Ses Bozuklukları

Ses Bozuklukları

1. Genel Bakış

            İnsanlar birçok sebepten dolayı ses bozuklukları geliştirirler. Kulak-Burun-Boğaz alanında uzman bir hekim ile Dil ve Konuşma Terapisti (DKT) birlikte ses bozukluğunun teşhisi ve tedavisi ile ilgilenirler.

            Tedavi neyin ses bozukluğuna neden olduğuna göre değişir; ancak genel tedavi yöntemleri ses terapisi, ilaç, enjeksiyon ve cerrahi müdahaledir.

 

2. Nedenleri

            Ses kutunuz (Larinks), soluk borunuzun (trakea) üstüyle dil kökünüzün altında kalan alanda kartilajlardan, kaslardan ve müköz membranlardan oluşur. Ses kıvrımlarınız titrediğinde ses oluşur.

            Bu titreşim larinksin içinden akarak geçen havanın ses kıvrımlarınızı biraraya getirmesiyle oluşur. Ses kıvrımlarınız aynı zamanda yutarken ses kutunuzu kapatarak ciğerlerinize yemek veya sıvı kaçmasını engeller.

            Eğer es kıvrımlarınız iltihaplanır, büyür veya felç (paralizi) olursa düzgün çalışamazlar ve ses bozuklukları geliştirirsiniz.

Bazı yaygın ses bozuklukları nedenleri şunlardır:

  • Larenjit
  • Nörolojik ses bozuklukları (Spazmodik Disfoni)
  • Ses kıvrımları üzerinde nodül, polip veya kist
  • Kanser öncesi veya kanserli lezyonlar
  • Ses kıvrımı felci veya zayıflığı
  • Beyaz eklemler

 

3. Risk Faktörleri

Birçok risk faktörü ses bozukluklarına neden olur. Aşağıdaki faktörler en öne çıkanlarıdır.

  • Yaşlanma
  • Alkol Kullanımı
  • Alerjiler
  • Gastroözofagoal Reflü Hastalığı (GÖRH)
  • Grip ve üst solunum yolları enfeksiyonu gibi hastalıklar
  • Uzun süre boyunca boğazın yanlış temizlenmesi
  • Nörolojik bozukluklar
  • Psikolojik stres
  • Boyun ameliyatı sonrası kalan yaralar veya ön boyundaki travmalar
  • Bağırma
  • Sigara kullanımı
  • Gırtlak kanseri
  • Boğaz dehidrasyonu
  • Tiroid sorunları
  • Sesin yanlış veya aşırı kullanımı

 

4. Teşhis

            Doktorunuz size ayrıntılı sorular soracak ve derinlemesine muayene edecektir. Doktorunuz aşağıdaki muayene yöntemlerini kullanmadan önce lokal anestezi uygulayabilir.

  • Ayna: Dişçilerde de görebileceğiniz, uzun ve ucu eğimli bir ayna yardımıyla boğazınıza bakılabilir.
  • Fleksible Laringoskop: Ucunda bir kamera bulunan alet ile burnunuzdan girerek boğazınıza bakılabilir.
  • Rigid Laringoskop: Sert ve sabit bir görüntüleme tüpüyle ağzınızdan girerek boğazınıza bakılabilir.
  • Videostroboskop: Flaş ışığı ile birleştirilmiş kamera ses kıvrımlarınızın yavaşlatılmış hareket görüntüsünü yakalamak için tasarlanmıştır.

Bunlara ek olarak kullanılan testler:

  • Ses (Akustik) Analiz: Bilgisayarlı analizler kullanarak doktorunuz/DKT’niz sesinizdeki düzensizlikleri görebilir.
  • Laringeal Elektromiyografi: Ses kutunuzdaki kasların elektrik akımını ölçmek için deriye yerleştirilen küçük iğnelerin kullanıldığı ölçüm tekniğidir.

 

5. Tedavi

Teşhisinize göre doktorunuz aşağıdaki tedavi yöntemlerinden biri veya daha fazlasını önerebilir:

  • Dinlenme, Su Tüketimi ve Ses Terapisi: Vücudun diğer parçaları gibi ses kıvrımları da düzenli olarak dinlenmeye ve sıvı takviyesine ihtiyaç duyar. Ses konusunda uzman bir DKT size ses terapisi ile nasıl sesinizi daha etkili kullanabileceğinizi, nasıl daha doğru bir şekilde boğazınızı temizleyebileceğinizi ve ne kadar su almanız gerektiğini gösterebilir.
  • Alerji Tedavisi: Eğer alerjiniz varsa boğazınızda çok fazla mukus birikebilir. Doktorunuz veya alerji uzmanınız ajerji nedenini belirleyip uygun tedaviyi önerebilir.
  • Sigaranın Kesilmesi: Ses sorunlarınız sigara kullanımından kaynaklanıyorsa sigarayı bırakmak birçok farklı sağlık sorunuyla birlikte ses sorunlarınızın düzelmesini de sağlayabilir.
  • İlaç Tedavisi: Ses bozukluklarının tedavisi için birçok ilaç bulunmaktadır. Ses bozukluğunuzun sebebine göre iltihabı azaltmak, reflüyü baskılamak veya damar genişlemesini durdurmak için ilaçlar kullanılabilir. İlaçlar ağızdan alınabilir, direkt ses kıvrımlarına enjekte edilebilir veya ameliyat sırasında verilebilir.

 

6. Prosedürler

  • Lezyonların Alınması: Kanser taşımayan lezyonlar doktorunuz tarafından ameliyatla alınabilmektedir. Kanserli olmayan, kanser öncesi ve kanserli lezyonlar ise doktorunuz tarafından mikro-cerrahi, karbon-dioksit lazer cerrahisi ve uygun görüldüğü durumlarda yeni lazer tedavileri ile alabilir.
  • Botoks Enjeksiyonu: Eğer larinksin vokal kaslarını etkileyen nörolojik bir hastalığınız varsa boyun derisine enjekte edilen bir miktar arıtılmış botulinum toksin kas spazmlarını ve anormal hareketleri azaltmaktadır.

            Bazen yalnızca bir ses kıvrımınız hareket etmeyi durdurabilir (paralizi olur). Eğer tek ses kıvrımınız paralizi olduysa, sıklıkla ses kısıklığı şikayetiniz olabilir. Ayrıca sıklıkla sıvıları yutarken boğulma şikayeti olurken katı besinleri yutmada sorun yaşanmaz. Bazen sorun kendiliğinden geçmektedir.

            Eğer geçmezse, aşağıdaki iki yöntemden biri kullanılarak paralizi kıvrım orta hatta yaklaştırılarak titreşim sağlanabilir. Bu sesi geliştirir ve yutma sırasında larinksin kapanmasını sağlar. Tedaviler şunlardır:

  • Yağ veya Kolajen Enjeksiyonu: Ağzınızdan veya derinizden paralizi ses kıvrımınıza enjekte edilecek vücut yağı veya sentetik kolajen ses kıvrımınızı sertleştirebilir veya zayıflığı giderebilir. Materyal ses kıvrımınızın yanındaki boşluğu doldurur ve diğer ses kıvrımına doğru ittirerek açıklığı kapatır. Böylece kıvrımlar birbirlerine daha yakın bir şekilde titreyebilirler.
  • Tiroplasti: Ses kutunuzun dışından kartilajda küçük bir açıklık oluşturulur. Doktor açıklıktan bir implant yerleştirir ve implantı felçli ses kıvrımına doğru iterek diğer ses kıvrımına yaklaştırır.

Kaynakça:

(1) https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/voice-disorders/symptoms-causes/syc-20353022

(2) https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/voice-disorders/diagnosis-treatment/drc-20353024