Çocuğumda Konuşma Gecikmesi Var mı?
Tipik 2 yaşındaki bir çocuk yaklaşık 50 kelime söyleyebilir ve iki ve üç kelimelik cümlelerle konuşabilir. 3 yaşına kadar kelime dağarcıkları yaklaşık 1000 kelimeye çıkar ve üç ve dört kelimelik cümlelerle konuşurlar.
Yeni yürümeye başlayan çocuğunuz bu dönüm noktalarını karşılamadıysa, konuşma gecikmesi yaşayabilir. Gelişimsel kilometre taşları, çocuğunuzun ilerlemesini ölçmeye yardımcı olur, ancak bunlar yalnızca genel yönergelerdir. Çocuklar kendi hızlarında gelişirler.
Çocuğunuzun konuşma gecikmesi varsa, bu her zaman bir şeylerin yanlış olduğu anlamına gelmez. Konuşma gecikmesi yaşayan bir çocuğunuz olabilir. Konuşma gecikmesi, işitme kaybı veya altta yatan nörolojik veya gelişimsel bozukluklardan da kaynaklanabilir.
Birçok konuşma gecikmesi türü etkili bir şekilde tedavi edilebilir. Yeni yürümeye başlayan çocuklarda konuşma gecikmesinin belirtilerini, erken müdahaleleri ve nasıl yardımcı olabileceğinizi öğrenmek için okumaya devam edin.
Konuşma ve Dil Gecikmeleri Arasındaki Farklar Nedir?
İkisinin birbirinden ayrılması genellikle zor olsa da- ve sıklıkla birlikte anılsa da – konuşma ve dil gecikmesi arasında bazı farklılıklar vardır.
Konuşma, ses üretmenin ve kelimeleri söylemenin fiziksel eylemidir. Konuşma gecikmesi olan bir yürümeye başlayan çocuk konuşmayı deneyebilir, ancak kelimeleri oluşturmak için doğru sesleri oluşturmakta zorluk çekebilir. Konuşma gecikmesi, anlama veya sözlü olmayan iletişimi içermez.
Bir dil gecikmesi hem sözlü hem de sözsüz olarak anlama ve iletişim kurmayı içerir. Dil gecikmesi olan bir bebek, doğru sesleri çıkarabilir ve bazı kelimeleri telaffuz edebilir, ancak anlamlı ifadeler veya cümleler oluşturamaz. Başkalarını anlamakta zorluk çekebilirler.
Çocuklarda konuşma gecikmesi veya dil gecikmesi olabilir, ancak iki koşul bazen örtüşür.
Çocuğunuzun hangisine sahip olabileceğini bilmiyorsanız, endişelenmeyin. Bir değerlendirme yaptırmak ve tedaviye başlamak için bir ayrım yapmanıza gerek yoktur.
Konuşma Gecikmesi Nedir?
Konuşma ve dil becerileri, bir bebeğin babıldaması ile başlar. Aylar geçtikçe, görünüşte anlamsız olan gevezelikler ilk anlaşılır kelimeye dönüşür.
Konuşma gecikmesi, yürümeye başlayan bir çocuğun tipik konuşma kilometre taşlarını karşılamadığı zaman meydana gelir. Çocuklar kendi zaman çizelgelerinde ilerler. Konuşmada biraz geç kalmak, mutlaka ciddi bir sorun olduğu anlamına gelmez.
3 yaşındaki bir çocuk için tipik olan nedir?
Tipik bir 3 yaşındaki çocuk şunları yapabilir:
- Yaklaşık 1.000 kelime kullanır.
- Kendilerini adıyla çağırır, başkalarına adıyla hitap eder.
- İsimleri, sıfatları ve fiilleri üç ve dört kelimelik cümlelerde kullanmak.
- Çoğul kelime kullanabilir.
- Sorular sorabilir.
- Bir hikâye anlatır, bir tekerlemeyi tekrar eder ve şarkı söyleyebilir.
Yürümeye başlayan çocukla en çok zaman geçiren insanlar, onları en iyi anlama eğilimindedir. 3 yaşındakilerin yaklaşık % 50 ile 90’ı, çoğu zaman yabancıların anlayabileceği kadar iyi konuşabilir.
Konuşma gecikmesi belirtileri
Bebek 2 aylıkken babıldamıyor veya başka sesler çıkarmıyorsa, bu konuşma gecikmesinin en erken işareti olabilir. 18 aya kadar çoğu bebek “anne” veya “baba” gibi basit kelimeleri kullanabilir. Daha büyük bebeklerde konuşma gecikmesinin belirtileri şunlardır:
- Yaş 2: En az 25 kelime kullanmıyor
- 2- 1/2 Yaş: benzersiz iki kelimelik ifadeler veya isim-fiil kombinasyonları kullanmaz
- 3. Yaş: En az 200 kelime kullanmıyor, bir şeyleri adıyla sormuyor, ailesi tarafından bile anlaşılması zor
- Herhangi bir yaşta: önceden öğrenilmiş kelimeleri söyleyememe
Konuşma Gecikmesine Ne Sebep Olabilir?
Konuşma gecikmesi, zaman çizelgelerinin biraz farklı olduğu ve buna yetişecekleri anlamına gelebilir. Ancak konuşma veya dil gecikmeleri, genel fiziksel ve entelektüel gelişim hakkında da bir şeyler söyleyebilir. İşte bazı örnekler.
Ağızla ilgili sorunlar
Konuşma gecikmesi ağız, dil veya damakla ilgili bir sorunu gösterebilir. Ankyloglossia (dil bağı) adı verilen bir durumda dil, ağız tabanına bağlanır. Bu, özellikle aşağıdakiler gibi belirli sesleri oluşturmayı zorlaştırabilir:
•D •L •R •S •T •Z
Dil bağı, bebeklerin emzirmesini de zorlaştırabilir.
Konuşma ve Dil Bozuklukları
Anlayabilen ve sözel olmayan iletişim kurabilen ancak çok fazla kelime söyleyemeyen 3 yaşındaki bir çocukta, konuşma gecikmesi olabilir. Birkaç kelime söyleyebilen, ancak bunları anlaşılır ifadelere söyleyemeyen birinin dil gecikmesi olabilir.
Bazı konuşma ve dil bozuklukları beyin fonksiyonlarındaki sorunları içerir ve öğrenme güçlüğünün göstergesi olabilir. Konuşma, dil ve diğer gelişimsel gecikmelerin bir nedeni erken doğumdur.
Çocukluk çağı konuşma apraksisi, sözcükleri oluşturmak için sesleri doğru sırada oluşturmayı zorlaştıran fiziksel bir bozukluktur. Sözsüz iletişimi veya dili anlamayı etkilemez.
İşitme kaybı
İyi duyamayan veya çarpık konuşmalar duyan yürümeye başlayan çocuk, muhtemelen kelimeleri oluşturmakta zorluk çekecektir.
İşitme kaybının bir işareti, çocuğunuzun bir kişiyi veya nesneyi adlandırdığınızda kabul etmemesi, ancak hareketler kullandığınızda kabul etmesidir.
Bununla birlikte, işitme kaybı belirtileri çok belirsiz olabilir. Bazen bir konuşma veya dil gecikmesi, göze çarpan tek işaret olabilir.
Uyaran Eksikliği
Sohbete dahil olmak için konuşmayı öğreniriz. Sizinle kimse ilgilenmiyorsa konuşmayı anlamak zor olabilir.
Çevre, konuşma ve dil gelişiminde çok önemli bir rol oynar. İstismar, ihmal veya sözlü uyarı eksikliği, çocuğun gelişimsel dönüm noktalarına ulaşmasını engelleyebilir.
Otizm Spektrum bozukluğu
Otizm spektrum bozukluğunda konuşma ve dil sorunları çok sık görülür. Diğer işaretler şunları içerebilir:
- Cümleler oluşturmak yerine tekrar eden ifadeler (ekolali)
- Tekrarlayan davranışlar
- Sözlü ve sözsüz iletişimde bozulma
- Bozulmuş sosyal etkileşim
- Konuşma ve dil gerilemesi
Nörolojik Problemler
Bazı nörolojik bozukluklar konuşma için gerekli olan kasları etkileyebilir. Bunlar şunları içerir:
- Serebral palsi
- Kas distrofisi
- Travmatik beyin hasarı
Serebral palsi durumunda, işitme kaybı veya diğer gelişimsel engeller de konuşmayı etkileyebilir.
Zihinsel Engel
Zihinsel bir engel nedeniyle konuşma gecikebilir. Çocuğunuz konuşmuyorsa, bu kelime oluşturamamaktan ziyade bilişsel bir sorun olabilir.
Konuşma gecikmesini teşhis etme
Yeni yürümeye başlayan çocuklar farklı şekilde ilerlediğinden, gecikme ile konuşma veya dil bozukluğunu ayırt etmek zor olabilir.
2 yaşındaki çocukların %10 ile 20’si dil geliştirmeye geç kalıyor ve erkeklerin bu gruba girme olasılığı üç kat daha fazladır. Çoğunun aslında bir konuşma veya dil bozukluğu yoktur ve 3 yaşına kadar yaşıtlarını yakalar.
Çocuk doktorunuz, yürümeye başlayan çocuğunuzun konuşma ve dil yeteneklerinin yanı sıra diğer gelişimsel dönüm noktaları ve davranışları hakkında sorular soracaktır.
Çocuğunuzun ağzını, damağını ve dilini inceleyecekler. Ayrıca, yürümeye başlayan çocuğunuzun işitmesini kontrol ettirmek isteyebilirler. Çocuğunuz sese duyarlı görünse bile, sözcüklerin kulağa karmaşık gelmesine neden olan işitme kaybı olabilir.
İlk bulgulara bağlı olarak, çocuk doktorunuz daha kapsamlı bir değerlendirme için sizi başka uzmanlara yönlendirebilir. Bunlar şunları içerebilir:
- Odyolog
- Dil ve konuşma terapisti
- Nörolog
- Erken müdahale hizmetleri
Konuşma Gecikmesininin Tedavileri
Konuşma-dil terapisi
Tedavinin ilk aşaması konuşma-dil terapisidir. Konuşma tek gelişimsel gecikmeyse, gereken tek tedavi bu olabilir.
Erken müdahale ile çocuğunuz okula başladığında normal konuşmaya başlayabilir.
Konuşma dili terapisi, başka bir tanı olduğunda genel tedavi planının bir parçası olarak da etkili olabilir. Dil-konuşma terapisti doğrudan çocuğunuzla birlikte çalışacak ve size nasıl yardım edebileceğiniz konusunda talimat verecektir.
Erken Müdahale Hizmetleri
Araştırmalar, 2- 1/2 ile 5 yaşlarındaki konuşma ve dil gecikmelerinin ilkokulda okuma güçlüğüne yol açabileceğini gösteriyor.
Konuşma gecikmesi, davranış ve sosyalleşme ile ilgili sorunlara da yol açabilir. Bir doktor teşhisi ile 3 yaşındaki çocuğunuz okula başlamadan önce erken müdahale hizmetlerine hak kazanabilir.
Altta Yatan Durumu Tedavi Etmek
Konuşma gecikmesi altta yatan bir duruma bağlıysa veya eşlik eden bir bozuklukla ortaya çıktığında, bu sorunları da ele almak önemlidir. Bu şunları içerebilir:
- İşitme sorunları için yardım
- Ağız veya dil ile fiziksel sorunları düzeltmek
- Ergoterapi
- Fizik Tedavi
- Uygulamalı davranış analizi (UDA) tedavisi
- Nörolojik bozuklukların yönetimi
Ebeveynler ne yapabilir?
İşte küçük çocuğunuzun konuşmasını teşvik etmenin bazı yolları:
- Sadece ne yaptığınızı anlatmak için bile olsa, yürümeye başlayan çocuğunuzla doğrudan konuşun.
- Karşılık gelen kelimeleri söylerken hareketleri kullanın ve nesneleri işaret edin. Bunu vücut parçalarıyla, insanlarla, oyuncaklarla, renklerle veya bir yerde dolaşırken gördüğünüz şeylerle yapabilirsiniz.
- Küçük çocuğunuza okuyun. Giderken resimler hakkında konuşun.
- Tekrarlaması kolay basit şarkılar söyleyin.
- Onlarla konuşurken tüm dikkatinizi verin. Yeni yürümeye başlayan çocuğunuz sizinle konuşmaya çalıştığında sabırlı olun.
- Birisi onlara bir soru sorduğunda, onlar için cevap vermeyin.
- İhtiyaçlarını tahmin etseniz bile, onlara kendilerinin söylemesi için bir şans verin.
- Hataları doğrudan eleştirmek yerine kelimeleri doğru bir şekilde tekrarlayın.
- Yeni yürümeye başlayan çocuğunuzun iyi dil becerilerine sahip çocuklarla etkileşime girmesine izin verin.
- Sorular sorun ve seçenekler sunun, yanıt için bolca zaman tanıyın.
Çocuğunuzun gecikmesi olabileceğini düşünüyorsanız ne yapmalısınız?
Yanlış giden bir şey olmaması çok iyi olabilir ve çocuğunuz gelişim aşamasına kendi zamanında ulaşacaktır. Ancak bazen konuşma gecikmesi, işitme kaybı veya diğer gelişimsel gecikmeler gibi başka sorunlara işaret edebilir.
Durum böyle olduğunda, erken müdahale en iyisidir. Çocuğunuz konuşma kilometre taşlarını karşılamıyorsa, çocuk doktorunuzla randevu alın.
Bu arada, yürümeye başlayan çocuğunuzun konuşmasını teşvik etmek için konuşmaya, okumaya ve şarkı söylemeye devam edin.
NOT
Yeni yürümeye başlayan çocuk için konuşma gecikmesi, belirli bir yaş için konuşmadaki dönüm noktasına ulaşmadıkları anlamına gelir.
Bazen konuşma gecikmesi, tedavi gerektiren altta yatan bir durumdan kaynaklanır. Bu durumlarda, konuşma veya dil terapisi diğer terapilerle birlikte kullanılabilir.
Birçok küçük çocuk ortalamadan daha erken veya daha geç konuşur, bu nedenle bu her zaman endişe kaynağı değildir. Çocuğunuzun konuşma veya dil becerileri hakkında sorularınız varsa, çocuk doktoruna görünün. Bulgularına bağlı olarak, sizi uygun kaynaklara yönlendirebilirler.
Konuşma gecikmesi için erken müdahale, 3 yaşındaki çocuğunuzun okula başlamak için zamanında akranlarına yetişmesine neden olabilir.
Diğer makalelerimize göz atmak için buraya tıklayabilirsiniz.
Makalenin orijinaline buradan ulaşabilirsiniz.
Kaynakça
- Marrus N, et al. (2017). Intellectual disability and language disorder. DOI: 10.1016/j.chc.2017.03.001
- Mayo Clinic staff. (2018). Tongue-tie (ankyloglossia). mayoclinic.org/diseases-conditions/tongue-tie/symptoms-causes/syc-20378452
- McLaughlin MR. (2011). Speech and language delay in children. aafp.org/afp/2011/0515/p1183.html
- Speech and language development. (2017). mottchildren.org/posts/your-child/speech-and-language-development
