Otizm ve Duyusal İşleme Bozukluğu Arasındaki Bağlantı

Otizm ve Duyusal İşleme Bozukluğu Arasındaki Bağlantı

Otizmli bireyler düzenli olarak duyusal bilgileri işlemek için mücadele ettiğinden, duyusal işleme bozukluğu ve otizm genellikle birlikte görülür.

Aslında, otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan çocukların %90’ından fazlasının duyusal sorunları da vardır. Yüksek sese, dokunmaya ve ışığa karşı aşırı duyarlılık, yaygın duyusal sorunlardır.

Otizm; iletişim güçlükleri, sosyalleşme sorunları, tekrarlayıcı ve ritüel davranışlar içeren nörogelişimsel bir bozukluktur. Duyusal işleme bozukluğu (DİB), bir kişinin dış uyaranları anlamakta ve yanıt vermekte zorlanmasına neden olan nörolojik bir bozukluktur.

Bakım ekipleri, her kişinin benzersiz ihtiyaçlarını karşılamak için komorbid otizm ve duyusal işleme bozukluğu için tedavi planlarını kişiselleştirir. Bu planlar, tipik olarak hem davranışsal hem de mesleki terapileri içerirler.

Duyusal İşleme Bozukluğu Nedir?

Beş duyunuz (dokunma, koklama, görme, ses ve tat) ,çevrenizdeki dünyayı anlamanıza ve etkileşim kurmanıza yardımcı olur.

Duyusal işleme bozukluğu olan biri için sinir sisteminin tam olarak olması gerektiği gibi çalışmaması ve duyusal uyaranların sistemi alt etmesi mümkündür. Bu duyusal sorunlar, uygun şekilde yanıt vermeyi zorlaştırır. Örneğin, ışıklar çok parlak, sesler çok yüksek, dokular çok cızırtılı ve yiyecekler çok baharatlı olabilir. Duyusal bilgileri işlemedeki zorluklar daha sonra hayal kırıklığına ve davranışsal sorunlara yol açabilir.

DİB belirtileri genellikle şunları içerir:

  • Genel sinirlilik
  • Gerginlik ve kaygı
  • Öfke nöbetleri
  • Sosyal izolasyon
  • Öngörülemeyen davranışlar
  • Sertlik
  • Dikkatsizlik
  • Dikkatin kolayca dağılması
  • Yavaş işleme yetenekleri
  • Talimatları takip etmede sorun

Vestibüler Duyularla İlgili Sorunlar

İnsanların ayrıca vestibüler duyuları vardır. Bunlar, hepimizin aşina olduğu tipik beş duyunun ötesindedir. Vücudumuzun ve uzuvlarımızın nasıl birlikte çalıştığı, bağlantılı olduğu ve vücudumuzun çevremizdeki dünyaya yönelimi ile ilgili bilgileri içerirler. DİB’li kişiler de bu duyuları kullanmakta güçlük çekerler ve bu da motor beceri sorunlarına yol açabilir.

Duyusal işleme bozukluğu olan birinin aşağıdakilerle ilgili sorunları olabilir:

  • Denge: Kaba motor becerileri ile mücadele edebilirler. Titreyen uzuvları olabilir ve bir şeylere çarpabilirler.
  • Koordinasyon: Vücudun sol tarafını ve sağ tarafını birlikte çalıştırırken genellikle zorluklar vardır. Bu, el-göz koordinasyonu içeren sporları zorlaştırabilir.
  • İnce motor beceri sorunları: DİB’li kişiler genellikle bir kurşun kalem veya pastel boyayı tutmakta zorlanırlar ve bu nedenle satırları yazmayı ve renklendirmeyi öğrenirler. Yapbozları bir araya getirmekte ve makasla kesmekte zorlanabilirler.
  • Alışılmadık hareketler: Vücut nasıl tepki vereceğini bilmediğinden, bu yeni bir şey öğrenmeyi zorlaştırabilir.

Çevrede aynı anda çok fazla şey olup bitiyor, DİB’li bir kişinin beynini zorlayabilir ve rasyonel tepki vermelerini zorlaştırabilir. Sonuç olarak, çok hızlı ve kolay bir şekilde bilgi ile aşırı yüklenebilirler.

Duyusal işleme bozukluğu tüm duyuları, birkaçını veya yalnızca birini etkileyebilir. Bozukluk, duyusal işleme ile ilgili sorunlar günlük yaşam işleyişine müdahale ettiğinde ortaya çıkar.

Duyusal İşleme Bozukluğu ve Otizm Arasındaki Bağlantı

Duyusal işleme bozukluğu kendi başına resmi bir tıbbi tanı olarak kabul edilmez, ancak otizm teşhisinden ayrı olarak var olabilir. Bununla birlikte, duyusal işleme ile ilgili zorluklar, otizmin bir göstergesidir. Otizmli çocukların tümü duyusal sorunlar ve DİB ile de mücadele etmeyecektir, ancak araştırmalar otizmli çocukların dörtte üçünde duyusal işlem bozukluğu belirtileri olduğunu göstermektedir.

Başlangıçta duyu bütünleme bozukluğu olarak adlandırılan duyusal işleme bozukluğu, henüz bağımsız bir bozukluk olarak kabul edilmemiştir. DİB’in Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabında resmi olarak dikkate alınması yönündeki baskı gibi araştırmalar devam etmektedir.

İlişkili Duyusal İşleme Bozukluğu ve Otizm Tedavi Yöntemleri

Duyusal işleme bozukluğu ve otizm o kadar yaygın olarak örtüşür ki, çoğu tedavi yöntemi, duyusal sorunları ve otizm semptomlarını birlikte yönetmeye yönelik yöntemleri içerir. En iyi sonuç için hem DİB hem de otizm, tüm müdahale ekibinin her iki bozukluğun semptomlarını hedef aldığı kapsamlı bir tedavi planı aracılığıyla aynı anda tedavi edilmelidir.

Çocuğunuzda otizmle örtüşen duyusal işleme bozukluğundan şüpheleniyorsanız, çocuğunuzun çocuk doktoru ile konuşun ve her iki bozukluğun da ele alındığından emin olmak için tıbbi elemanlar birlikte çalışın. Herkes için geçerli tek bir bakım standardı olmadığından, tedavi her çocuğun bireysel ihtiyaçlarına özel olmalıdır.

Tedavi yöntemleri şunları içerebilir:

  • Olumlu pekiştirme yoluyla istenmeyen eylemleri azaltırken istenen davranışları teşvik etmeye yardımcı olabilecek uygulamalı davranış analizi (UDA) gibi davranışsal terapiler.
  • Duyusal entegrasyon terapisi ve duyusal işlemeye ve günlük yaşam işleyişinde iyileştirmeye yardımcı olan bir duyusal “diyet”in uygulanması dahil ergoterapi.
  • İletişimi geliştirmek ve hayal kırıklığı seviyelerini azaltmak için konuşma ve dil terapisi.
  • Akran etkileşimleri ve yaşam becerilerini öğretmek için sosyal beceriler ve destek grupları.
  • Tüm ailelerin birlikte çalışmayı ve birbirlerini desteklemeyi öğrenmelerine yardımcı olan aile terapileri.

Ergoterapi

Ergoterapi, otizm tedavisinin ortak bir bileşenidir ve duyusal işleme bozukluğunu yönetmenin en uygun yollarından biri olarak kabul edilir. Ergoterapi, okul sistemi aracılığıyla bir erken müdahale veya eğitim planının bir parçası olarak düzenli olarak dahil edilir. Ayrıca özel sağlayıcılar aracılığıyla sunulur ve klinikler, okullar ve ev dahil olmak üzere çeşitli ortamlarda gerçekleştirilir.

Ergoterapi, bir kişinin gerçek yaşam becerileri kazanmasına yardımcı olmak için oyun ve duyusal taktikleri kullanır. Bir ergoterapist, bir kişiyle önce güçlü ve zayıf yönlerini değerlendirmek ve daha sonra onlara ulaşmak için bir planla birlikte ulaşılabilir hedefler oluşturmak için çalışacaktır.

Ergoterapi, bir kişinin uyaranlara ve çevrelerindeki dünyaya tepki verme şeklini iyileştirebilir. Ergoterapinin genel amacı, günlük yaşam becerilerini geliştirerek birinin bağımsız olarak daha iyi işlev görmesine yardımcı olmaktır.

Duyu Bütünleme Terapisi

Duyusal bütünleme terapisi, bir uğraşı terapisi uygulayıcısı tarafından yürütülen uğraşı terapisinin bir bileşenidir. Bu tür terapi; oyun yoluyla görme, ses, dokunma ve hareket dahil olmak üzere duyular yoluyla beynin gelen uyaranlara tepki verme şeklini değiştirmeye çalışır.

Bireysel hedefler, bir kişinin duyusal bilgileri daha iyi tolere etmesine yardımcı olur, böylece normal yaşama daha tam olarak katılabilirler. Örneğin, dokunmaya dayalı yemek tiksintisi olan bir çocuk, yemeğe daha az sıkıntılı bir şekilde dokunmayı öğrenebilir, yemeğini barışçıl ve başarılı bir şekilde yiyebilme hedefine doğru ilerleyebilir.

Duyusal entegrasyon terapisi, aşağıdakiler gibi farklı araçlar ve yaklaşımlar kullanır:

  • Dokunsal farkındalığı artırmak ve dokunma hassasiyetlerini iyileştirmek için oyun hamuru, su ve kum.
  • Vestibüler hareketi geliştirmek, denge ve koordinasyonu artırmak için salıncaklar, scooter tahtaları ve terapi topları.
  • Sakinleştirici veya uyarıcı girdi sağlamak için titreşim ürünleri veya oyuncaklar.
  • Duyuları, bedeni rahatlatmak ve düzenlemek için derin basınç aktiviteleri ve ürünleri.

Duyu bütünleme terapisi, bir çocuğun olayları duyular yoluyla işleme yeteneğini geliştirmek için geniş ölçüde yaratıcı ve etkili bir yöntem olabilir.

Duyusal Sorunları Yönetmek için Duyusal Diyet Oluşturma

Ergoterapi pratisyenleri tarafından kullanılan bir başka araç da duyusal bir “diyet” yaratmaktır. Bu duyusal diyet, belirli birey üzerinde sakinleştirici etkisi olan şeyleri kullanmak için aileler, ebeveynler ve bakıcılar tarafından kullanılabilecek bir tedavi yaklaşımıdır.

Duyusal diyet, bireyin özel duyusal ihtiyaçlarına odaklanır. Toleransı iyileştirmek için duyusal maruziyeti kademeli olarak artırmaya da yardımcı olabilir. Duyusal bir diyet yemekle ilgili değildir, ancak yemek ve yeme alışkanlıklarını içerebilir.

Duyusal bir diyet tipik olarak günde çeşitli zamanlarda uygulanabilen aktivitelerden oluşur. Bu yöntemler, çocuğun aşırı uyarılması durumunda dengede kalmasına yardımcı olur. Ayrıca dikkat, odaklanma, düzenleme yetenekleri, tepki verme ve uyarlanabilirliği geliştirmek için vücudun gün boyunca ihtiyaç duyduğu duyusal girdileri sağlayabilirler. Çocuklar genellikle kendilerini düzenlemeye yardımcı olmak için bu aktiviteleri kendi başlarına nasıl gerçekleştireceklerini öğrenebilirler.

Aileler duyusal beslenmeyi etkileyen değerli bilgilerle katkıda bulunacak olsa da tedavi planının lisanslı bir ergoterapist tarafından oluşturulması ve denetlenmesi gerekecektir.

Çocukların Duyusal İşleme Bozukluğu ve Otizmle Başa Çıkmalarına Yardımcı Olmak

Çocukların DİB ve otizmi yönetmelerine yardımcı olmak için ebeveynlerin kullanabileceği birçok araç vardır. Terapi ve profesyonel bakım, çocuğunuza yardım etmenin en önemli yolları olsa da günlük yaşamda evde yaptığınız işler de hayati öneme sahiptir.

Çocuğunuzun ruh sağlığını desteklemek için yapabileceğiniz bazı temel şeyler vardır. Duyusal işleme bozukluğu ve otizm, çocuğunuza özgü zorlukları içerir. Ortamdaki değişiklikler yardımcı olabilir.

Bu çözümleri deneyin:

  • Çocuğunuz gürültüye duyarlıysa, gürültülü ve kalabalık alanlar için gürültü önleyici kulaklıklar kullanın.
  • Aşırı uyarılmış çocuklar için ağırlıklı battaniyeler ve ceketler düşünün. Bu araçlar, kendilerini düzenli ve sakin hissetmelerine yardımcı olabilir.
  • Bir çocuğun öğretmeniyle, yangın tatbikatlarının önceden bildirilmesi veya sandalyeleri için özel bir minder gibi sınıftaki müdahaleler hakkında konuşun.
  • “Etiketsiz” giysiler sağlayın. Dokunma hassasiyeti olan çocuklarda kaşınma olasılığı daha düşüktür.
  • Görsel girdiye duyarlı çocuklar için parlak ışıklar bunaltıcı olabileceğinden, bir odadaki ışıkları azaltın.
  • Kendinizi ve çocuğunuzun hayatındaki insanları, onların özel ihtiyaçları ve en iyi neyin işe yaradığı konusunda eğitin.

Yetişkinlerde DİB ve Otizm Yönetimi

Yetişkinlerde duyusal işlemleme bozukluğu ve otizm kombinasyonu, çocuklar için olduğundan farklı zorluklara sahip olacaktır. Örneğin, çocuklara yönelik ergoterapi müdahaleleri, genellikle bir sınıf ortamında başarılı olmalarına yardımcı olmaya odaklanır ve duyusal işlemeye yardımcı olmak için düzenli olarak oyunu kullanırlar. Hem DİB hem de otizmli yetişkinlere yardım etmek için müdahaleler öz bakım becerilerine odaklanarak onların daha bağımsız olmalarına ve günlük yaşamda daha iyi işlev görmelerine yardımcı olur.

Ergoterapi hizmetleri hala yetişkinler için en uygun tedavi olarak kabul edilir ,danışanların duyusal bilgileri daha iyi işlemesine ve entegre etmesine yardımcı olmak için kullanılabilir.

Erişkinler için ergoterapi de oldukça bireyseldir. Otizm bir spektrum bozukluğu olduğundan, engellilik düzeyi büyük ölçüde değişebilir. Yetişkinler için ergoterapi, bireyin engellilik düzeyine ve tedavi hedeflerine oldukça özel olacaktır.

Ergoterapi ve duyusal entegrasyon teknikleri, otizmli ve DİB’li yetişkinlerin kendilerine daha iyi bakmasına, daha bağımsız ve kendine güvenen hale gelmesine, ayrıca potansiyel olarak ev dışında çalışmasına ve işyerinde daha iyi performans göstermesine yardımcı olabilir.

DİB ve Otizm için Kaynaklar

  Ebeveynler, çocuklar, aileler ve duyusal işlem bozukluğu ve otizmli bireyler için çeşitli kaynaklar mevcuttur.

  • Çocuk doktorunuz veya birinci basamak sağlık hizmeti sağlayıcınız: Bu, genellikle sizin veya çocuğunuz için hangi yerel kaynakların mevcut olduğuna dair yardım ve fikir almak için ilk yerdir. Doktor ayrıca yardımcı olabilecek uzmanlara havale önerebilir.
  • Otizm Müdahale Ekibi (ART): Autism Speaks tarafından barındırılan bu ücretsiz bilgi hattı, aileleri otizm desteği için kişiselleştirilmiş kaynaklarla bağlayabilir.
  • Ulusal Otizm Derneği (NAA): NAA yerel bölümlere ev sahipliği yapıyor. Ayrıca aileler için çevrimiçi kaynaklar ve otizm için yerel bir destek grubu bulma konusunda bilgi sağlarlar.
  • Duyusal İşlemleme Bozukluğu Ebeveyn Desteği: Bu topluluk, DİB’li çocukların ebeveynleri için kaynaklar ve bilgiler sağlar.
  • DİB Desteği: Bu kuruluş, duyusal işleme bozukluğundan etkilenen ailelere kaynak ve destek sağlar.

Diğer makalelerimize göz atmak için buraya tıklayabilirsiniz.

Bu yazının orijinaline buradan ulaşabilirsiniz.

KAYNAKÇA