Selektif Mutizm

Selektif mutizm, bir kişinin okuldaki sınıf arkadaşları veya çok sık görmediği akrabaları gibi belirli sosyal durumlarda konuşamadığı şiddetli bir kaygı bozukluğudur.

Genellikle çocukluk döneminde başlar ve tedavi edilmezse yetişkinliğe kadar devam edebilir.

Selektif mutizme sahip bir çocuk veya yetişkin, belirli zamanlarda konuşmayı reddetmez veya konuşmamayı seçmez, kelimenin tam anlamıyla konuşamazlar.

Bazı insanlarla konuşma beklentisi, kötü bir sahne korkusu vakası gibi panik duygularıyla donma tepkisini tetikler ve konuşmak imkansız hale gelir.

Zamanla, kişi bu rahatsız edici tepkiyi tetikleyen durumları önceden tahmin etmeyi öğrenecek ve bunlardan kaçınmak için elinden geleni yapacaktır.

Bununla birlikte, selektif mutizmi olan kişiler, donma tepkisini tetikleyecek başka kimse olmadığında, yakın aile ve arkadaşlar gibi belirli kişilerle özgürce konuşabilirler.

Selektif mutizm, 140 küçük çocuktan 1’ini etkiler. Doğdukları ülkeden yeni göç etmiş olanlar gibi ikinci bir dil öğrenen kızlarda ve çocuklarda daha sık görülür.

Selektif Mutizm Belirtileri

Selektif mutizm genellikle erken çocuklukta  2 ile 4 yaşları arasında başlar. Genellikle çocuk, anaokuluna veya okula başladığında olduğu gibi, aile dışındaki insanlarla etkileşime girmeye başladığında fark edilir.

Ana uyarı işareti, çocuğun kendi rahatlık alanlarının dışında olan biriyle konuşması beklenirken ani bir durgunluk ve donmuş yüz ifadesi ile karakterize edilen, farklı insanlarla ilişki kurma yeteneğindeki belirgin zıtlıktır.

Göz temasından kaçınabilir ve aşağıdakiler gibi görünüme sahip olabilirler:

• Gergin, huzursuz veya sosyal olarak garip
• Kaba, ilgisiz veya somurtkan
• İlgi meraklısı
• Utangaç ve içine kapanık
• Sert, gergin veya kötü koordine olma 
• İnatçı veya saldırgan, okuldan eve döndüklerinde öfke nöbetleri geçirmek veya ebeveynler tarafından sorgulandığında sinirlenmek

Selektif mutizmi olan daha kendine güvenen çocuklar, iletişim kurmak için jestleri kullanabilirler- örneğin, “evet” için başını sallayabilir veya “hayır” için başlarını sallayabilirler.

Ancak daha ciddi şekilde etkilenen çocuklar, sözlü, yazılı veya jestlerle her türlü iletişimden kaçınma eğilimindedir.

Bazı çocuklar birkaç kelimeyle yanıt vermeyi başarabilir veya fısıltı gibi farklı bir sesle konuşabilirler.

Selektif Mutizme Ne Sebep Olur?

Uzmanlar, selektif mutizmi, belirli insanlarla konuşma korkusu (fobisi) olarak görüyor. Nedeni her zaman net değildir, ancak anksiyete ile ilişkili olduğu bilinmektedir.

Çocuk genellikle kaygı eğilimine sahip olacak ve günlük olayları kendi adımlarına atmakta zorluk çekecektir.

Birçok çocuk ebeveynlerinden ayrıldıklarında konuşamayacak kadar sıkıntılı hale gelir ve bu kaygıyı onları yatıştırmaya çalışan yetişkinlere aktarır.

Konuşma ve dil bozukluğu veya işitme sorunu varsa, konuşmayı daha da stresli hale getirebilir.

Bazı çocuklar, yüksek gürültü ve kalabalıktan gelen itişme gibi duyusal bilgileri işlemede sorun yaşarlar- bu, duyu bütünleme bozukluğu olarak bilinen bir durumdur.

Bu onların “kapanmasına” ve yoğun bir ortamda bunaldıklarında konuşamamalarına neden olabilir. Yine, kaygıları o ortamdaki diğer insanlara da geçebilir.

Selektif mutizmi olan çocukların istismar, ihmal veya travma yaşama olasılığının diğer çocuklardan daha fazla olduğuna dair hiçbir kanıt yok.

Mutizm, travma sonrası stresin bir belirtisi olarak ortaya çıktığında, çok farklı bir örüntü izler ve çocuk daha önce hiç zorluk yaşamadığı ortamlarda aniden konuşmayı bırakır.

Bununla birlikte, bu tür konuşmayı geri çekme, tetikleyiciler ele alınmazsa ve çocuk iletişim konusunda daha genel bir kaygı geliştirirse selektif mutizme yol açabilir.

Başka bir yanlış anlama, selektif mutizmli bir çocuğun kontrol edici veya manipülatif olduğu veya otizmli olduğudur. Bir çocukta her ikisine de sahip olsa da selektif mutizm ile otizm arasında bir ilişki yoktur.

Selektif Mutizm Tanısı

Tedavi edilmediği takdirde, selektif mutizm; izolasyona, düşük özgüvene ve sosyal anksiyete bozukluğuna yol açabilir. Yönetilmediği takdirde ergenlik ve yetişkinliğe kadar devam edebilir.

Çocuklarda Tanı

Bir çocuk, erken yaşta tanılanırsa ve uygun şekilde yönetilirse, selektif mutizmi başarılı bir şekilde yenebilir.

Selektif mutizmin aileler ve okullar tarafından erken tanınması önemlidir, böylece bir çocuğun kaygısını azaltmak için birlikte çalışabilirler. Erken yaş ortamlarındaki ve okullardaki personel, uygun desteği sağlayabilmeleri için eğitim alabilir.

Çocuğunuzun selektif mutizmi olduğundan şüpheleniyorsanız ve yardım alınamıyorsa veya ek endişeler varsa – örneğin, çocuk talimatları anlamakta veya rutinleri takip etmekte zorlanıyorsa – nitelikli bir konuşma ve dil terapistinden resmi bir teşhis isteyin.

Doğrudan bir konuşma ve dil terapisi kliniğiyle iletişime geçebilir veya sizi sevk edebilecek bir sağlık görevlisi veya aile hekimi ile konuşabilirsiniz. Çocuğunuzun büyüyeceği veya “sadece utangaç” olduğu fikrini kabul etmeyin.

Doktorunuz veya yerel Klinik Görevlendirme Grubunuz (CCG), size en yakın konuşma ve dil terapisi hizmetinin telefon numarasını verebilmelidir.

Daha büyük çocukların da bir ruh sağlığı uzmanı veya okul eğitim psikoloğu görmesi gerekebilir.

Klinisyen başlangıçta sizinle çocuğunuz yokken konuşmak isteyebilir, böylece çocuğunuzun gelişimi veya davranışıyla ilgili endişeleriniz hakkında özgürce konuşabilirsiniz.

Ailede anksiyete bozukluğu öyküsü olup olmadığını ve bozulan bir rutin veya ikinci bir dil öğrenmede zorluk gibi herhangi bir sıkıntıya neden olup olmadığını öğrenmek isteyeceklerdir. Ayrıca davranışsal özelliklere bakacaklar ve tam bir tıbbi geçmiş alacaklar.

Selektif mutizmi olan bir kişi, değerlendirmeleri sırasında konuşamayabilir, ancak klinisyen buna hazırlıklı olmalı ve iletişim kurmak için başka bir yol bulmaya istekli olmalıdır.

Örneğin, selektif mutizmli bir çocuğu ebeveynleri aracılığıyla iletişim kurmaya teşvik edebilir veya daha büyük çocukların veya yetişkinlerin yanıtlarını yazmalarını veya bir bilgisayar kullanmalarını önerebilirler.

Yetişkinlerde Tanı

Yetişkinler, sosyal etkileşim olmadan veya akademik veya mesleki potansiyellerine ulaşamamanın psikolojik ve pratik etkilerini yaşamaya devam etmelerine rağmen, selektif mutizmden kurtulmak mümkündür.

Yetişkinler ideal olarak, bir konuşma ve dil terapisti veya başka bir bilgili profesyonelden destek alma olanağına sahip bir ruh sağlığı uzmanı tarafından değerlendirilmelidir.

Tanı Yönergeleri

Selektif mutizm, belirli kılavuzlara göre tanılanır. Bunlar, belirtilen şekilde ilgili kişiyle ilgili gözlemleri içerir:

• Okul dersleri sırasında veya topluluk önünde duyulabilecekleri gibi belirli durumlarda konuşmazlar.
• Evde ebeveynleri ile yalnız olduklarında veya boş sınıflarında veya yatak odalarında olduğu gibi kendilerini rahat hissettikleri durumlarda normal şekilde konuşabilirler.
• Belirli kişilerle en az 1 aydır konuşamamaları (yeni bir ortamda 2 ay)
• Konuşamamaları, bu ortamda işlev görme yeteneklerine müdahale eder.
• Konuşamamaları başka bir davranışsal, zihinsel veya iletişim bozukluğu ile daha iyi açıklanamaz.

İlgili Zorluklar

Selektif mutizmi olan bir çocuğun genellikle başka korkuları ve sosyal kaygıları olacaktır ve ayrıca ek konuşma ve dil güçlükleri de olabilir.

Kendilerine dikkat çeken bir şey yapmaktan genellikle çekinirler çünkü böyle yaparak insanların onlardan konuşmalarını bekleyeceklerini düşünürler.

Örneğin, bir çocuk diğer çocuklardan iyi bir çalışma okumalarının istendiğini gördükten sonra sınıfta elinden gelenin en iyisini yapamayabilir veya bu durumun yorum veya sorulara yol açması durumunda rutinlerini değiştirmekten korkabilir. Birçoğunun genel bir hata yapma korkusu vardır.

Kazalar ve idrar yolu enfeksiyonları, tuvaleti kullanmayı isteyememekten ve saatlerce beklemekten kaynaklanabilir. Okul çağındaki çocuklar gün boyunca yemek yemekten ve içmekten kaçınabilir, böylece mazeret göstermelerine gerek kalmaz.

Çocuklar sınıfta soru soramadıkları için ev ödevlerinde veya belirli konularda zorluk çekebilirler.

Gençler, evden yanlarında kimse olmadan ayrılmaktan korktukları için bağımsızlık geliştiremeyebilirler. Ve yetişkinler, üniversite hayatına veya  görüşmelere katılamadıkları için belirli niteliklerden yoksun olabilir.

Selektif Mutizm Tedavisi

Uygun kullanım ve tedavi ile çoğu çocuk selektif mutizmi yenebilir. Ancak tanılanma yaşı geçtikçe bu daha uzun sürer.

Tedavinin etkinliği şunlara bağlı olacaktır:

• Kişinin ne kadar süredir selektif mutizme sahip olduğu
• Ek iletişim veya öğrenme güçlükleri veya endişeleri olup olmadığı
• Eğitim ve aile hayatı ile ilgili herkesin iş birliği

Tedavi konuşmanın kendisine odaklanmaz, ancak konuşma ile ilişkili kaygıyı azaltır.

Bu, kişinin konuşması için baskıyı ortadan kaldırarak başlar. Daha sonra, sonunda tüm ortamlarda tüm insanlarla özgürce konuşabilmeden önce, okullarında, kreşlerinde veya sosyal ortamlarında rahatlamadan, bir kişiye tek kelime ve cümleler söylemeye kademeli olarak ilerlemelidirler.

Erken yaş ortamlarında aile ve personel, çocuk için olumlu bir ortam yaratarak çocuğun kaygısını azaltmak için birlikte çalışırsa, bireysel tedaviye duyulan ihtiyaç önlenebilir.

Bu şu anlama gelir:

• Çocuğa endişeli olduğunuzu bildirmemek..
• Hazır olduklarında konuşabileceklerine dair güvence vermek.
• Eğlenmeye konsantre olmak.
• Çocuğun katılmak ve diğerleriyle etkileşim kurmak için gösterdiği tüm çabaları övmek, örneğin oyuncakları ilerletmek ve almak, başını sallamak ve işaret etmek gibi.
• Çocuk konuştuğunda şaşırmamak, ancak diğer çocuklara yaptığınız gibi sıcak bir şekilde yanıt vermek.

Bu çevresel değişikliklerin yanı sıra, daha büyük çocuklar kaygılarını yenmek için bireysel desteğe ihtiyaç duyabilirler.

En etkili tedavi türleri bilişsel davranışçı terapi (BDT) ve davranışçı terapidir.

Bilişsel Davranışçı Terapi

Bilişsel davranışçı terapi (BDT), bir kişinin kendileri, dünya ve diğer insanlar hakkında nasıl düşündüklerine ve bu şeyler hakkındaki algılarının düşüncelerini ve duygularını nasıl etkilediğine odaklanmasına yardımcı olur. BDT ayrıca dereceli maruz kalma yoluyla korkulara ve önyargılara meydan okur.

BDT ruh sağlığı uzmanları tarafından yönetilir ve daha büyük çocuklar, ergenler- özellikle sosyal anksiyete bozukluğu yaşayanlar- ve selektif mutizmle büyümüş yetişkinler için daha uygundur.

Daha küçük çocuklar da genel refahlarını desteklemek için tasarlanmış BDT temelli yaklaşımlardan yararlanabilir.

Örneğin, bu, kaygı hakkında konuşmayı ve bunun vücutlarını ve davranışlarını nasıl etkilediğini anlamayı ve bir dizi kaygı yönetimi tekniğini veya başa çıkma stratejilerini öğrenmeyi içerebilir.

Davranışçı Terapi

Davranışçı terapi, kötü alışkanlıkları iyi olanlarla değiştirirken istenen davranışlara yönelik çalışmak ve bunları güçlendirmek için tasarlanmıştır.

Bir kişinin geçmişini veya düşüncelerini incelemek yerine, korkuları yenmeye yardımcı olmak için aşamalı adım adım bir yaklaşım kullanarak mevcut zorluklarla mücadeleye yardımcı olmaya odaklanır.

Teknikler

Selektif mutizm tedavisinde yararlı olan BDT ve davranışsal terapiye dayalı birkaç teknik vardır. Bunlar, muhtemelen bir konuşma ve dil terapisti veya psikoloğunun rehberliğinde bireyler, aile üyeleri ve okul veya kolej personeli tarafından aynı anda kullanılabilir.

Dereceli maruz kalma

Dereceli maruz kalmada, önce en az kaygıya neden olan durumlar ele alınır. Gerçekçi hedefler ve tekrarlanan maruz kalma ile bu durumlarla ilişkili kaygı yönetilebilir bir düzeye iner.

Daha büyük çocuklar ve yetişkinler, telefona cevap vermek veya bir yabancıya saati sormak gibi farklı durumların ne kadar endişeye neden olduğunu bulmaya teşvik edilir.

Uyaranın Azaltılması

Uyaran azalmasında, selektif mutizmli kişi, başka kimse yokken, ebeveynleri gibi biriyle kolaylıkla iletişim kurar.

Duruma başka bir kişi dahil edilir ve konuşmaya dahil olduklarında ebeveyn geri çekilir. Yeni kişi aynı şekilde daha fazla insanı tanıtabilir.

Şekillendirme

Şekillendirme, kişinin kademeli olarak istenen davranışa daha yakın bir tepki üretmesini sağlayan herhangi bir tekniği kullanmayı içerir.

Örneğin, sesli okumayla başlayıp sırayla okumaya geçme, ardından etkileşimli okuma oyunları, yapılandırılmış konuşma etkinlikleri ve son olarak iki yönlü konuşma.

Olumlu ve olumsuz pekiştirme

Olumlu ve olumsuz pekiştirme, her türlü iletişim biçimine olumlu yanıt vermeyi ve istemeden kaçınmayı ve sessizliği teşvik etmemeyi içerir.

Çocuk konuşmak için baskı altındaysa, o an geçtiğinde büyük bir rahatlama yaşayacak ve bu da konuşmanın olumsuz bir deneyim olduğu inancını güçlendirecektir.

Duyarsızlaştırma

Duyarsızlaştırma, ses veya video kayıtlarını paylaşarak kişinin sesini duyan diğer insanlara karşı hassasiyetini azaltmayı içeren bir tekniktir.

Örneğin, e-posta veya anlık mesajlaşma, ses kayıtları veya sesli posta mesajları alışverişine, ardından telefon veya Skype görüşmeleri gibi daha doğrudan iletişime geçebilir.

İlaç

İlaçlar sadece kaygısı depresyona ve diğer sorunlara yol açan daha büyük çocuklar, gençler ve yetişkinler için gerçekten uygundur.

İlaçlar asla çevresel değişikliklere ve davranışsal yaklaşımlara alternatif olarak reçete edilmemelidir. Bazı sağlık uzmanları, selektif mutizmli yetişkinlerde ilaç ve davranışsal terapilerin bir kombinasyonunu önermektedir.

Bununla birlikte, özellikle bireyi tedaviye dahil etmeye yönelik önceki girişimler başarısız olursa, kaygı düzeylerini azaltmak için bir tedavi programıyla birlikte antidepresanlar kullanılabilir.

Ebeveynler için tavsiyeler

• Çocuğunuzu konuşmaya teşvik etmek için baskı uygulamayın veya rüşvet vermeyin.
• Çocuğunuza konuşmaktan korktuğunu ve bazen konuşmakta zorlandığını anladığınızı bildirin. Hazır hissettiklerinde küçük adımlar atabileceklerini söyleyin ve konuşmanın daha kolay olacağına dair güvence verin.
• Çocuğunuzu alenen konuştuğu için övmeyin, çünkü bu utanmaya neden olabilir. Onlarla yalnız kalana kadar bekleyin ve başarıları için özel bir muamele düşünün.
• Çocuğunuza, konuşmak konusunda kendini daha iyi hissedene kadar gülümseme ve el sallama gibi sözel olmayan iletişimin iyi olduğu konusunda güvence verin.
• Partilerden veya aile ziyaretlerinden kaçınmayın, ancak durumu çocuğunuz için daha rahat hale getirmek için hangi çevresel değişikliklerin gerekli olduğunu düşünün.
• Arkadaşlarınızdan ve akrabalarınızdan, çocuğunuza kendi hızında ısınması için zaman vermelerini ve onları konuşturmak yerine eğlenceli aktivitelere odaklanmalarını isteyin.
• Sözlü güvencenin yanı sıra onlara sevgi, destek ve sabır verin

Diğer makalelerimize göz atmak için buraya tıklayabilirsiniz.

Bu yazının orijinaline buradan ulaşabilirsiniz.