Parkinson Hastalığında Disfaji

Parkinson Hastalığı (PH), beyindeki bazı hücrelerin zamanla kaybedilmesi sonucu ortaya çıkan kronik ve ilerleyici bir hareket bozukluğudur. En belirgin özellikleri, titreme, kaslarda sertlik, hareketlerde yavaşlama ve denge ile postürde bozulmadır. Bu durum, beyinde dopamin üreten nöronların ölümüyle ilişkilendirilir. Dopamin, hareketlerimizi düzenleyen önemli bir nörotransmitterdir ve eksikliği Parkinson’un karakteristik semptomlarına yol açar.

Parkinson Hastalığının Belirtileri

Parkinson hastalığının belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterir ve genellikle yavaşça başlar:

• Titreme (Tremor): Genellikle el veya parmaklarda başlar, özellikle dinlenirken görülür.
• Kaslarda Sertlik: Kas sertliği, hareketleri sınırlar ve ağrıya neden olabilir.
• Hareketlerde Yavaşlama (Bradikinezi): Günlük aktiviteleri yapmayı zorlaştırır ve adımların kısalmasına, yürüyüşte zorlanmaya yol açabilir.
• Denge ve Postür Problemleri: Öne eğik duruş ve dengeyi korumada zorluk yaşanabilir.

İlerleyen evrelerde, konuşma ve yazma değişiklikleri, yüz ifadelerinde azalma, çiğneme ve yutma güçlükleri ve psikolojik sorunlar (depresyon, anksiyete, hafıza sorunları) gibi belirtiler de görülebilir.

Nedenleri

Parkinson hastalığının kesin nedeni bilinmemektedir. Ancak, genetik faktörler ve çevresel tetikleyicilerin kombinasyonunun rol oynadığı düşünülmektedir. Beyindeki dopamin üreten hücrelerin zarar görmesi ile karakterize olan bu durum, genellikle 60 yaşından sonra görülür ve erkeklerde kadınlara göre biraz daha yaygındır.

Disfaji, yutma güçlüğünü tanımlamak için kullanılan tıbbi terimdir. Parkinson hastalığı yüz, boyun veya boğazdaki kasları etkilediğinde disfajiye neden olabilir.

Parkinson hastalığına sahip kişilerin % 80’inden fazlası disfaji yaşar. Disfaji, Parkinson sırasında herhangi bir noktada başlayabilir, ancak durum ilerledikçe daha ciddi hale gelme eğilimindedir.

Belirti ve Bulgular

Disfaji için erken müdahale önemlidir. Tedavi ve terapiye erken başlamak komplikasyon ve ölüm riskinizi azaltabilir. Bazı disfaji semptomları belirgin olmayabilir, ancak bunların farkında olmak, durumun olası belirtilerini erkenden tespit etmenize yardımcı olabilir, örneğin:

• Kilo kaybı
• Ağzınızda sıvıları ve yiyecekleri içme veya tutma zorluğu
• Kontrolsüz salya akması
• Yemek yerken öksürme veya boğulma
• Boğazınızda veya diş eti çizginizde yiyecek sıkışması hissi
• Yemekten sonra mide ekşimesi veya boğaz ağrısı

Disfaji İle İlişkili Riskler

Birçok insan disfajiyi utanç verici veya sinir bozucu bulabilir. Yutma güçlüğü yaşam kalitenizi etkileyebilir, ancak ciddi etkileri de olabilir.

Disfaji, yetersiz beslenmeye veya dehidrasyona neden olabilir. Aynı zamanda, “gıdanın yanlış borudan aşağı inmesi” anlamına gelen tıbbi terim olan aspirasyona da neden olabilir. Aspirasyon, Parkinson hastaları için önde gelen ölüm nedeni olan aspirasyon pnömonisine yol açabilir. Bu, yutulmak yerine akciğerlere veya akciğerlere giden hava yollarına yiyecek, tükürük, sıvı veya kusmuk solunduğunda ortaya çıkan bir tür akciğer enfeksiyonudur.

Tedavi ve Terapi Seçenekleri

Disfaji hakkında endişeleniyorsanız, iyi bir ilk adım nöroloğunuzla konuşmaktır. Nöroloğunuz bir dil ve konuşma terapisti önerebilir. DKT sizi muayene edecek ve terapi veya tedavi seçenekleri önerecektir.

Bir muayene muhtemelen bir anket ve görüntüleme testi içerecektir. Görüntüleme testi sırasında, DKT, yiyip içmenizi izlemek için bir video röntgeni veya burnunuzda küçük bir kamera kullanacaktır. DKT’niz size su yutma testi de verebilir. Bu testte, DKT’niz ne kadar su kolayca içebileceğinizi belirler. Bu gibi değerlendirme testleri, DKT’nize sorunların nerede olduğunu gösterir ve sizin için seçenekler önermelerine yardımcı olur. 

DKT’nizin önerebileceği farklı terapi türleri vardır. Bir yöntem, Lee Silverman Ses Tekniğidir (LSST). LSST ilk olarak Parkinson hastalığı sebebiyle konuşma güçlüğü çeken insanlara yardım etmek için bir terapi olarak tasarlanmıştır. Bununla birlikte, terapi, insanların güvenli bir şekilde yutmalarına da yardımcı olabilir. LSST, abartılı yutma ve konuşmayı vurgulayan düzenli bir rejimdir. 

Bu, insanların yiyecekleri boğazdan aşağı hareket ettirmeye yardımcı olabilecek “sert” yutma alıştırmalarına yardımcı olur.

Başka bir terapi seçeneği Ekspiratuar Kas Gücü Eğitimi (EKGE) olarak adlandırılır. Bu eğitim, nefes almanıza yardımcı olan kasları güçlendirmeye odaklanır. EKGE sırasında, DKT’niz el gibi bir araç kullanmanızı isteyebilir. Bu araç, tıpkı birinin spor salonunda ağırlık kaldırması gibi, nefes alma kaslarınızı çalıştırır ve güçlendirir. Bu kasları eğitmek de yutmayı etkiler ve yutmayı daha güvenli ve kolay hale getirir.

Doktorlarınız disfajiyi tedavi etmek için ilaç kullanmanızı önerebilir. Reçeteli göz damlası atropin, dil üzerine yerleştirildiğinde salya akmasını önleyebilir. Doktorunuz ayrıca Parkinson ilaçlarınızı ayarlamak isteyebilir. Parkinson ilaçlarınız tüm vücudunuzdaki motor becerilerin geliştirilmesine yardımcı olabilir ve yutma konusunda yardımcı olabilir.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Diyetinizi değiştirmek de disfajiyi yönetmenize yardımcı olabilir. Sıvılarla ilgili sorununuz varsa, yutmalarını kolaylaştırmak için bir gıda koyulaştırıcı kullanabilirsiniz. Katı yiyecekler sorun yaratıyorsa, onları püre haline getirmeyi deneyebilirsiniz. İhtiyaçlarınız için en kolay olanı bulmak için daha küçük veya daha büyük katı gıda parçalarını da deneyebilirsiniz.

 Semptomları yönetmek için başka seçenekler de vardır. Parkinson hastalığına sahip kişilerin yaklaşık % 70’i kontrolsüz salya akıtıyor. Kontrolsüz salya akmasına yardımcı olmanın kolay bir yolu, tercihen şekersiz olan sert şekerleri emmektir. Bu, geçici olarak salyayı azaltırken yutmayı teşvik etmeye yardımcı olur.

 Disfajinin hayatınız üzerinde bir etkisi olabilir, ancak bunu yönetmek için seçenekler var. Yutmanızla ilgili endişeleriniz varsa veya seçenekleriniz hakkında daha fazla bilgi edinmek istiyorsanız doktorunuza başvurmayı düşünün.

Makalenin orijinaline buradan ulaşabilirsiniz.