Travmatik Beyin Hasarı (TBH): Belirtileri, Sebepleri ve Tedavisi Nelerdir?

Travmatik Beyin Hasarı, kafaya gelen bir darbeden veya bir nesne kafatasından geçip beyne girdiği zaman meydana gelebilecek bir beyin hasarı türüdür. Hangi Travmatik Beyin Hasarına sahip olursanız olun, beyniniz hemen zarar görür. Daha sonra nöbetler veya beyin şişmesi gibi durumlar yaşanabilir. Doktorlar bu medikal sorunları tedavi etmektedir.

Travmatik Beyin Hasarı konuşma, dil, düşünme ve yutma sorunlarına neden olabilir. Bu problemler sizi okulda, işte ve günlük aktivitelerde etkileyebilir. Dil ve konuşma terapistleri bu sorunları tedavi etmektedir.

 

Belirtiler ve Semptomlar

Yaptığınız her şeyi beyniniz tarafından kontrol edildiği için TBH birçok soruna neden olabilmektedir. Pek çok şey, yaralanmanın ne kadar kötü olduğuna ve beyninizin neresinde bulunduğuna bağlı oluşacaktır. Aşağıda bulunan sorunlardan birini veya birkaçını deneyimleyebilirsiniz:

• Fiziksel problemler – bayılma, nöbetler, baş ağrıları, baş dönmesi ve kusma, denge sorunları ve kas güçsüzlüğü
• Duyusal sorunlar – ışıklara, sese ve dokunmaya karşı duyarlılık; işitme kaybı veya kulaklarda çınlama; görmede değişiklikler veya çift görme
• Davranış değişiklikleri – daha duygusal olmak ya da endişeli veya kızgın hissetmek; depresif hissetmek veya ruh hali değişimleri yaşamak
• Düşünme becerileriyle ilgili problemler – dikkatini vermede, hatırlamada ve yeni bilgileri öğrenmede zorluk; planlama, hedef belirleme ve problem çözme güçlükleri
• Dil ve konuşma problemleri – zayıf konuşma kasları (dizartri) veya konuşma kaslarınızı kontrol etmede problemler (yetişkinlerde konuşma apraksisi ve çocukluk konuşma apraksisi) nedeniyle anlaşılma problemleri; başkalarının ne söylediğini anlama veya ne okuduğunu anlama sorunları; ne istediğinizi veya neye ihtiyacınız olduğunu söyleyecek kelimeleri bulma problemleri
• Sosyal iletişim sorunları – sıra alma ve araya girmeme gibi konuşma kurallarına uyma zorlukları; sözel olmayan ipuçlarını anlamada zorluk, birisinin omuzlarını silkmesi gibi
• Yutma problemleri – yemek yeme esnasında çiğneme veya öksürme ve boğulma sorunları (yetişkinlerde yutma bozuklukları ve çocuklarda beslenme ve yutma bozuklukları)

Sebepler

Travmatik Beyin Hasarının bazı yaygın sebepleri şunlardır:

• Düşme
• Araba kazaları
• Bir nesneye çarpma
• Şiddetli saldırılar

Sporla ilgili olan ve askeri muharebe yaralanmaları da TBH’ye neden olmaktadır. Daha önce Travmatik Beyin Hasarı geçirdiyseniz, başka bir TBH’ye sahip olma olasılığınız daha yüksek olabilmektedir. Hafif bir Travmatik Beyin Hasarı bile kafaya tekrar darbe alındığında daha ciddi sorunlara yol açabilmektedir.

 

Travmatik Beyin Hasarı İçin Test

Bir DKT(dil ve konuşma terapisti) de dahil olmak üzere profesyonellerden oluşan bir ekip bakımınızda dahil olacaktır. Hangi tedavilere ihtiyacınız olduğuna karar vermek için testler yapacaklar. İşitme veya denge problemlerine sahipseniz bir odyolog tarafından testler yapılacaktır.

Bir DKT konuşma, dil ve düşünme becerilerini test edebilir. DKT ayrıca nasıl yediğinize ve yuttuğunuza da bakabilir.

 

Travmatik Beyin Hasarı Tedavisi

DKT, iyileşmenin erken aşamalarından başlayarak sizinle birlikte çalışacaktır. İhtiyaçlarınıza bağlı olarak, DKT size aşağıdaki konularda yardımcı olabilir:

• Daha net hale getirmek için konuşmayı geliştirme
• Düşünceleri daha etkili bir şekilde ifade etme
• Okuduğunuzu daha iyi anlama
• Günlük işler ve aktiviteler sırasında dikkati geliştirme
• Hafıza kitapları, takvimler ve yapılacaklar listeleri gibi araçları kullanarak hafızayı geliştirme
• Problem çözme, planlama ve organizasyon becerilerini geliştirme
• Sosyal ipuçlarını okuma ve sohbet sırasında sıra alarak konuşmayı da içeren sosyal beceriler üzerinde çalışma
• Güvenli bir şekilde yutmanın yollarını öğrenme

Bazı bireyler TBH’ndan sonra uzun bir süre net konuşamazlar. DKT’niz, sizin adınıza konuşan resim panolarını veya bilgisayar gibi diğer iletişim yollarını kullanmanızı önerebilir. Tedavi bu araçları kullanarak daha iyi iletişim kurmanıza yardımcı olmaya odaklanacaktır.

DKT’ler ayrıca okula veya işe geri dönmenize yardımcı olmak için diğer profesyonellerle birlikte çalışır.

 

Kaynakça

Bu makale ASHA tarafından yazılmıştır. Amerikan Konuşma-Dil-İşitme Derneği (ASHA), konuşma-dil patologları, odyologlar ve konuşma/dil/işitme bilim adamları için ülkenin önde gelen profesyonel, sertifikalandırma ve bilimsel kuruluşudur. ASHA, 94 yılı aşkın bir süredir bu mesleklerin lideri olup, 1952’den beri odyologlar ve konuşma-dil patologları için ulusal standartların geliştirilmesini ve sertifikalandırmayı başlatmaktadır. Makaleye buradan ulaşabilirsiniz.