Çocukluk Çağı Konuşma Apraksisi Değerlendirme ve Terapisi

Çocukluk çağı konuşma apraksisi ile igili terapiste gittiğinizde dil ve konuşma terapisti çocuğunuzun durumunu değerlendirmek için çocuğunuzda görülen semptomlarını ve tıbbi geçmişini gözden geçirecek, konuşma için kullanılan kasları inceleyecek ve çocuğunuzun konuşma seslerini, kelimeleri ve otomatik ifadeleri nasıl ürettiğini inceleyecektir.

Dil ve konuşma terapisti, çocuğunuzun kelime bilgisi, cümle yapısı ve konuşmayı anlama yeteneği gibi dil becerilerini de değerlendirecektir.

Çocukluk çağı konuşma apraksisi tanısı herhangi bir tek test veya gözlem üzerine kurulmaz. Görülen problemlerin birbiriyle ilişkisine bağlıdır. Değerlendirme sırasında yapılan spesifik testler çocuğunuzun yaşına, işbirliği yapma becerisine ve konuşma probleminin şiddetine bağlı olacaktır.

Özellikle çocuk çok az konuştuğunda veya terapist ile etkileşimde zorluk çektiğinde apraksiyi teşhis etmek bazen zor olabilir.

Çocuğunuzun apraksi belirtileri gösterip göstermediğini belirlemek önemlidir, çünkü çocukluk çağı konuşma apraksisi diğer konuşma bozukluklarından farklı olarak tedavi edilir. Terapist, tanı ve teşhis başlangıçta belirsiz olsa bile, çocuğunuz için uygun bir tedavi yaklaşımı belirleyebilir.

 

Testler şunları içerebilir:

• İşitme testleri: Doktorunuz, işitme sorunlarının çocuğunuzun konuşma sorunlarına neden olup olmadığını belirlemek için işitme testi yapılmasını isteyebilir.
• Oral motor değerlendirme: Dil ve konuşma terapisti çocuğunuzun dudaklarını, dilini, çenesini ve damağını dil bağı veya yarık damak gibi yapısal problemler veya düşük kas tonusu gibi diğer problemler açısından inceleyecektir. Düşük kas tonusu genellikle apraksi ile ilişkili değildir, ancak diğer sorunların bir işareti olabilir. Terapist, çocuğunuzun üfleme, gülümseme ve öpme gibi aktivitelerde dudaklarını, dilini ve çenesini nasıl hareket ettirdiğini gözlemleyecektir.
• Konuşma değerlendirme: Çocuğunuzun oyun veya diğer aktiviteler sırasında ses, kelime ve cümle üretim becerisi gözlenecektir. Çocuğunuzdan belirli sesler çıkarmada veya belirli kelimeleri veya heceleri üretmede zorluk çekip çekmediğini görmek için resimleri adlandırması istenebilir. Terapist, konuşma görevler sırasında çocuğunuzun konuşmadaki koordinasyonunu ve hareket düzgünlüğünü değerlendirebilir. Çocuğunuzun konuşmadaki hareket koordinasyonunu değerlendirmek için, çocuğunuzdan “pa-ta-ka” gibi heceleri tekrarlaması veya “portakal” gibi kelimeler söylemesi istenebilir. Çocuğunuz cümleleri üretebiliyorsa, terapist, çocuğunuzun hecelerini ve kelimeleri üretirken kullandığı vurgu, entonasyon gibi bileşenleri de değerlendirecektir. Terapist, sözcüğü veya sesi daha yavaş söyleyip model olarak veya dokunsal uyaran gibi ipuçları vererek çocuğunuzun daha doğru üretim yapmasına yardımcı olabilir.
• Tedavi: Dil ve konuşma terapistleri çocukluk çağı konuşma apraksisini birçok terapi yaklaşımıyla tedavi edebilirler.

 

Konuşma Terapisi

Terapist genellikle heceler, kelimeler ve ifadeleri doğru üretmeye odaklanan terapi yaklaşımı sağlayacaktır.

Apraksi şiddetli olduğunda, çocuğunuzun haftada 3 – 5 seans konuşma terapisine ihtiyacı olabilir. Çocuğunuz geliştikçe, konuşma terapisinin sıklığı azaltılabilir.

Apraksisi olan çocuklar genellikle bireysel terapiden yararlanırlar. Bireysel terapi, çocuğunuzun her seanstan yararlanabilmesi için daha fazla zamana sahip olmasını sağlar.

Apraksisi olan çocukların her konuşma terapisi seansı sırasında kelime ve kelime öbekleri üretimi için önemli miktarda pratik yapmaları önemlidir.

Apraksisi olan çocuklar artikülasyon hareketlerini planlamada zorluk yaşadığından, konuşma terapisi genellikle çocuğunuzun dikkatini artikülatörlerin hareketlerine ve koordinasyonuna odaklar.

Terapistler konuşma terapisinde farklı ipuçları kullanabilirler. Örneğin, terapist çocuktan dikkatle dinlemesini ve hedef sözcüğü veya ifadeyi izleyerek model almasını isteyebilir.

Terapist, belirli sesler veya heceler çıkarırken çocuğunuzun yüzüne de dokunabilir. Örneğin, çocuğunuzun dudaklarını “o” demesine yardımcı olması için ellerini kullanabilir.

Hiçbir konuşma terapisi yaklaşımının tek başına apraksi tedavisinde etkili olduğu gösterilememiştir. Ancak, çocukluk çağı konuşma apraksisi için konuşma terapisinin bazı önemli genel ilkeleri şunlardır:

• Konuşma alıştırmaları – Çocuğunuzun terapisti, bir terapi seansı sırasında birçok kez kelime veya kelime öbeği üretmeye dayalı konuşma alıştırmalarına odaklanacaktır.
• Ses ve hareket alıştırmaları – Çocuğunuzdan, terapistini dinlemesi ve hedef kelimeyi veya ifadeyi söylerken ağzını izlemesi istenecektir. Çocuğunuz terapistin ağzını izleyerek, seslerle birlikte gelen hareketleri de görür.
• Konuşma pratiği – Çocuğunuz konuşma terapisi sırasında büyük olasılıkla izole sesler yerine hecelere, kelimelere veya ifadelere çalışır. Apraksisi olan çocukların bir sesten diğerine geçişte bol pratik yapması gerekir.
• Ünlü ses alıştırmaları – Apraksisi olan birçok çocuk sesli harfleri üretemediğinden, terapist çocuğunuzun farklı hecelerde sesli harfler içeren uygulamaları seçmesini sağlayabilir.
• Tempolu öğrenme – Çocuğunuzun şiddetli apraksisi varsa, terapist ilk önce küçük bir dizi kelime kullanabilir ve çocuğunuz geliştikçe pratik yapması için kelime sayısını kademeli olarak artırabilir.

 

Evde Konuşma Pratiği

Çocukluk çağı konuşma apraksisi gibi durumlarda konuşma pratiği çok önemli olduğundan, terapist siz ebeveynleri bu pratiklere katılmanız için teşvik edebilir.

Terapist, çocuğunuzla konuşma terapisinde öğrendiği şeyleri evde pratik yapması için size kelime ve ifadeler verebilir. Uygulama beş dakika kadar kısa olabilir ve günde iki kez çocuğunuzla pratik yapabilirsiniz.

Çocukların aynı zamanda gerçek hayattaki durumlarda kelimeleri ve deyimleri kullanması gerekir. Çocuğunuzun kelimeyi veya ifadeyi kendiliğinden söylemesinin uygun olacağı durumlar yaratın. Gerçek hayattaki durumlarda kelimeleri veya deyimleri kullanmak yani genellemek, çocuğunuzun pratik yaptığı kelimeleri otomatik olarak söylemesini kolaylaştıracaktır.

 

Alternatif İletişim Yöntemleri

Çocuğunuzun ciddi bir konuşma bozukluğu varsa ve etkili bir şekilde iletişim kuramıyorsa, alternatif iletişim yöntemleri çok yardımcı olabilir.

Alternatif iletişim yöntemleri, işaret dilini veya yemek veya içmek için işaret etme veya taklit etme gibi doğal hareketleri içerebilir. Örneğin, çocuğunuz bir çerez istediğini belirtmek için işaretleri kullanabilir. Bazen elektronik tabletler gibi elektronik cihazlar da iletişimde yardımcı olabilir.

Alternatif iletişim yöntemlerini erken dönemde kullanmak genellikle önemlidir. Bu yöntemleri kullanmak, çocuğunuzun iletişim kurmaya çalışırken daha az hayal kırıklığına uğramasına yardımcı olabilir. Ayrıca çocuğunuzun kelime hazinesini artırma ve cümleleri bir araya getirme gibi dil becerilerini geliştirmesine yardımcı olabilir.

Konuşma geliştikçe, bu stratejiler ve cihazlar artık gerekli olmayabilir.

 

Birlikte Var olan Problemler İçin Tedaviler

Çocukluk çağı konuşma apraksisi olan birçok çocuğun dil gelişimlerinde gecikmeler vardır ve dil güçlüklerini gidermek için terapiye ihtiyaçları olabilir.

Kollarında veya bacaklarında ince ve kaba motor hareket güçlüğü çeken apraksisi olan hastaların fizyoterapi ve ergoterapiye ihtiyaçları olabilir.

Apraksisi olan bir çocuğun başka bir tıbbi durumu varsa, bu durum için uygulanacak etkili tedavi çocuğun konuşmasını iyileştirme açısından önemli olabilir.

 

Çocukluk Çağı Konuşma Apraksisi İçin Yararlı Olmayan Tedaviler

Bazı tedaviler, apraksisi olan çocukların konuşmalarını iyileştirmede yardımcı değildir. Örneğin, konuşma kaslarını güçlendirmeye yönelik egzersizlerin apraksisi olan çocuklarda konuşmayı geliştirmeye yardımcı olacağını gösteren bir kanıt yoktur.

 

Kaynakça

Bu makale Mayo Klinik Ekibi tarafından yazılmıştır.