Konuşma Apraksisi İle İlgili Kısaca Bilmeniz Gerekenler

Konuşma apraksisi çocuklarda teşhis edildiği zaman edinilmiş konuşma apraksi, sözel apraksi veya çocukluk çağı konuşma apraksisi (ÇÇKA) olarak da bilinir- konuşma sesi bozukluğudur. Konuşma Apraksi’li bir bireyler söylemek istediğini doğru ve tutarlı bir şekilde söylerken sorun yaşamaktadır. Konuşma apraksisi, konuşma üretiminde yer alan hareketlerin sırasının planlamayla ilgili beyin yollarını etkileyen nörolojik bir bozukluktur. Beyin ne söylemek istediğini bilir, ancak gerekli konuşma sesi hareketlerini doğru şekilde planlayamaz ve sıralayamaz.

Konuşma apraksisine konuşma kaslarının (çene, dil veya dudak kasları) zayıflığı veya felci neden olmamaktadır. Konuşma kaslarının zayıflığı veya felci, dizartri olarak bilinen ayrı bir konuşma bozukluğuna neden olmaktadır. Bazı kişilerde hem dizartri hem de konuşma apraksisi vardır ve bu, iki durumun teşhisini daha zorlaştırabilir.

Konuşma apraksisinin şiddeti kişiden kişiye değişmektedir. O kadar hafif olabilir ki, yalnızca birkaç konuşma sesiyle veya birçok heceye sahip kelimelerin telaffuzunda sorun oluşturur. En ağır vakalarda, konuşma apraksili bir birey konuşarak etkili bir şekilde iletişim kuramayabilir ve alternatif iletişim yöntemlerinin yardımına ihtiyaç duyabilir.

 

Konuşma Apraksisinin Türleri ve Nedenleri Nelerdir?

İki ana apraksi türü vardır: edinilmiş konuşma apraksisi ve çocuklukta konuşma apraksisi.

• Edinilmiş apraksi, en tipik olarak yetişkinlerde ortaya çıkmasına rağmen, herhangi bir yaştaki kişiyi etkileyebilir. Edinilmiş apraksi, beynin konuşmaya dahil olan ve mevcut konuşma yeteneklerinin kaybını veya bozulmasını içeren bölümlerinin hasar görmesinden kaynaklanır. Beyni etkileyen felç, kafa travması, tümör veya diğer hastalıklardan kaynaklanabilir. Edinilmiş apraksi, sinir sistemine verilen hasarın neden olduğu diğer durumlarla birlikte ortaya çıkabilir. Bunlardan biri, daha önce belirtildiği gibi dizartridir. Bir diğeri de bir dil bozukluğu olan afazidir.
• Çocukluk apraksisi, doğumdan itibaren mevcuttur. Bu durum aynı zamanda gelişimsel konuşma apraksi, gelişimsel sözel apraksi veya artikülatör apraksi olarak da bilinir. Çocukluk apraksisi, bir çocuğun konuşma gelişiminin tipik yolunu izlediği, ancak bunu tipik olandan daha yavaş yaptığı konuşmadaki gelişimsel gecikmelerle aynı şey değildir. Çocukluk çağı apraksisinin nedenleri tam olarak anlaşılmamıştır. Görüntüleme ve diğer çalışmalar, apraksili çocukların beyin yapısındaki beyin hasarına veya farklılıklara dair kanıt bulamadı. Apraksili çocukların genellikle bir iletişim bozukluğu veya öğrenme güçlüğü öyküsü olan aile üyeleri vardır. Bu gözlem ve son araştırma bulguları, genetik faktörlerin hastalıkta rol oynayabileceğini düşündürmektedir. Çocukluk dönemi apraksisi, kızlardan daha fazla erkek çocuğu etkiliyor gibi görünmektedir.

 

Konuşma Apraksisi’nin Semptomları Nelerdir?

Herhangi konuşma apraksisi formuna sahip bireyler, bir dizi farklı konuşma özelliklerine veya semptomlarına sahip olabilir:

• Bozulmuş sesler. Konuşma apraksisine sahip bireyler kelimeleri doğru telaffuz etmede zorluk yaşayabilmektedir. Sesler, özellikle de ünlüler genellikle bozuktur.
• Konuşmada tutarsız hatalar yapmak. Örneğin konuşma apraksisine sahip bir birey zor bir kelimeyi doğru bir şekilde söyleyip sonrasında tekrar etmekte zorlanabilir veya bir gün belirli bir sesi söyleyip ertesi gün aynı sesle ilgili sorun yaşayabilir.
• Sesleri aramak. Konuşma apraksili bireyler genellikle doğru ses veya kelimeyi arıyor gibi görünürler ve bir kelimeyi doğru söylemeden önce birkaç kez söylemeyi deneyebilirler.
• Ton, vurgu veya ritimde hatalar yapmak. Konuşma Apraksisi’nin diğer bir ortak özelliği, prozodinin yanlış kullanılmasıdır. Prozodi, anlamı ifade etmeye yardımcı olmak için konuşmanın ritmi ve tonunun değiştirilmesidir.

Konuşma Apraksisi Nasıl Teşhis Edilir?

Dil ve konuşma terapistleri olarak bilinen profesyoneller, Konuşma Apraksisi’nin teşhis ve tedavisinde önemli bir rol oynarlar. Konuşma Apraksisi’ni teşhis etmek için kullanılabilecek tek bir belirti veya test bulunmadığından dolayı, teşhisi koyan uzman genellikle daha önce açıklananlar da dahil olmak üzere bir grup semptomun varlığını arar. Kas güçsüzlüğü veya dil üretimi sorunları (örn. Afazi) gibi diğer durumların çıkarılması teşhis sürecine yardımcı olabilir.

Hem edinilmiş apraksi hem de çocukluk çağı konuşma apraksisi için formal testlerde, bir dil ve konuşma terapisti hastadan belirli bir kelimeyi birkaç kez tekrarlamak veya uzunluğu artan kelimelerin bir listesini tekrarlamak (örneğin, sev, sevgi, sevgiyle) gibi konuşma görevlerini yerine getirmesini isteyebilir. Edinilmiş konuşma apraksisi için dil ve konuşma terapisti ayrıca hastanın konuşma, okuma, yazma ve konuşma dışı hareketler yapma becerisini de inceleyebilir. Çocukluk Çağı Konuşma Apraksisi’ni teşhis etmek için, ebeveynlerin ve profesyonellerin bir çocuğun konuşmasını belirli bir süre boyunca gözlemlemesi gerekebilir.

 

Apraksi Nasıl Tedavi Edilir?

Bazı durumlarda, edinilmiş apraksili kişiler konuşma yeteneklerinin bir kısmını veya tamamını kendiliğinden kazanır. Buna kendiliğinden iyileşme denir.

Apraksili çocuklar sorunu kendi başlarına çözmeyeceklerdir. Ayrıca sınıfta olduğu gibi diğer çocukların yanında bulunarak da konuşmanın temellerini edinmezler. Bu nedenle, konuşma-dil terapisi çocuklar için olduğu kadar, tüm konuşma yeteneklerini kendiliğinden iyileşmeyen edinilmiş apraksili kişiler için de gereklidir.

Konuşma dili patologları apraksiyi tedavi etmek için farklı yaklaşımlar kullanırlar. Dil ve konuşma terapisi kişiye özeldir ve apraksi ile birlikte ortaya çıkabilecek diğer konuşma veya dil sorunlarını tedavi etmek için tasarlanmıştır. Apraksiyi iyileştirmek için gereken egzersizlerin ve kişisel dikkatin grup terapisinde uygulanması zordur. Apraksili bireyler sık, yoğun, bire bir konuşma dili terapi seanslarına ihtiyaç vardır. Şiddetli apraksili çocuklar, yeterli konuşma becerilerini elde etmek için normal eğitimle paralel olarak yıllarca yoğun konuşma-dil terapisine ihtiyaç duyabilir.

Ağır vakalarda, apraksili yetişkinlerin ve çocukların kendilerini ifade etmenin başka yollarını bulmaları gerekebilir. Bunlar resmi veya gayri resmi işaret dilini içerebilir; başkalarına işaret edilebilecek ve onlara gösterilebilecek resimler veya yazılı sözcükler içeren bir not defteri; veya konuşma yazmak veya üretmek için kullanılabilen bir akıllı telefon, tablet veya dizüstü bilgisayar gibi bir elektronik iletişim cihazı. Bu tür yardımcı iletişim yöntemleri, apraksi’li çocukların beynin dil ve okuryazarlıkla ilgili alanlarını uyararak konuşulan dili okumayı ve daha iyi anlamayı öğrenmesine de yardımcı olabilir.

Bazı yetişkinler ve çocuklar tedavi sırasında diğerlerinden daha fazla ilerleme kaydedeceklerdir. İyileşme için aile üyeleri ve arkadaşlardan destek ve teşvik ve ev ortamında ekstra pratik yapmak önemlidir.

 

Konuşma Apraksisini Daha İyi Anlamak İçin Ne Tür Araştırmalar Yapılıyor?

Araştırmacılar, beyindeki veya sinir sisteminin bölümlerindeki anormalliklerin ve genetik faktörlerin olası rolü de dahil olmak üzere, çocukluk çağı apraksisinin nedenlerini araştırıyorlar. Çocukluk çağı apraksi ile ilgili diğer araştırmalar, bozukluğu teşhis etmek ve onu diğer iletişim bozukluklarından ayırmak için daha spesifik kriterler ve yeni teknikler belirlemeyi amaçlıyor.

Edinilmiş apraksi üzerine yapılan araştırmalar, beynin bozukluğa dahil olan belirli alanlarını belirlemeye yönelik çalışmaları içerir. Ek olarak, araştırmacılar hem edinilmiş apraksi hem de çocukluk çağı apraksisi için çeşitli tedavi yaklaşımlarının etkinliğini araştırıyorlar.

 

Kaynakça

Bu makale National Institute of Deafness and Other Communication Disorders tarafından yazılmıştır. Orjinal metni buradan okuyabilirsiniz.