Uygulamalı Davranış Analizi
ABA sosyal önem taşıyan davranışları değiştirmeyi, öğretmeyi hedefleyen davranışçı psikolojinin öne sürdüğü, davranış temel prensiplerine dayalı süreçleri kullanan bir bilim dalıdır. Uygulamalı davranış analizi ile işlevsel becerilerin kazanılmasına ön koşul oluşturan eşleme, model olma ve taklit becerilerinin geliştirilmesi, sosyal beceri alanında oyun, etkileşim sürdürebilirlilik, alıcı ve ifade edici dil becerilerinde gelişim ve ilerleme, organizasyon, planlama becerilerinin geliştirilmesi, öz bakım ve günlük yaşam becerilerinin öğretimi, sosyal uyum hayata katılım ve akademik başarı, hedeflenir.
Uygulamalı davranış analizinde hedef davranışın toplumsal açıdan kabul edilebilirliliği önemlidir. Uygulamalı olması bunu ifade eder
Uygulamalı davranış analizinde hedef davranışı belirleme ve tanımlama, hedef davranışı ölçme ve kayıt altında tutma, hedef davranışı değiştirmek için uygulama yöntemi seçme gibi basamaklarla ilerlenir. Hedef davranış küçük parçalarla başlanıp daha karmaşık beceriler için ön koşul niteliği taşır.
ABC ANEKTOD KAYDI
Bireyi doğal ortamda gözlemlerken anektod kaydı tutulur. ABC dediğimiz bu kaydın açılımı
A- Antecedent
B- Behavior
C- Consequence
Davranışın öncesi, davranış, sonuç olarak kayıt altına alınır. ABC kaydında belli bir ortamda gerçekleşen davranışların ve bu davranışların öncesi ve sonrasındaki olaylar kayıt altında tutulur. Uygulamalı davranış analizi analitik olmalıdır. Davranışın deneysel koşullara dayanması ölçümlenmelidir.
DATA/ KAYIT
Birey ayrıntılı gözlemlenir ve kayıt data tutularak davranışlar ve veya edinimler hakkında fikir sahibi olunur.
EDİNİM ANALİZİ
Hem değerlendirme hem öğretim tekniğidir. Davranış öğretilebilecek en küçük basamaklara ayrılır. Hedeflerin güçlüğüne yapılış sırasına göre bir program hazırlanır. Datalar aracılığı ile hangi basamağın ne derecede master edildiği analiz edilir. Bireye kazandırmak istediğimiz beceri, yada değiştirmek istediğimiz problem teşkil eden davranışların en önemli yanı ÖLÇÜLEBİLİR ve GÖZLEMLENEBİR olmasıdır.
PEKİŞTİREÇ KULLANIMI
Pekiştireci davranişin gerçekleşme olasılığını arttıracak ve veya davranışın sürdürebilirliliğini arttıracak ödüller diye tanımlayabiliriz. Zaman içerisinde pekiştireçleri silikleştirmek azaltmak hedeflenir. Öncelikli olarak her doğru tepkide verilen sürekli pekiştirme uygulansa da davranışın süreklilik göstermesi halinde sabit oranlı aralıklı pekiştirmeye geçilir örneğin başlarda her doğrudan sonra verilen pekiştireç ilerleyen zaman içerisinde her 3-4 tepkiden sonra verilir. Pekiştireç kullanımında görselliği kullanarak token board kullanmanın çok daha etkili olduğu gözlemlenmiştir.
İPUCU YARDIM NEDİR
Çocuğa sözel, doğal, fiziksel,model olarak ve işaretle verilen destektir. Dört ana kategoride çeşitlendirilir. Sözel yardım çocuğa sözel olarak verilen ipucudur. Fiziksel yardım, beden kullanımıyla fiziksel olarak desteklemedir. Model olma, davranışın hepsi veya bir kısmını taklit becerisine yönelerek sunma şeklidir. İşaret yöntemi ise tamamen sessiz kalarak sadece uzaktan göstererek işaret ederek çocuğu yönlendirme yöntemidir.