazı kaygı belirtileri şunlardır:

Hoşgörüsüzlük ve değişim ve belirsizlik korkusu.
Sabit bir ilgi alanına girememekten endişe etmek.
Sosyal durumlardan korkma (yalnızca zorbalığa uğrama korkularıyla ilgili değildir).
Olağandışı fobiler.
Bir ebeveynden veya bakıcıdan ayrılma zorlukları.
Spesifik uyaranlara karşı aşırı duyarlılık.

Otizmli Çocuklarda Kaygıyı Yönetmek

Otizm, bir çocuğun etkili bir şekilde iletişim kurma ve sosyalleşme becerisini sınırlayabilir. Bu daha sonra stres seviyelerini ve dolayısıyla kaygı riskini artırabilir. Otizmli çocuklarda kaygı olasılığını en aza indirmek için ebeveynlerin ve bakıcıların yapabileceği birkaç yararlı şey vardır.

Çocuğunuzun tetikleyicilerini ve hayatındaki stresleri en aza indirmek için neler yapılabileceğini bilmek önemlidir. Örneğin, çocuğunuz parlak ışıklara aşırı duyarlıysa, ışıkları düşük tutmak yardımcı olabilir. Benzer şekilde, geziler için gürültü önleyici kulaklıklara yatırım yapmak, duyusal aşırı yüklenmeyi ve yüksek seslere maruz kalmayı sınırlamaya yardımcı olabilir. Bu uygulamaların her ikisi de stresi ve buna bağlı kaygıyı azaltmaya yardımcı olabilir.

Otizmli kaygıyı en aza indirmek için diğer ipuçları:

Sakin ve üretken bir alan yaratmak için mümkün olduğunda ortamı değiştirin.
Çocuğunuzun ne bekleyeceğini bilmesine yardımcı olabilecek belirli bir plana sahip bir takvim oluşturun. Bu, etkinlikler arasında daha sorunsuz geçiş yapmalarına yardımcı olabilir.
Sorunları çözmek için problem çözme tekniklerini ve adım adım süreci kullanın. Bu, esnek olmayan bir şekilde düşünen çocukların, olayları yeni bir perspektiften görmelerine ve işleri farklı yapmanın yollarını keşfetmelerine yardımcı olabilir.
Çocukların duygularını iletmek için etkili bir yöntem bulmalarına yardımcı olun, böylece stresi tanıyabilir ve stres düzeylerinin ne zaman arttığını size söyleyebilirler.
Stres seviyelerini düşürmek, bastırılmış ve aşırı sinir enerjisini azaltmak ve çocukların bedenleri ve duyguları ile daha uyumlu olmalarına yardımcı olmak için yoga, egzersiz ve/veya farkındalık uygulamaları başlatın.
Rahat parametreler içinde sosyalleşmeyi teşvik edin. Açık sosyal sınırların yanı sıra kısa beklentiler, kurallar ve eylemler için sonuçları olan yapılandırılmış ortamlar kurun.
Çocuğunuzun güçlü yönlerini tanımasına ve bunlarla çalışmasına ve ortak ilgi alanları üzerinden bağlantı kurmasına yardımcı olun.

Teşhis edilmemiş otizm, bir çocuk henüz sahip olduğunu bilmediği bir bozukluğun belirtileriyle baş etmeye çalışırken kaygıya yol açabilir. Kaygının artmasını önlemek için, otizmin erken teşhisi ve erken müdahale programına kayıt önemlidir.

Ebeveynler, çocuklarının bir numaralı savunucularıdır. Otizm belirtileri, kaygı belirtileri veya her ikisi hakkında endişeleriniz varsa, mümkün olan en kısa sürede çocuğunuzun doktoruyla konuşun. Davranış değişikliklerini, ruh hali değişimlerini, yeme ve uyku alışkanlıklarındaki değişiklikleri ve okuldaki veya öğrenmedeki zorlukları not edin. Bu gözlemleri çocuk doktorunuzla paylaştığınızdan emin olun.

Anksiyetesi Olan Yetişkinlere Nasıl Yardım Edilir?

Otizmli yetişkinlerin, otizmli olmayan yaşıtlarına göre depresyon ve/veya kaygıyla savaşma olasılığı daha yüksektir. Yetişkinler, çocuklardan farklı sorunlarla karşı karşıyadır ve kaygı, otizmli yetişkinlerde farklı şekilde ortaya çıkabilir.

Otizmli yetişkinler için bazı tipik kaygı belirtileri şunları içerebilir:

Kişisel sağlık hakkında sürekli endişe.
Bilinmeyen korkusu.
Olaylar ve kontrolleri dışında olan şeyler üzerinde stres.
Günlük durumlarda nasıl davranılacağını unutmak.
Duyguları tanımlamada zorluklar.

Otizmli yetişkinler, genellikle en az 10 dakika süren endişe verici düşünceler ve stres gibi kalıcı kaygı ile mücadele eder. Yetişkinlerde kaygı, depresyon ve kendine zarar verme davranışları riskini artırabilir. Ayrıca fiziksel sağlık sorunlarını artırabilir ve bir kişinin günlük yaşamda işlev görme yeteneğini azaltabilir.
Otizmli yetişkinler için artan düşünme ve stres yönetimi teknikleri kaygıyı yönetmeye yardımcı olabilir. Egzersiz, doğru beslenme ve uyku programları, kaygının sıklığını ve şiddetini azaltmaya yardımcı olabilir. Farkındalık meditasyonu ve yoga gibi bütünsel önlemler de faydalıdır.

Yetişkinler hem otizme hem de kaygıya odaklanan sosyal beceri gruplarından ve akran destek gruplarından yararlanabilir. Bu gruplar geleneksel tedavinin yerini almayacak olsa da diğer müdahalelere ve terapilere sağlam bir katkı olabilir.

Değiştirilmiş Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) ile Anksiyete ve Otizm Tedavisi

Anksiyete ve otizmi aynı anda tedavi etme standardı, bilişsel davranışçı terapinin (BDT) değiştirilmiş bir versiyonudur. BDT, kaygı döngülerini kırmaya yardımcı olabilir ve otizm için değiştirilmiş versiyon, ilerleyici bir maruz kalma terapisi tekniğine katkıda bulunur.

BDT, stres etkeninin kökenini belirlemeyi ve insanların kaygılarına neyin neden olduğunu anlamalarına yardımcı olmayı amaçlar. Belirli bir tetikleyici bulunduğunda, onu ele almak için pratik yöntemler tasarlanır.

Anksiyete, tipik olarak, var olan gerçek tehlikenin ışığında irrasyonel veya uzun süreli bir korkudur. DBDT, bu korkuları mantıklı bir şekilde işaret ederek ortadan kaldırmaya yardımcı olabilir. Seanslar ayrıca duyguların, düşüncelerin ve bedensel tepkilerin eylemlerle nasıl bağlantılı olduğunu inceleyebilir.

BDT hem grup hem de bireysel terapi seanslarını içerebilir. Bireysel oturumlar sırasında danışanlar belirli tetikleyiciler, tepkiler ve başa çıkma mekanizmaları üzerinde çalışabilirler. Grup oturumları genellikle yaşam becerileri eğitimini ve stres ve kaygıyı yönetmek için araçların geliştirilmesini içerir. Grup oturumlarında danışanlar, aynı zamanda kaygı ile mücadele eden otizmli diğer kişilerin ortak deneyimlerinden de öğrenirler.

Komorbid otizm ve anksiyete için BDT’nin ikinci kısmı, doğrudan maruz kalma yoluyla korkularla nasıl başa çıkılacağını öğrenmeyi içerir. Birikme kademeli olacak, bir kişinin korkulan olaya, eyleme veya duyuma kısa bir süre için tahammül etmesine ve ardından daha uzun ve daha uzun zaman dilimlerine ilerlemesine yardımcı olacak. Başa çıkma becerileri öğretilir, böylece danışanlar bu stresli uyaranlara maruz kalmayı yönetebilirler.

BDT ile, ev ödevleri genellikle oturumlar arasında verilir, böylece danışanlar yeni edindikleri becerileri uygulayabilirler. Ebeveynler ve bakıcılar, aile üyelerini desteklemek için terapi ve müdahale ekibiyle birlikte çalışmalıdır. Bu çalışma, terapi yöntemlerinin seansların ötesinde faydalı olmaya devam etmesini ve günlük yaşama dönüşmesini sağlamaya yardımcı olabilir.

Anksiyete ve Otizm için Ek Tedaviler

Otizm bir spektrum bozukluğudur. Farklı şiddet dereceleri vardır, bu da farklı insanların daha yüksek düzeyde desteğe ihtiyaç duyabileceği anlamına gelebilir.

Otizm genellikle aşağıdakilerin bir kombinasyonu ile tedavi edilir:

İstenmeyen davranışları azaltırken olumlu davranışları pekiştirmek için uygulamalı davranış analizi (UDA) gibi davranış terapileri.
Yaşam becerilerini öğretmek ve öz bakım ve bağımsızlığa yardımcı olmak için ergoterapi.
Dil, iletişim ve sosyal becerileri geliştirmek için konuşma terapisi.
Bir sınıfta katılıma yardımcı olmak ve akademik performansı artırmak için eğitim müdahaleleri.

Genel popülasyonda kaygı genellikle ilaçlarla tedavi edilir, ancak otizmli bir kişide kaygı tedavisi için özel olarak onaylanmış hiçbir ilaç yoktur. İlaçların genellikle otizmli biri için istenmeyen yan etkileri ve risk faktörleri olabilir. Herhangi bir ilaç dikkatle alınmalı ve denetleyen doktorla derinlemesine tartışılmalıdır.

Otizm ve Anksiyete Kaynakları

Birçok destek grubu, çevrimiçi kaynak ve yerel kuruluş, otizm ve kaygıdan etkilenen ailelere ve bireylere eğitim, bilgi ve destek sunar.

Ulusal Akıl Hastalıkları İttifakı (NAMI): Bu çevrimiçi kaynak, zengin bilgiler sunar. NAMI, yüz yüze destek için yerel bölümlere ev sahipliği yapar. Ayrıca bir NAMI yardım hattı ve ücretsiz kriz danışmanlığı sunarlar.
SAMHSA Ulusal Yardım Hattı: Madde Bağımlılığı ve Ruh Sağlığı Hizmetleri İdaresi (SAMHSA) tarafından hizmet verilen bu 24 saat ücretsiz ve gizli yardım hattı haftanın yedi günü mevcuttur. Akıl sağlığı sorunları için yardım arayan ailelere bilgi ve yönlendirme sağlarlar.
Otizm Konuşur Kaynak Kılavuzu: Bu kılavuz, aileler, ebeveynler ve bozukluktan etkilenen bireyler için otizmle ilgili tedavi kaynakları, destek grupları, savunuculuk, bilgi ve eğitim hakkında bir dizi bilgi sağlar.
Amerika Anksiyete ve Depresyon Derneği (ADAA): Bu kâr amacı gütmeyen kuruluş, ihtiyacı olan aileler için kapsamlı bir kaynak sunar, ücretsiz bilgi, eğitim ve anksiyete ve duygudurum bozuklukları ile ortaya çıkan bozukluklar için destek sağlar.

Doktorlar, terapistler ve öğretmenler de siz ve aileniz için yerel kaynaklar hakkında bilgi sunabilir. Doğru destekle hem otizmi hem de kaygıyı etkili bir şekilde yönetmeyi öğrenebilirsiniz.

Diğer makalelerimize göz atmak için buraya tıklayabilirsiniz.

Bu yazının orijinaline buradan ulaşabilirsiniz.

KAYNAKÇA
An Update on Anxiety in Youth With Autism Spectrum Disorders. (January 2018). Current Opinions in Psychiatry.

Disentangling the Autism – Anxiety Overlap: fMRI of Reward Processing in a Community-Based Longitudinal Study. (June 2016). Translational Psychiatry.

Comorbid Autism Spectrum Disorder and Anxiety Disorders: A Brief Review. (February 2018). Future Neurology.

Unmasking Anxiety in Autism. (October 2017). Spectrum.

ADHD, Anxiety, and Autism: Your AAA Guide Handbook. ADDitude.

Anxiety in Autism Spectrum Disorder. Anxiety and Depression Association of America (ADAA).

Adults With Autism Feel Frequent, Lingering Anxiety. (June 2014). Spectrum.

Managing Anxiety in Children With Autism. (May 2014). Autism Speaks.

How Common Are Anxiety Disorders in People With Autism? (September 2018). Autism Speaks.

Support & Education. National Alliance on Mental Illness (NAMI).