Oyunda Yapılması ve Yapılmaması Gerekenler
Çocuğunuzun Daha İyi Akran Etkileşimleri Geliştirmesine Yardımcı Olmak İçin Ebeveyn Kılavuzu
Sabah işe gidip bütün gününüzü iş yerinizde size yardımcı olacak faktörleri bilmeden geçirdiğinizi hayal edin. İş tanımınızdan, unvanınızdan ve işyeri kültürünüzden emin değilsiniz ve kimse size cevap vermeyecek. Günün sonunda, yalnızca yapısı ya da sınırı olmayan bir dünyaya girme çabası sonucunda kendinizi tamamen tükenmiş hissediyorsunuz. Şimdi, bir çocuk olduğunuzu hayal et. Bu durum, sınırlı oyun becerisine sahip çocukların, bir akranla her temas kurdukları zaman gerekli beceri setine sahip olmadıkları durumlara cevap verme şekilleriyle bağdaştırılabilir.
Oyun, çocukların evrenlerini öğrenmeleri için kullandıkları en önemli mekanizmadır. Oyun, bir çocuğun dünyasında yaratıcı ve gerçek olayları açıklamak için bir çerçeve sağlar. Bağımsızlık, görgü ve karakter hakkında bilgi edinmelerinin yanı sıra, güven oluşturmalarını ve yeni becerileri uygulamalarını sağlar. Ancak, bazı çocuklar bu etkileşimlerin nasıl düzgün bir şekilde yönlendirileceğini öğrenmekte zorlanmaktadır.
Güzel haber ise çocuğunuza bu konuda yardımcı olabilirsiniz.
Her Yaşta Oynayın
Oyun becerileri bir gelişim dönemi içinde gelişir. Bir çocuğun tüm oyun seviyeleri arasında gidip geldiği zamanlar olsa da, aşağıdakiler yaşa göre akran etkileşimlerinin gelişimini göstermektedir.
Yalnız oyun (0-2 yaş)
- Çocuk oyun tarafından tamamen büyülenir ve diğer çocukları fark etmez.
- Deneme ve yanılma yoluyla öğrenir
- Diğer çocukları ve yetişkinleri kopyalar
- Oynayan diğer çocuklara bakar ama oyuna katılmaz
- Yetişkinlerle oynamaktan çok kendi başına oynamayı sever
İzleyici oyun (2-2,5 yaş)
- Çocuk diğer çocukların oyunuyla ilgilenir ancak katılmaz. Sorular sorabilir.
Paralel oyun (2,5- 3 yaş)
- Çocuk, akranlarıyla aynı alanı paylaşır, ancak onlarla aktif olarak etkileşime girmez.
- Oyunda, sopayı kılıç olarak kullanmak gibi semboller kullanmaya başlar
- Bazı muhakeme becerilerini göstermeye başlar. Hala deneme yanılma yoluyla öğrenebilir.
- Diğer çocukları ve yetişkinlerin davranışlarını ve dilini kopyalar
İlişkisel oyun (3-4 yaş)
- Çocuk oyun oynarken akranlarıyla sosyal etkileşimi sürdürmekle ilgilenir.
- Daha fazla akıl yürütme becerileri gösterir
- “Neden” ve “Nasıl” sorularını sormaya başlar.
- Yaratıcı senaryolar kullanır
İşbirlikçi oyun (4+ yaş)
- Çocuklar akılda ortak bir amacı olan iki veya daha fazla gruplar halinde oynarlar; sık sık roller alırlar ve grup olarak hareket ederler.
- Anlayış gösterir ve deneyimle ilgili sebepler kullanır
- Oyunlardaki basit kuralları anlamaya başlar
- Sırayla işbirliği yaparak oynar
Çocuğumun Oyun Becerileri Hakkında Endişelenmeli miyim?
Tipik oyun:
- Doğal
- Esnek: Çocuk başkalarının oyun şemalarına eklemeler yapar, oyunun hikâyesi oyun boyunca değişebilir, akran / ebeveyn fikirlerini eklerse çocuk üzülmez.
- Yaratıcı
- Gönüllü
- İç takviyeli
- Fonksiyonel
- Yaşa uygun
Atipik veya Düzensiz Oyun:
- Alışkanlık: Çocuk oyuncağıyla her oynadığında aynı sırayla / şekilde oyuncakla meşgul olur
- Genelleştirmelerde Zorluk: Çocuk yeni örüntüler veya kurallar kabul etmekte zorlanır, benzer olaylar için bir genel kural kullanmaya çalışır.
- Fonksiyonel olmayan oyun
- Tekrarlayan oyun: Çocuk aynı eylemi amacına uygun olmayan bir oyuncakla tekrar tekrar gerçekleştirir.
- Sınırlı ilgi alanları: Çocuk oyun hikâyesini sık kullanılan birkaç ilgi alanına yönlendirmenin bir yolunu bulur.
- Sert oyun: Ebeveynler ve akranlar oyun şemasına ancak yalnızca çocuğun kuralları ve ilgi alanları ile katıldıkları zaman kabul edilir.
- Oyundaki beklenmedik olaylardan “geri dönme” zorluğu: örneğin bir çocuk bir hikâyenin belirli bir yönde ilerlemesini beklediğinde, bir akranı müdahalede bulunduğu zaman geri tepebilir. Değişikliklerde üzülebilir veya oyunu tamamen bırakılabilir.
- Gözle temastan kaçınır ya da göz teması çok kısa olabilir.
- Genellikle, temel iletişim için istekte bulunmak ister, örneğin, eş tarafından yaklaştığında merhaba demek
- Genellikle karşılıklı olmayan bir dil içerir: Cevaplar sıklıkla soru ile eşleşmez.
- Çocuğun hâlihazırda geliştirilmiş bir oyun programına girmesi zordur: İki arkadaş itfaiyeci gibi davranır, üçüncü çocuk katılmak ister ama sadece doktor gibi davranabilir / konuşabilir.
Aileler İçin Kılavuz
Çocuğunuz az gelişmiş oyun becerilerine sahipse, paralel, ilişkisel ve işbirlikçi oyunu teşvik etmek ve gelişimine yardımcı olmak için bazı yollar şunlardır:
Fırsatlar sunun
Çocuğunuzun aynı yaştaki arkadaşlarla serbest oyun oynamasına izin verin
- Serbest oyun sırasında helikopter ebeveynlik yapmayın, ancak gerekirse modelleme yapın
- Hayali oyunu teşvik etmek için bol miktarda malzeme/materyal sağlayın
- Sembolik oyunu cesaretlendirin; çocuk hayali oyuna bir öğe ile girer ve onu başka bir şey olarak adlandırır, yani telefon olarak bir muz kullanır
Problem Çözmeyi Teşvik Eden Model Duygular ve Davranışlar
Çocuğunuza duygularını açıklaması için yardımcı olun.
- “Üzgün gibi görünüyorsun çünkü arkadaşın oyuncağını seninle paylaşmıyor. Hadi arkadaşına birlikte nasıl hissettiğini söyleyelim.”
- Çocuğunuz yeterince büyükse, kelimeleri kendisi kullanması için teşvik edin. “Jimmy,“ Sally, üzgünüm çünkü o oyuncakla oynamak istiyorum.” diyebilirsin.”
- Model cümlelerinize “diyebilirsin…” ifadesiyle bitirmek, çocuğunuza kendini ifade ederken nasıl kullanacağını bilemediği sözleri tarafsız bir şekilde sağlamanın çok güçlü bir yoludur.
Çocuğunuza bağımsız problemi çözmek için seçenekler sunun.
- “Jimmy, Sally oyuncakla işini bitirene kadar beklemek mi yoksa ona seninle paylaşıp paylaşamayacağını sormak mı istersin?”
- Bu, çocuğun 2 seçenek arasından seçim yapmasını ve bağımsız çözümler bulmasını sağlar.
Beklentileri Ayarla. Özellikle çocuğunuz sert davranışlar sergilerse!
Göreve başlamadan önce beklentileri belirlediğinizden emin olun.
- “Jimmy, oyun alanına gidiyoruz. Oyun parkında arkadaşlarınla düzgün oynamanı istiyorum. Bu şu anlama geliyor, oyuncağını paylaşmak, iyi konuşmak ve sıranı beklemek.”
Pozitif Güçlendirme Verin
Hem doğal sonuçlar hem de övgüler sunarak uygun davranışı ve oyun becerilerini teşvik edin.
- Göreve başlamadan önce belirtilen sonuç: “Jimmy, oyun alanında konuştuğumuz kurallara uymazsan hemen eve gitmemiz gerekecek.”
- Övgü, görev tamamlandıktan sonra belirtti: “Jimmy, aferin! Sıranı bekledin ve yeni arkadaşlarınla iyi konuşarak tüm kuralları takip ettin. Seninle gurur duyuyorum.”
Dışarıdan Yardım Alma
Çocuğunuz evde bu ipuçlarıyla iyileşmiyorsa, çocuğunuz için uygulamalı destek sağlayabilecek bir gelişimsel terapistten ya da ergoterapistten yardım isteyin.
