Bir
komşunuzla yeni arabası hakkında konuşuyorsunuz. Konuyu sürdürmekte zorlanıyor
ve en sevdiği TV programı hakkında konuşmaya başlıyor. Konuştuğunuzda size
bakmıyor ve şakalarınıza gülmüyor. Saatinize bakıp " Geç oluyor"
deseniz bile konuşmaya devam ediyor. Sonunda onunla konuşmanın ne kadar zor olduğunu
düşünerek ayrılıyorsunuz.

Bu durumda komşunuzun sorun yaşayadığı  şey pragmatik olarak da adlandırılan sosyal
iletişimdir. Bunlar konuşurken uyduğumuz kurallardır. 

İnsanlarla ne zaman ve
nasıl konuşmanız gerektiğine dair kurallar bulunmaktadır. Nasıl hissettiğimizi
insanlarla paylaşmak için yüz ifadeleri veya jestler kullanırız. Konuyu
değiştirdiğimiz zaman birisine nasıl haber vereceğimizi öğreniriz. Bu kuralları
bilmek ve kullanmak iletişim kurmayı kolaylaştırmaktadır.

Sosyal İletişim Becerileri

Sosyal iletişim üç ana beceriyi
içermektedir:

Dili farklı nedenlerle kullanmak,
örneğin:

• Selamlaşma: "Merhaba" veya
  "Hoşçakal" demek.
• Bilgilendirme: "Bir kurabiye
  alacağım."
• Talep etme: "Bana hemen bir
  kurabiye ver."
• Vaat verici: "Sana bir kurabiye
  alacağım."
• İsteme: "Kurabiye istiyorum,
  lütfen."

Dinleyici veya durum için dili
değiştirme, örneğin:

• Bir bebekle bir yetişkinden daha
  farklı konuşmak.
• Konuyu bilmeyen birisine daha fazla
  bilgi vermek. Diğeri konuyu zaten biliyorken bazı ayrıntıları atlamayı bilmek.
• Sınıfta oyun parkında olduğundan
  daha farklı konuşmak.

Konuşmalar ve hikaye anlatımı için
aşağıdaki kuralları takip etme, örneğin:

• Konuşurken sıra almak.
• Konuşmaya başladığınızda diğerlerinin
  konuyu bilmesini sağlamak.
• Konuda kalmak.
• Biri sizi anlamadığında ne demek
  istediğinizi söylemenin bir başka yolunu denemek.
• İşaret etme veya omuz silkme gibi
  jestleri ve beden dilini kullanmak.
• Konuşurken birine ne kadar yakın
  duracağını bilmek.
• Yüz ifadelerini ve göz temasını
  kullanmak.

Eğer başka bir kültüre sahipseniz bu kurallar farklı olabilir.

Sosyal
İletişimle İlgili Sorunlar

Sosyal iletişim sorunları olan bir birey:

• Konuşurken yanlış şeyi söyler veya yanlış şekilde davranır. Yanlış
  zamanda gülebilir veya başka bir şey hakkında konuşmaya başlayabilir.
• Anlamsız hikayeler anlatır.
• Dili sınırlı şekillerde kullanır. Merhaba, hoşçakal demeyebilir veya
  teşekkür etmeyebilir. Ne istediğini söylemek yerine bağırabilir.

Çocuklar öğrenirken bu kuralların bazılarını bozabilir.
Çocuğunuzun bu kurallarla ilgili fazla sorunu varsa sosyal iletişim bozukluğuna
sahip olabilir. Ayrıca çocuğunuzun başka konuşma veya dil sorunları da
olabilir. Başkalarıyla konuşmakta veya arkadaş edinmekte sorun yaşayabilir.

Bir dil ve konuşma terapisti veya DKT, sosyal iletişim sorunları
olan insanlara yardımcı olmaktadır. DKT, konuşma ve dil becerilerini test
edebilir. DKT daha sonra çocuğunuzun dili farklı insanlarla ve farklı
durumlarda nasıl kullanacağını öğrenmesine yardımcı olabilir.

Sosyal
İletişim İpuçları

Çocuğunuza yardımcı olmak için aşağıdaki ipuçlarını kullanın.

Beceri: Dili Farklı Nedenlerle Kullanmak

Kişinin dili farklı şekillerde kullanmasına yardımcı olmak için
sorular sorun veya önerilerde bulunun.

• "Ne yaptın?" "Hakkında konuş…"
• "Arkadaşına
  istediğini söyle…" 
• "Ne istiyorsun?"
• "Bana sor…"

Günlük durumları kullanın. Çocuğunuza
gün boyunca iyi sosyal iletişim kurma şansı verin. Örneğin, okul hakkında
konuşarak konuda kalma alıştırması yapın. Çocuğunuza soru sorma pratiği yapmak
için diğerlerine akşam yemeğinde ne yemek istediklerini sormasını sağlayın.
Çocuğunuzun bir projeyi bitirmek için neye ihtiyacı olduğunu sormasına izin
verin.

Beceri:
Dinleyici veya Durum için Dili Değiştirme

• Rol
  yapma konuşmaları: Farklı durumlarda farklı insanlarla
  konuşuyormuş gibi yapın. Örneğin, çocuğunuzun bir oyunun kurallarını farklı
  kişilere açıklamasını sağlayın. Bir çocukla veya bir yetişkinle nasıl konuşması
  gerektiğini ona gösterin. Veya bir aile üyesiyle ya da bir yabancıyla nasıl
  konuşacağını.
• Pratik
  mesajlar: Çocuğunuza bir şey isterse ne söyleyeceğini
  sorun. Bir mesajı sunmanın farklı yolları hakkında konuşun, örneğin:
  • Kibar veya kaba. "Lütfen partiye
    gidebilir miyim?" diyebilir. Ya da "Gitmeme izin versen iyi
    olur."
  • Dolaylı veya doğrudan. "Müzik
    çok sesli" veya "Müziği kapat" diyebilir..
  • Farklı bir şekilde istendiğinde
    insanların neden bir şeyi yapmaya daha istekli olabileceklerini tartışın.

Beceri: Konuşma ve Hikaye Anlatma

• Konuşmanın konusu hakkında konuşmadan
  önce bir şeyler söyleyin. Bu, çocuğunuzun konuyla ilgili kalmasına ve konuları
  daha kolay değiştirmesine yardımcı olabilir. Sorular sorarak veya bilgi
  ekleyerek bir konu hakkında daha fazla konuşmasını sağlayın.
• Bir hikayeyi doğru sırayla anlatmaya
  yardımcı olması için resimler veya nesneler gibi görsel ipuçlarını kullanın.
• Birisi o kişinin ne demek istediğini
  anlamadığında yeniden ifade etme alıştırması yapın. "Şunu mu demek
  istediniz…?" gibi sorular sorun.
• Sözsüz ipuçlarının iletişim için ne
  kadar önemli olduğunu gösterin. Örneğin, yüz resimlerine bakın ve kişinin nasıl
  hissedebileceği hakkında konuşun. Bir kişinin yüzü söyledikleriyle
  uyuşmadığında bunun ne anlama geldiği hakkında konuşun. Bu, birisi "Çık
  dışarı!" derken gülümsediğinde olabilir.

Sosyal iletişim sorunları, çocuğunuzun
arkadaş edinmesini veya okulda veya işte başarılı olmasını zorlaştırabilir. Böyle durumlarda profosyonel yardım alınız.

Kaynakça

Bu makale orijinsl olarak ASHA taradından yayınlanmıştır. Metne ulaşmak için buraya tıklayınız.​