Vestibüler Duyu Nedir?
Vestibüler Duyu
Vestibüler duyu vücudumuzda en baskın ve en önemli duyumuzdur. Bunu “denge ve hareket” hissi olarak düşünmek daha açıklayıcı olabilir. “Yeryüzüne göre vücudum nerede?” sorusuna cevap verir. Vestibüler duyu, iç kulaktaki reseptörler aracılığıyla yerçekimi kuvvetinden gelen uyarıları alarak dik mi, yatay mı yoksa hareketli mi olduğunuzu fark etmenizi sağlar. Bu bilgiler daha sonra işlemlenmek üzere beyninize gönderilir. Beyniniz, vücudunuzun yere göre konumunun nerede olduğuyla ilgili bilgileri doğrudan vücudunuzu dik tutmaktan sorumlu kaslarla bağlantılı sinirsel ağa gönderir.
Denge ve hareket sistemi, iç kulaktaki harekete duyarlı yarım daire kanallarından uyaranları alır. Bu reseptörler birbirlerine 90 derecelik açıyla bağlıdırlar, bu üç boyutlu yapıları uyaranlar hakkında bilgi vermelerini sağlar. Bu reseptörler aktive edildiğinde, bilgi işlemlenmek üzere beyninize gönderilir.
Vestibüler Duyu Sisteminin Ne Zaman Çalıştığını Nasıl Anlayabiliriz?
Bu soruya en iyi yanıt, ne zaman çalışmadığını kesinlikle bildiğimiz gerçeğiyle verilir. Ayakta dururken dengenizi kaybetmenize neden olan bir kulak enfeksiyonu geçirdiniz mi? Bu rahatsız edici bir duygudur çünkü ayakta duramadığınızda pek çok şeyin önemi yoktur.
Vücudunuzun etrafındaki nesnelerle ilgili olarak neyin nerede olduğunu anında ve bilinçsizce anlamanız nedeniyle vestibüler sistemin çalıştığını fark edebilirsiniz. Örneğin, başınızı yana eğdiğinizde vücudunuzun hala dik olduğunu nasıl anlarsınız? Yürürken ayaklarınızın hala toprağa değdiğini nasıl anlarsınız? Bu duyu bize hareketli mi, hareketsiz mi olduğumuzu ya da etrafımızdaki nesnelerin hareketsiz mi yoksa hareketli mi olduğu bilgisini sağlamaktadır. Ayrıca ileri mi yoksa geri mi gittiğimizi, yürüdüğümüzü veya koştuğumuzu da farketmemize neden olmaktadır.
Bu duyu hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak istiyorsanız, işte size çok eski bir örnek. Olabildiğince hızlı dönün, sonra aniden durun. Küçük hareketlenmeler bir süre daha devam ederek size hala dönüyormuşsunuz hissini verir, ama ters yöndedir.Beyniniz bunu telafi eder ve düşmenize veya en azından baş dönmesi hissetmenize neden olur. En baskın duyunuzun bu şekilde “farkında” olabilirsiniz!
Vestibüler Duyu Nasıl Gelişir?
Vestibüler duyu hamilelik sürecinde gelişmeye başlar ve erken çocukluk boyunca gelişmeye devam eder. Yeni doğmuş bir bebek zaten yerçekimine ve harekete tepki göstermektedir. Bir bebeği kollarınızda tutarsanız ve aniden onu aşağı indirirseniz, kolları ve bacakları hızla açılacaktır. Bunun nedeni, iç kulaklarındaki kanalların ona düştüğünü ve bir an önce bir şeyler yapması gerektiğini söylemesidir. Beyin kas iskelet sistemini uyarır ve kolları ve bacakları hızla uzayarak reaksiyon verir. Bu reaksiyon, güvenli bir şekilde dik ve hareketli olmak için ihtiyaç duyulan koruyucu bir açılma tepkisine dönüşecek olan refleksin başlangıç aşamasıdır.
Vestibüler sistem, erken çocukluk dönemindeki hareketlilik yoluyla gelişir ve bu da yerçekimi ile olan ilişkisinin giderek daha da gelişmesine olanak tanır. Vestibüler sistemin gelişimi, hareket etme ve çevremizi keşfetme iç güdümüze dayandığından, hareket edemeyen veya çevresel nedenlerden dolayı nadiren hareket eden çocuklar, uygun şekilde çalışan bir vestibüler sisteme sahip olmayabilir.
Vestibüler Sistem Problemlerinin Ortak Belirtileri Nelerdir?
Yetersiz gelişmiş vestibüler sistemler, üst düzey becerilerin yanı sıra koordinasyon, yön duygusu, göz takibi, dikkat ve dil gelişimini de etkileyebilir. Bazı akademik beceriler, sağlıklı bir vestibüler gelişime bağlıdır.
Vestibüler sistem işlemleme güçlüğü olan bir çocukta görebileceğiniz bazı yaygın problemler şunlardır:
• Hareketli oyun alanı yapılarından kaçınır
• Denge gerektiren aktivitelerden kaçınır
• Merdiven çıkma/inme korkusu vardır
• Sakar görünür, kolayca takılır
• Asansörlerde ayakların yerden kalkmasını engeller
• Zayıf ritim duygusuna sahiptir
• Hareketli araçlardan midesi bulanır
Diğer makalelerimize göz atmak için buraya tıklayabilirsiniz.
Makalenin orijinaline buradan ulaşabilirsiniz.
